Το ντοκιμαντέρ «The Last Ice» του National Geographic δείχνει πόσο έχει επηρεαστεί η ζωή των ανθρώπων τις κοινότητες των Inuit από την κλιματική αλλαγή.
Το εκπληκτικό ντοκιμαντέρ του National Geographic, «The Last Ice», αρχικά δίνει την εντύπωση ότι αφορά την κλιματική αλλαγή –και η ταινία όντως πραγματεύεται αυτό το ζήτημα–, επικεντρώνεται όμως περισσότερο στις πολιτιστικές αλλαγές που έχουν επηρεάσει τις κοινότητες των Inuit στην περιοχή Pikialasorsuaq, το σημείο όπου συναντιούνται ο Καναδάς και η Γροιλανδία.
Η ταινία, σε σκηνοθεσία του Scott Ressler, είναι μια έκκληση. Η κοινότητα Inuit εξαρτάται τόσο από τα ζώα όσο και από τον πάγο, ο οποίος απειλείται όχι μόνο από την τήξη, αλλά και από τους ανθρώπους. Η απληστία ωθεί τους Ρώσους, τους Ευρωπαίους και τους Κινέζους, να εξετάσουν τις ναυτιλιακές διαδρομές, την εξόρυξη πετρελαίου και τον τουρισμό στην περιοχή, ελπίζοντας να διοχετεύσουν δισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια οικονομία.
Όπως έξυπνα δείχνει το ντοκιμαντέρ, δεν είναι η πρώτη φορά που οι Inuit στην Ανατολική Αρκτική είναι θύματα εκμετάλλευσης. Ο John Amagoalik, που ονομάστηκε «Ο Πατέρας του Nunavut», (έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην άσκηση πίεσης για τα δικαιώματα των ιθαγενών και στη διασφάλιση μιας συμφωνίας διεκδίκησης γης) θυμάται να αντιμετωπίζεται «Όχι ως άνθρωπος, αλλά ως κάτι λιγότερο από ένα ανθρώπινο ον», όταν η κοινότητά του αναγκάστηκε να μετεγκατασταθεί βίαια. Επιπλέον, οι κυβερνήσεις της Δανίας και του Καναδά μετέφεραν τα παιδιά σε σχολεία για να τα «εκπολιτίσουν» και, όπως λέει ο Amagoalik, «για να τα μετατρέψουν σε λευκούς». Αναφέρεται στη σωματική, ψυχολογική, ακόμη και σεξουαλική κακοποίηση που έλαβε χώρα ως αποτέλεσμα αυτού. Άλλες ιστορίες αποικιοκρατίας και ξένων που έρχονται στην πατρίδα των Inuit αναφέρονται επίσης.
Το «The Last Ice» δείχνει επίσης πώς η ευρωπαϊκή επιρροή στη διαχείριση της άγριας ζωής έχει αρνητικό αντίκτυπο στους ανθρώπους και στην περιοχή. Υπάρχει μια αυξανόμενη ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος καθώς ένας κυνηγός παρατηρεί ότι υπάρχουν λιγότερα ζώα και σημεία για κυνήγι. Η επισιτιστική ανασφάλεια είναι ένα πραγματικά μείζον θέμα στην περιοχή. Το κόστος ενός μπουκαλιού με χυμό πορτοκάλι στο σούπερ μάρκετ μπορεί να ξεπεράσει τα $12. Εν τω μεταξύ, ο αρκτοσαλβελίνος (ψάρι της περιοχής) έχει αρχίσει και χάνει το χρώμα του λόγω των ρύπων, καθιστώντας το δύσκολο να βρεθούν υγιή ψάρια ή κρέας για κατανάλωση και για να ταϊστούν τα σκυλιά που τραβούν τα έλκηθρα.
Η θανάτωση των ζώων είναι ένα απαραίτητο και σημαντικό μέρος της ζωής των Inuit. Χρειάζονται το κρέας για φαγητό και τα δέρματα για ρούχα. Αλλά οι κυνηγοί δηλώνουν ότι «δεν είμαστε πάνω από τη φύση ή τα ζώα», δείχνοντας σεβασμό για τα πλάσματα με τα οποία συμβιώνουν. Δεν είναι δύσκολο να κάνουμε τη σύνδεση ότι αυτοί που «κοιτούν απ’ έξω» οφείλουν να δείχνουν τον ίδιο σεβασμό στους Inuit.
