Τι να κάνουμε; Η νέα παράσταση της Έλλης Παπακωνσταντίνου στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης

Πόσο ελεύθεροι και ελεύθερες είμαστε να ορίζουμε τη μοίρα και την ταυτότητά μας; Τι μπορούμε να αντιτάξουμε ως βίωμα και ως τρόπο ζωής στη σημερινή αναδίπλωση των αξιών, στην όλο και μεγαλύτερη συντηρητικοποίηση της δυτικής κοινωνίας;

Με τέτοια ερωτήματα στο νου ανατρέχουμε στο εμβληματικό «Τι να κάνουμε;» (1863) του ρώσου φιλοσόφου και συγγραφέα Νικολάι Τσερνισέφκσι. Με αφετηρία την ιστορία της Βέρας –στο σταυροδρόμι ανάμεσα σε ηρωίδες της Γεωργίας Σάνδη και στον ουτοπικό σοσιαλισμό του Σαρλ Φουριέ– και μέσα από μια γοητευτική πλοκή που μετασχηματίζει το αδιέξοδο σε υλοποιημένη ουτοπία, το έργο που σκηνοθετεί η Έλλη Παπακωνσταντίνου εξερευνά τη διλημματική φύση του έρωτα και τη συνδέει με την ευρύτερη ηθική στάση του καθενός και τις επιλογές του στο κοινωνικό πεδίο και στην οικογένεια.

Μη φιλοδοξώντας σε μια πιστή θεατρική μεταφορά του έργου –εγχείρημα που αποτρέπουν οι μνημειώδεις διαστάσεις αλλά και οι ριζικές διαφορές από την εποχή του–, η παράσταση αντλεί έμπνευση και υλικό από το μυθιστόρημα του Τσερνισέφσκι για να συνομιλήσει με τον σημερινό θεατή και να αμφισβητήσει τα σημερινά κοινωνικά «αδιέξοδα», που εξακολουθούν να βασίζονται σε διαχρονικά, πατριαρχικά στερεότυπα.

Με έμφαση στη χρήση real time video που αποτελεί και το κύριο μέσο αφήγησης, χρησιμοποιείται πότε θεατρική γλώσσα και πότε κινηματογραφική: οι τέσσερις ηθοποιοί «γυρίζουν» επιλεγμένες σκηνές με την τελική εικόνα να συνθέτει κινηματογραφικά στιγμιότυπα «εποχής» με ζωντανό λόγο. Επιχειρώντας να αιχμαλωτίσει την ερωτική, υπαρξιακή και πολιτική διάσταση που διασταυρώνονται σε μια δύσκολη πορεία γυναικείας χειραφέτησης, το σκηνικό έργο διατυπώνει ένα σημερινό «τι να κάνουμε;», ποιοι και ποιες είμαστε, ποιοι και ποιες θέλουμε να είμαστε, μέσα από μια προσωπική και βιωματική οπτική.

Το βιβλίο σε μτφ. Ελένης Μπακοπούλου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τόπος.