Ζούμε στην Ελλάδα, οπότε κάθε φορά που ακούμε την λέξη «φιλόσοφος», το μυαλό μας πάει στον Πλάτωνα, στον Αριστοτέλη και σε άλλους αρχαίους έλληνες φιλοσόφους. Ωστόσο, προφανώς, οι φιλόσοφοι είναι πολλοί περισσότεροι από αυτούς και προέρχονται από πολλές διαφορετικές χώρες. «Αντίπαλο δέος», μάλιστα, των ελλήνων μπορούμε ξεκάθαρα να θεωρήσουμε τους φιλοσόφους της αρχαίας Κίνας, των οποίων η σκέψη άγγιξε αρχικά την Ανατολή και στην συνέχεια και όλο τον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτοί είναι, λοιπόν, οι πέντε σημαντικότεροι αρχαίοι κινέζοι φιλόσοφοι, τους οποίους απαιτείται να γνωρίζεις:
Κομφούκιος
Από τα τρία του έτη ήταν ορφανός από πατέρα και εκδιωγμένος από όλη την οικογένεια του, μαζί με την παλλακίδα μητέρα του. Έτσι, από μικρός κατέληξε να χρειάζεται να μπει στην βιοπάλη, κάνοντας διάφορες δουλειές, από αγελαδάρης έως βιβλιοθηκάριος.
Μεγαλύτερο, ωστόσο, πλήγμα της ζωής του ήταν ο θάνατος της μητέρας του, όταν ο ίδιος ήταν 23 ετών, αφού πλέον δεν είχε κανέναν άλλον στον κόσμο, αλλά και καθόλου χρήματα. Τα επόμενα χρόνια υποδουλώθηκε από δυνάμεις, που πήραν με την βία την γη από τους απλούς ανθρώπους, μέχρι που κάποια στιγμή ένας πολέμαρχος αναγνώρισε το μυαλό του και τον έθεσε υπεύθυνο των σιταποθηκών.
Ωστόσο, ο νεαρός Κομφούκιος γρήγορα κουράστηκε από αυτό το πόστο και θέλησε να κάνει κάτι μεγαλύτερο με τη ζωή του, να κυνηγήσει το αξίωμα του υπουργού, αρχίζοντας να διαβάζει ιστορικά και ποιητικά βιβλία, εντός των οποίων έψαχνε το κλειδί για το μέλλον της Κίνας. Τελικά, συμπέρανε ότι το κλειδί αυτό ήταν η εκπαίδευση. Η εκπαίδευση, χωρίς κοινωνικούς περιορισμούς, η οποία θα δινόταν στον ίδιο ποσοτικό και ποιοτικό βαθμό τόσο στον γιο του αριστοκράτη, όσο και στον γιο του αγρότη, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ο «ανώτερος άνθρωπος», που θα ήταν ευγενικού χαρακτήρα, αντί για καταγωγής.
Το 501 πΧ κατάφερε να οριστεί κυβερνήτης από τον Δούκα του Λου, Ντινγκ, και να αρχίσει να δίνει πολιτική δύναμη στην φιλοσοφία του. Ένα από τα πρώτα του διατάγματα ήταν η κρατική σίτιση των φτωχών παιδιών και ηλικιωμένων, ενώ υπερασπίστηκε θερμά την οικογενειακή πίστη, η οποία προκύπτει από την τίμηση των προγόνων, τον σεβασμό των παιδιών προς τους μεγαλύτερους και τον σεβασμό της γυναίκας προς τον άντρα, καθώς θεωρούσε ότι η αγάπη μίας οικογένειας προβάλλεται εντός του κράτους, το ίδιο και η ευγένειά της.
Μετά από ένα διάστημα, οι ενάντιοι στην πολιτική του κατάφεραν να μεταφέρουν το ενδιαφέρον του Δούκα Ντινγκ από τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις αποκλειστικά στις σαρκικές απολαύσεις, με αποτέλεσμα ο Κομφούκιος να αφήσει το πλευρό του και να προσπαθήσει να βρει κάποιον άλλον ευγενή να πατρονάρει, χωρίς όμως να το πετύχει έως και τον θάνατο του. Λίγο, μάλιστα, πριν πεθάνει λέγεται ότι οι τελευταίες του λέξεις ήταν μία δήλωση απόγνωσης, «Δεν θα εμφανιστεί κανένας άρχοντας, για να με πάρει ως δάσκαλο του;».
