«Ραχήλ» του Γρηγόριου Ξενόπουλου στο θέατρο Αλκμήνη

Γιατί η επιμονή ανά τους αιώνες  της διαίρεσης των κοινωνιών μεταξύ του «εμείς» και οι «άλλοι»;

Τι επιφέρει στη συνείδηση ατόμων και λαών  η πεποίθηση πως το «ξένο»  απειλεί το «δικό  μας»;

Η «Ραχήλ» του Γρηγορίου Ξενόπουλου, έργο με ιστορικό πλαίσιο, διαδραματίζεται σε ένα αστικό σαλόνι στην πατρίδα του συγγραφέα, τη Ζάκυνθο, το Πάσχα του 1891. Κύριος άξονας, ο έρωτας δύο νέων ανθρώπων που η σχέση τους θα ήταν απόλυτα αποδεκτή, αν δεν είχε δυναμιτιστεί από  το έντονο κλίμα του αντισημιτισμού που προκάλεσε ένα ξαφνικό, τυχαίο γεγονός: ο φόνος ενός παιδιού. Η κατηγορία στηριγμένη στη «συκοφαντία του αίματος», στο διαδεδομένο θρύλο πως οι Εβραίοι κάθε Πάσχα πίνουν αίμα χριστιανικό έρχεται να διαταράξει τη σχέση Χριστιανών και Εβραίων που άλλοτε ήταν αρμονικές, να εξαγριώσει τον λαό  και να βάψει με αίμα την λιτανεία της Μεγάλη Παρασκευής. Η ένταση των εξωτερικών γεγονότων προκαλεί την ένταση των δραματικών συμβάντων στο σπίτι της εβραϊκής οικογένειας Τεδέσκου. και επιφέρει μεγάλο εύρος αντιδράσεων και μεταπτώσεων στην Εβραία Ραχήλ, που στην εκκίνηση της ιστορίας είναι μια κοπέλα , γοητευτική και καλλιεργημένη, αποφασισμένη να βαφτιστεί χριστιανή και να παντρευτεί τον αγαπημένο της. Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας κυριαρχεί το άρωμα από τις Μανόλιες που η έντασή του διαρκώς μεταβάλλεται, όπως και τα αισθήματα και οι πράξεις των ηρώων...

Ο συγγραφέας πραγματεύεται τα συμβάντα της ζακυνθινής εποχής του 1891, ως να πρόκειται για ένα προοίμιο των όσων έπονται. Σαράντα χρόνια μετά, η ίδια συκοφαντία μεταμφιεσμένη οδήγησε στην πυρπόληση του συνοικισμού Κάμπελ της Θεσσαλονίκης , για να φτάσουμε το 1938 στη νύχτα των κρυστάλλων με τελική πορεία  εκατόμβες νεκρών Εβραίων. Η ίδια συκοφαντία με διαφορετικό μανδύα τοποθετεί μέχρι σήμερα ανθρώπους στο περιθώριο και βάζει στο στόχαστρο την κάθε είδους διαφορετικότητα.

Ωστόσο, δε λείπουν από την ιστορία φωτεινές προσωπικότητες που διακρίθηκαν για την ανθρωπιά, το θάρρος και την αλληλεγγύη, όπως ο μητροπολίτης Ζακύνθου, Χρυσόστομος και ο δήμαρχος Λουκάς Καρρέρ που με κίνδυνο της ζωής τους αρνήθηκαν να καταδώσουν στους Ναζί τους Εβραίους συμπατριώτες τους και απέτρεψαν έτσι το βέβαιο θάνατό τους.

Η Ραχήλ δεν θα πάψει να είναι επίκαιρη όσο υπάρχουν διακρίσεις, όσο επικρατεί η ξενοφοβία, όσο απαίδευτες μάζες κατευθύνονται στο κακό, όσο τα συμφέροντα βρίσκονται πάνω από το σεβασμό της ανθρώπινης ύπαρξης.