Οι Ποδηλάτες ήταν η αρχή. Μετά, όμως, ο Μανώλης Φάμελλος προχώρησε στη δική του πορεία. Ξεκινώντας από το 1999 με τη δική του φωνή στο ντεμπούτο «Καθώς μικραίνει η μέρα». Έκτοτε έχει έντονη παρουσία στη δισκογραφία με διάθεση για πειραματισμούς και πολλές συνεργασίες. Με ρόλο παραγωγού, ενορχηστρωτή και συνθέτη, διευρύνει διαρκώς τα μουσικά του όρια. Η έκπληξη ήρθε όταν, μετά τη συνεργασία (με το ωραίο θέρεμιν) με τη Nalyssa Green και τις διασκευές των κομματιών του από τον Μark Eitzel (των American Music Club), ο Μανώλης συνεργάστηκε με την Αμερικανίδα «φολκ ξωτικό» Jessica Kilroy: το δίδυμο ονομάστηκε Flitcraft, συνδέοντας μουσικά τη Γλυφάδα με τη Μοντάνα. Το πρώτο, ομώνυμο album των Flitcraft είναι μια συλλογή τραγουδιών για την αγάπη, την απώλεια, το ρεμβασμό, επτά «αναθεωρημένα τραγούδια» του Μανώλη, δύο καινούργια και ένα μελοποιημένο ποίημα του William Blake. Τι συνέβη στην απόσταση μεταξύ Γλυφάδας-Μοντάνα; Ρωτήσαμε τον καλλιτέχνη και ιδού τι αποκομίσαμε...
Πόσο έχει αλλάξει το μουσικό ύφος σε σχέση και με τις επιρροές σου και την δυτική ή ελληνική μουσική παράδοση από το ξεκίνημά σου μέχρι σήμερα;
Ίσως μικρότερος να έψαχνα με έναν ψυχαναγκασμό το δρόμο μου, τώρα χαζεύω περισσότερο τη διαδρομή, κρατάω σημειώσεις, ζωγραφίζω και ό,τι μοιάζει να κυλά, λέω αυτό είναι ο δρόμος τελικά... Δεν ξέρω πώς να το πω, όλες οι φόρμες είναι ανοιχτές, φτάνει να μην αναπαράγουν τις ίδιες μορφές... Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο και επιδέχεται πολλές μεταφράσεις είναι κάποιου είδους εξομολόγηση δωματίου, δηλαδή εγώ, ο εαυτός μου και το μυστήριο... Αυτή τη θέση μού αρέσει να παίρνω και να παίζω με τις σκιές στους τοίχους ξέροντας ότι συνδιαλέγομαι με μια απουσία, ελεύθερος και πολιορκημένος μαζί να αφήνω τον εαυτό μου να πέσει στο πηγάδι... κι από εκεί ό,τι πιάσω.
Τι διαφορετικές δημιουργικές ανάγκες καλύπτει αυτό το νέο σχήμα των Flitcraft;
Πάντα ήθελα να πετάξω κι εδώ ανοιγόταν ένας άλλος ουρανός, ξένος αλλά και οικείος στη φαντασία μου. Ως προς τα δημιουργικά, το πρόβλημα είναι ότι δεν είμαστε πουλιά. Ευτυχώς όμως έχουμε τη μουσική... αυτό δεν είναι λίγο.
Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Mark Eitzel και την Tanya Donelly;
Ηχογράφησα ένα δίσκο με τον Μαρκ στις αρχές της χιλιετίας διασκευάζοντας παλαιότερό του υλικό και θέλησε να μου επιστρέψει τη χάρη. Καταλήξαμε σε μερικά τραγούδια που ηχογραφήσαμε δοκιμαστικά στο σπίτι του στο San Francisco την άνοιξη του 2004. Η Tanya προστέθηκε στην ομάδα με μεσολάβησή του και προοριζόταν να τραγουδήσει στο άλμπουμ. Τελικά δεν φτάσαμε ως εκεί αλλά στον τομέα της συγγραφής υπήρξε απολύτως παραγωγικό το ταίριασμα και φρόντισε μέχρι το τέλος τα τραγούδια μου μέσα στις νέες λέξεις αλλά και πίσω από αυτές. Μεσολάβησαν χρόνια κι επεισόδια μέχρι να σχηματιστεί η τελική εικόνα, αλλά το διασκέδασα... όπως λέει και σε ένα τραγούδι του ο Townes Van Zandt (ένα τραγούδι που ασυνείδητα αντιγράφω εδώ και καιρό): Where you ’ve been is good and gone, what you keep is the getting there.
