Θανατική ποινή στην Ιαπωνία: Επιχειρήματα για διατήρηση ή κατάργησή της - Η 30ή επέτειος της συνθήκης του ΟΗΕ και το ηθικό ζήτημα σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία
Το επεισόδιο στο τρένο του Τόκιο την περασμένη εβδομάδα –ένας νεαρός επετέθη με μαχαίρι σε 17 άτομα με σκοπό να σκοτώσει τουλάχιστον δύο, να συλληφθεί και να εκτελεστεί– έφερε για ακόμη μία φορά στη δημόσια συζήτηση το ζήτημα της θανατικής ποινής στην Ιαπωνία. Ο 24χρονος νεαρός με την «επιθυμία θανάτου», αν και προσπάθησε να σκοτώσει ανθρώπους και να βάλει φωτιά στο τρένο, δεν πρόκειται βέβαια να εκτελεστεί. Ωστόσο, η θανατική ποινή στην Ιαπωνία έχει γίνει επίμαχο ζήτημα, και πολλοί επικαλούνται τη φετινή 30ή επέτειο της συνθήκης του ΟΗΕ για την κατάργησή της παγκοσμίως. Πράγματι, από το 1991, πάνω από 130 χώρες άλλαξαν τη νομοθεσία τους ή αχρήστευσαν τη θανατική ποινή στην πράξη (όπως η Νότια Κορέα), αλλά η Ιαπωνία δεν ήταν μία από αυτές. Οι Ιάπωνες φοβούνται πως η νομική επιείκεια θα επιδεινώσει τη βία των συμμοριών που αποτελεί την κύρια μορφή της εγκληματικότητας στη χώρα τους.
Τον περασμένο Ιούλιο, ο υπουργός Δικαιοσύνης των ΗΠΑ Merrick Garland έκανε παρέμβαση εκ μέρους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης αποθαρρύνοντας τις εκτελέσεις που εξακολουθούν να είναι νόμιμες στις 27 από τις 50 πολιτείες. Ο Τζο Μπάιντεν, αντίθετα από τον προκάτοχό του, αντιτίθεται στη θανατική ποινή και, όπως είναι γνωστό, η κοινή γνώμη είναι διχασμένη. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ιαπωνία. Οι Ιάπωνες, όμως, ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο από τους Αμερικανούς για την καλή τους εικόνα στο εξωτερικό: δεν θέλουν να μοιράζονται νόμους και συνήθειες με χώρες όπως το Ιράν, η Αίγυπτος, το Ιράκ, η Κίνα, η Σαουδική Αραβία και τη Βόρεια Κορέα – η επιθυμία τους ήταν ήδη από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η ένωσή τους με τον ανεπτυγμένο κόσμο.
Ένα άλλο επιχείρημα κατά της θανατικής ποινής που ακούγεται στην Ιαπωνία είναι οι δικαστικές πλάνες που έχουν στοιχίσει σε αθώους δεκαετίες φυλάκισης: η περίπτωση κάποιου Ιγουάο Χακαμάντα που έμεινε στον θάλαμο των μελλοθανάτων επί 45 χρόνια για να αποδειχθεί ότι ήταν θύμα χαλκευμένων κατηγοριών συντάραξε τη δικαστική και νομική κοινότητα τα περισσότερα μέλη της οποίας (περίπου 37.000 άτομα) είναι σήμερα αντίθετα στη θανατική ποινή. Μια από τις αιτίες της καθυστέρησης στο να επανεξεταστεί και να καταργηθεί η θανατική ποινή ήταν η πολύνεκρη επίθεση με τοξικό αέριο σε τρεις γραμμές του μετρό του Τόκιο το 1995, η οποία κατέληξε στον θάνατο 13 ατόμων: στις δημοσκοπήσεις εκείνης της εποχής η πλειονότητα των ερωτηθέντων ήταν θετική προς την εσχάτη των ποινών για «σοβαρά και ειδεχθή εγκλήματα». Παρ’ όλ’ αυτά, τα «ειδεχθή» εγκλήματα είναι πάρα πολύ σπάνια, και μόνο οι γηραιότεροι θυμούνται τον περιβόητο νεκρόφιλο κατά συρροήν δολοφόνο που συντάραξε την Ιαπωνία το 1956.
Το ηθικό πρόβλημα, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, δεν είναι μόνο η θανατική ποινή, η οποία στην Ιαπωνία γίνεται με απαγχονισμό, αλλά η γενικότερη μεταχείριση των εγκληματιών μέχρι τη στιγμή της εκτέλεσης. Η Διεθνής Αμνηστία κατηγορεί την Ιαπωνία ότι βασανίζει υπόπτους προκειμένου να ομολογήσουν, ότι τοποθετεί τους καταδίκους σε πολυετή απομόνωση, ότι δεν αναγνωρίζει ελαφρυντικά για όσους πάσχουν από νοητική υστέρηση κι ότι οι μελλοθάνατοι μαθαίνουν για την επικείμενη εκτέλεσή τους μονάχα λίγες ώρες πριν να συμβεί. Επίσης, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, η επανάληψη δίκης είναι πολύ δύσκολη, αν όχι αδύνατη, ακόμα κι όταν έχουν προκύψει αθωωτικές ενδείξεις.
Σήμερα, στην Ιαπωνία, στα κέντρα κράτησης καταδικασμένων σε θάνατο βρίσκονται 100 άτομα.