Το «The Last Ice» κάνει μικρές παύσεις από τα μηνύματά που θέλει να δώσει προσφέροντάς μας μερικές θεαματικές σκηνές της φύσης, όπως όταν ένας κυνηγός πάνω σε ένα έλκηθρο διασχίζει τη χιονισμένη τούνδρα. Υπάρχουν επίσης μερικές διασκεδαστικές σκηνές με μία φώκια, όπως και εναέρια πλάνα από πολικές αρκούδες που κάθονται πάνω σε κομμάτια πάγου ή κολυμπούν.
Ωστόσο, παρά τις αποκλίνουσες αυτές σκηνές, ο Ressler προσπαθεί να «χωρέσει» πάρα πολλά δεδομένα και θέματα σε 83 λεπτά και σχολιάζει επιφανειακά κάποια καίρια ερωτήματα. Τι γίνεται, εάν όντως κάτι γίνεται, για την προστασία των ζώων σε αυτήν τη βιόσφαιρα και αυτό το περιβάλλον; Πώς μπορούν οι Inuit να προστατευθούν από τους ξένους που χτίζουν αεροδιαδρόμους και σταθμούς ραντάρ, και κάνουν στρατιωτικές και εξορυκτικές προσπάθειες; Αυτές μπορεί να είναι «ενοχλητικές» ερωτήσεις, αλλά η ταινία τις θέτει και μετά τις εγκαταλείπει.
Η ταινία τα πάει καλύτερα όταν εστιάζει σε θέματα «μικρότερα». Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι το «The Last Ice» μας παρουσιάζει δύο πολύ ενδιαφέροντες χαρακτήρες. Τον Aleq και την Maatalli. Ο Aleq είναι ένας γοητευτικός νεαρός κυνηγός που λατρεύει να ζει στο Qaanaaq της Γροιλανδίας. Ισχυρίζεται ότι ζει με λιγότερο άγχος εδώ στον πάγο από ό, τι ζούσε στο Nuuk ή τη Δανία. Σέβεται τους κανόνες και τις παραδόσεις του κυνηγιού, αν και, όπως μας λέει, είναι λίγο αδέξιος. Η ευτυχία του Aleq, όμως, μπορεί να είναι βραχύβια. Αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα υγείας που μπορεί να περιορίσει τον τρόπο ζωής του. Κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων, υιοθετεί ορισμένες φορές ένα ζοφερό ύφος μιλώντας για το πόσο σκληρή είναι η ζωή στον πάγο, και αναφέρει ότι αρκετοί από τους φίλους του έχουν αυτοκτονήσει. Ωστόσο, η βαθιά του αγάπη για τη δουλειά του, τα ζώα, τους ανθρώπους και τον τόπο του φαίνεται ξεκάθαρα, ακόμη και όταν ανησυχεί για το μέλλον.
Ομοίως, η Maatalli, μία Inuit Youth Advocate (υποστηρικτής της νεολαίας), επευφημεί την κοινότητα και τον τρόπο ζωής της. Επέστρεψε στον τόπο της για να ενστερνιστεί την κουλτούρα και την κληρονομιά της, και να «διεκδικήσει αυτό που έχασε επειδή δεν μεγάλωσε στην πατρίδα της». (Η Maatalli μετακόμισε στην Οττάβα του Καναδά ως παιδί). Λυπάται για την αποσύνδεσή της αυτή και για το γεγονός ότι δεν έχει πλέον ευφράδεια λόγου στη μητρική της γλώσσα. Ελπίζει να αναζωογονήσει τον πολιτισμό, τη γλώσσα, την παράδοση, τις πρακτικές και το περιβάλλον. Οι στόχοι της είναι ευγενείς. Δεν επιθυμεί να περιορίζεται και η υπερηφάνεια και η αποφασιστικότητά της είναι εμπνευσμένη. Η Maatalli μιλάει εύγλωττα και από καρδίας για τη δέσμευσή της προς την κοινότητά της, και συγκινεί ιδιαίτερα όταν μιλά για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στο παρελθόν.
Ενώ και οι άνθρωποι και η αίσθηση του τόπου που παρουσιάζονται στο ντοκιμαντέρ είναι ελκυστικοί, το «The Last Ice» δεν είναι μια τουριστική διαφήμιση. Οι μαρτυρίες των ανθρώπων αυτών, οι οποίοι θρηνούν την κατάρρευση του τρόπου ζωής τους, μας συνεπαίρνουν. Αυτό το σημαντικό ντοκιμαντέρ παρέχει μια ζωτική, ανθρωπιστική ματιά σε μια κοινότητα ιθαγενών και στον τρόπο ζωής τους, και στο πόσο γρήγορα και χωρίς επιλογή αυτοί αλλάζουν, όπως άλλωστε και οι πάγοι που λιώνουν.
22°