Πότε συναντήθηκες με την Jessica Kilroy για πρώτη φορά και πώς εξελίχθηκε η μεταξύ σας χημεία;
Μερικά χρόνια πριν στην Αθήνα και βρήκε αμέσως τη θέση της στο κάδρο. Γνήσια ενσάρκωση του πνεύματος της περιπλάνησης, ταξιδεύει, ορειροβατεί, όπως ακριβώς και τραγουδά. Κι έπειτα έχουμε τις σιωπές μας και τα κενά, απαραίτητα κι αυτά για να μας δώσουν ένα σχήμα. Ηχογραφήσαμε τις φωνές σε ένα μικρό σπίτι στο λιβάδι στη Μοντάνα... όπου σχεδόν κι αν βρεθείς στην αμερικανική ύπαιθρο όλο και κάποιο αργόσυρτο τρένο θα πέρνα για ποιος ξέρει πού. Οι αμαξοστοιχίες των εμπορικών τρένων εκεί είναι πραγματικά ατελείωτες και σου δίνουν την αίσθηση πως όλο το τοπίο βρίσκεται σε κίνηση, κάτι που ισχύει αν το καλοσκεφτείς...
Γιατί θεωρείς πως η neo-folk έχει ένα μεγάλο κοινό στην Ελλάδα με ονόματα όπως το δικό σου, την πρώιμη Μόνικα ή τη Nalyssa Green;
Για να αμερικανίσουμε ακόμη μια φορά, νομίζω αυτό λέγεται wishful thinking... δυστυχώς ερήμην μας η πραγματικότητα είναι πιο μοναχική και το κοινό μας κάποιοι άνθρωποι-νησιά, όπως και οι συνάδελφοί μας βέβαια πρόσωπα συγγενικά στην ουσία μας, ίσως και εναλλακτικές μας εκδοχές. Και με τα τραγούδια ή ό,τι έχει ο καθείς χτίζουμε γέφυρες μεταξύ μας στο αρχιπέλαγος.
Πώς βλέπεις τις εξελίξεις στην ελληνική πραγματικότητα και την κρίση;
Εύχομαι να δικαιωθούμε συναισθηματικά γιατί συλλογικά φαίνεται πως αδυνατούμε να διαχειριστούμε τη ματαίωση. Αλλά και η δικαίωση χρειάζεται προσοχή, μπορούμε με αυτή να χτίσουμε και να γκρεμίσουμε, όπως και να έχει δίκιο θα έχουμε... ό,τι αγαπάτε, λοιπόν. Ωραία δεν θα ήταν πάντως να σταματούσε ο χρόνος εδώ για λίγο, στην κορυφή του; Αλλά αυτός θέλει μονάχα να προχωρά... ποιος ξέρει... θα έχει τους λόγους του.
Tι ακολουθεί;
Δουλεύοντας στο studio νιώθω ότι φέρνω το φανταστικό μέσα στην πραγματικότητα, αντιθέτως στα συναυλιακά μοιάζει πολλές φορές να προσπαθώ με τα λίγα μέσα που διαθέτω και μάταια, ίσως, να ανυψώσω την πραγματικότητα στα όρια της φαντασίας, να φτάσω στο υπερπραγματικό δηλαδή. Δεν συμβαίνει συχνά αλλά αρκεί μονάχα μία φορά να λειτουργήσει και τότε η ενέργεια που παράγει η στιγμή, η έκσταση μου φτάνει για πολλούς γύρους ακόμα. Εκεί επιδιώκω πάντα να με φτάσουν τα σχέδιά μου, μόνο που όσο και να σχεδιάζει κανείς τη διαδρομή τελικά ένα άλλο μονοπάτι φανερώνεται. Κατά τα άλλα θα ήθελα να δοκιμάσω κάτι καινούργιο, αλλά προς το παρόν μονάχα το μυρίζομαι. Κάπου εδώ κοντά μου θα είναι.
14°