«Είναι εύκολο να μισείς και δύσκολο να αγαπάς. Έτσι λειτουργούν όλα τα πράγματα. Όλα τα καλά είναι δύσκολο να επιτευχθούν, ενώ τα κακά είναι πολύ εύκολο να αποκτηθούν.»
«Ο ανώτερος άνθρωπος κατανοεί τι είναι σωστό. Ο κατώτερος άνθρωπος κατανοεί τι θα πουλήσει.»
«Εάν περπατάω με δύο άλλους ανθρώπους, ο καθένας από αυτούς θα λειτουργήσει ως δάσκαλος μου. Θα επιλέξω τα καλά κομμάτια του ενός και θα τα μιμηθώ και τα κακά του άλλου και θα τα διορθώσω στον εαυτό μου.»
Σουν Τσου
Γνωστός για το βιβλίο του «Η τέχνη του πολέμου», ο Σουν Τσου υπήρξε στρατηγός του βασιλιά Χέλου. Στα 13 κεφάλαια του βιβλίου, εξηγεί τις τεχνικές, ώστε ανάμεσα σε μία αντιπαλότητα να υπάρξουν όσες το δυνατόν λιγότερες απώλειες.
Συνήθης παρεξήγηση είναι ότι το βιβλίο μιλά για πρακτικές πολέμου εντός μάχης, ενώ αντίθετα ο Σουν Τσου προσπάθησε να δώσει τα κλειδιά, για να λυθεί ένας διαπληκτισμός, χωρίς να χρειαστεί πολεμική σύρραξη. Θεωρούσε τον πόλεμο ένα αναγκαίο κακό, στο οποίο ωστόσο θα πρέπει να καταλήγουμε, μόνο όταν έχει γίνει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να αποφευχθεί.
Σημεία του βιβλίου έχουν χρησιμοποιηθεί όχι μόνο από στρατηλάτες, αλλά και στον κόσμο των επιχειρήσεων. Βασικότερο είναι αυτό που λέει ότι ο μόνος τρόπος να κερδίσεις είναι να έχεις πλήρη επίγνωση των αδυναμιών και των δυνατοτήτων τόσο των δικών σου, όσο και του αντιπάλου σου, αλλά και να σιγουρέψεις ότι ο δεύτερος δεν θα καταφέρει να σε «διαβάσει».
«Η ανώτερη τέχνη του πολέμου είναι να υποτάξεις τον εχθρό σου, χωρίς να χρειαστεί να παλέψεις.»
«Αυτός που ξέρει πότε μπορεί να παλέψει και πότε όχι, θα βγει νικητής.»
«Εάν είσαι μακριά από τον εχθρό, κάν’ τον να πιστέψει ότι είσαι κοντά.»
Λάο Τσε
Δεν είναι πολλά γνωστά για τη ζωή του, ενώ πολλοί μύθοι περιβάλλουν το πρόσωπο του, με κυριότερο αυτόν που λέει ότι η μητέρα του τον κυοφορούσε για 8 ή 80 χρόνια και ότι γεννήθηκε με λευκά μαλλιά. Στην Κίνα αντιμετωπίζεται ως θεότητα, ενώ θεωρείται ένας από τους «Τρεις Αγνότερους», μαζί με τον Κομφούκιο και τον Βούδα.
Θεωρείται ο πατέρας του Ταοϊσμού, ενώ όταν εργαζόταν στην αυτοκρατορική βιβλιοθήκη της δυναστείας των Ζου γνωρίστηκε με τον Κομφούκιο, με του οποίου την σκέψη διαφώνησε πλήρως, θεωρώντας τις προτάσεις του πρακτικές χωρίς ουσία. Ωστόσο, για τον Κομφούκιο η γνωριμία του μαζί του φαίνεται ότι λειτούργησε καταλυτικά και αποτέλεσε μεγάλο βοήθημα για την πορεία του.
«Η ζωή είναι μία σειρά από φυσικές και ξαφνικές αλλαγές. Μην τους αντιστέκεσαι – αυτό μόνο θλίψη θα προκαλέσει. Άσε την πραγματικότητα να είναι αυτή που είναι. Άσε τα πράγματα να κυλήσουν φυσικά μπροστά, με όποιον τρόπο αυτά θέλουν.»
«Αντιμετώπισε αυτούς, που είναι καλοί, με καλοσύνη και αντιμετώπισε επίσης αυτούς, που δεν είναι καλοί, με καλοσύνη. Αυτή η καλοσύνη είναι αληθινή. Να είσαι ειλικρινής με εκείνους, που είναι ειλικρινείς, και να είσαι επίσης ειλικρινής με εκείνους, που δεν είναι ειλικρινείς. Αυτή η ειλικρίνεια είναι αληθινή.»
«Ένα μυρμήγκι που κινείται κάνει περισσότερα από ένα βουβάλι που κοιμάται.»
Ζούανζι
Ο απλός αυτός υπάλληλος υπήρξε οπαδός του Λάο Τσε, αλλά και έντονος επικριτής των οπαδών του Κομφούκιου. Ο σκεπτικιστής αυτός φιλόσοφος θεωρείται από πολλούς ότι είναι ο πρώτος αναρχικός, αφού πίστευε ότι κάθε είδους κυβέρνηση είναι άχρηστη και δεν πρέπει να υπάρχει.
Αν και την ύπαρξη του υπάρχουν κείμενα που την στηρίζουν ,αρκετοί την αμφισβητούν και θεωρούν ότι ο Ζούανζι δεν ήταν τίποτα περισσότερο, παρά ένα δημιούργημα της φαντασίας του Κούο Σιανγκ, ο οποίος ήταν και εκείνος που συγκέντρωσε και οργάνωσε τα κείμενα του Ζούανζι, σε μία έκδοση 33 τόμων.
«Επιμένουμε στην δική μας οπτική σαν τα πάντα να εξαρτώνται από αυτήν. Ωστόσο, η απόψεις μας δεν έχουν καμία μονιμότητα. Σαν το φθινόπωρο και τον χειμώνα, συνεχώς πεθαίνουν.»
«Ευτυχία είναι η απουσία της προσπάθειας για ευτυχία.»
«Εκείνοι που συνειδητοποιούν την χαζομάρα τους, δεν είναι πραγματικά χαζοί.»
Μέγκιος
Θεωρείται ο «δεύτερος σοφός της Κίνας», μετά τον Κομφούκιο, πιθανώς γιατί τον δίδαξε ο εγγονός του δεύτερου. Προερχόμενος από φτωχή οικογένεια, η μητέρα του άλλαξε πολλά σημεία κατοικίας, μέχρι να βρει το καλύτερο μέρος για την ανατροφή του γιου της, και τελικά κατέληξαν δίπλα σε ένα σχολείο, όπου η επιρροή των δασκάλων τον έκανε να μελετά όλο και περισσότερο.
Ο Μέγκιος υπήρξε υπουργός στο κρατίδιο Τσι, αλλά παραιτήθηκε του αξιώματος του, καθώς έβλεπε ότι ο λαός δεν επηρεαζόταν από τα διδάγματα του. Ταξίδευε επί 40 χρόνια, έτσι ώστε να καταλήξει να είναι ο άνθρωπος, στον οποίο ο Κομφουκιανισμός οφείλει την εξάπλωση του. Ωστόσο, η σκέψη του ονομάστηκε Νέο-Κομφουκιανισμός, λόγω μίας παρέκκλισης από τα διδάγματα του Κομφούκιου. Η παρέκκλιση αυτή είχε να κάνει με την πεποίθηση του Μέγκιου ότι οι άνθρωποι έχουμε έμφυτη μέσα μας την καλοσύνη και η επιρροή της κοινωνίας είναι αυτή που διαβρώνει την ηθική μας.
«Το κακό υπάρχει, για να δοξάσει το καλό. Το κακό είναι αρνητικό καλό. Είναι ένας συγγενής του όρος. Το κακό μπορεί να μετασχηματιστεί σε καλό. Ό,τι είναι το κακό για κάποιον την μία στιγμή, γίνεται καλό κάποια άλλη στιγμή για κάποιον άλλον.»
«Σπουδαίος άνθρωπος είναι αυτός που δεν χάνει την παιδική του καρδιά.»
«Η αλήθεια, που αποκαλύπτεται πριν την ώρα της, είναι πάντα επικίνδυνη.»
Η διεθνής κατάσταση, όπως διαμορφώνεται στο τέλος του τρέχοντος έτους, θυμίζει έντονα την τελευταία χρονιά πριν από την έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
8°
