Στο Μεταξουργείο το σεξ πωλείται για 10 ευρώ και στη Φυλής για 20. Από αυτά οι κοπέλες θα πάρουν το πολύ τα μισά – φαντάσου να κάνεις σεξ με τον κάθε περαστικό για 5 ή 10 ευρώ. Στη Γαλλία, το Κοινοβούλιο υιοθέτησε ένα νομοσχέδιο που επιβάλλει πρόστιμο 1.500 ευρώ σε όσους αγοράζουν σεξουαλικές υπηρεσίες. Σε περίπτωση υποτροπής το πρόστιμο ανεβαίνει στα 3.750 ευρώ. Με αφορμή αυτά, αναρωτηθήκαμε αν θα πρέπει και στην Ελλάδα να διώκεται ο πορνοπελάτης. «Όχι» απαντά η Σίσσυ Βωβού, μέλος της Φεμινιστικής Πρωτοβουλίας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, εκφράζοντας προσωπική άποψη και όχι της συλλογικότητας. «Ναι» απαντά ο Γρηγόρης Λάζος, καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πάντειο και συγγραφέας του βιβλίου «Πορνεία και διεθνική σωματεμπορία στη σύγχρονη Ελλάδα» (εκδ. Καστανιώτης).
ΝΑΙ
Γρηγόρης Λάζος
Το ζήτημα της ποινικοποίησης του πορνοπελάτη –ειδικότερα της προσέγγισης, μίσθωσης και χρήσης των υπηρεσιών και της σωματικότητας του εκδιδόμενου προσώπου, είτε με κάτι σαν «ελεύθερη θέληση ή και βούληση» είτε υπό τη χειραγώγηση σωματεμπόρων ή και προαγωγών– είναι σαφώς περίπλοκο. Καταρχήν, είναι συναρτημένο με συσχετισμούς δυνάμεων και αντιπαρατιθέμενων ιδανικών. Κατά δεύτερον, έχει να κάνει με τις δυνατότητες –και τα συχνά αντιφατικά κίνητρα– που φέρει η πολιτεία ώστε να σχηματίσει εύστοχα και αποτελεσματικά και να θέσει σε εφαρμογή τη σχετική προσπάθεια. Λαβαίνοντας όλα αυτά υπόψη, με βάση τη θεωρία και το στοχασμό πάνω στο ζήτημα, τους επικρατούντες νομικούς προβληματισμούς, απόψεις εμπλεκομένων, από τα φεμινιστικά κινήματα ως την αστυνομία και τις εκδιδόμενες και, επιπλέον, την προσωπική εμπειρία από την πράξη σε ανάλογα ζητήματα –ιδίως στην Ελλάδα μετά το 2000– είμαι σε θέση να συνθέσω και να προτείνω ένα επιχείρημα υποστηρικτικό της ποινικοποίησης του πορνοπελάτη. Ας προσεχθεί πάντως ότι η προώθηση της σχετικής νομοθέτησης στη Γαλλία καλύπτει αρκετά και σημαντικά ζητήματα που πρέπει να εξεταστούν με ιδιαίτερη προσοχή. Άλλωστε, η σχετική ποινικοποίηση μπορεί να έχει μεγάλη συμβολική αλλά και, εάν σχηματιστεί και εφαρμοστεί επιτυχημένα, πρακτική σημασία.
Η πορνεία είναι μια μορφή σεξουαλικής εκμετάλλευσης των γυναικών και ένα σημαντικό εμπόδιο στο δρόμο για την κατάκτηση της ισότητας των δύο φύλων. Στο παρελθόν, ήταν περίπου κοινός τόπος για τις φεμινίστριες η καταδίκη της πορνείας σε όλες της τις μορφές, και στη μορφή του γάμου, και ακόμα περισσότερο η καταδίκη των πορνοπελατών. Οι καιροί άλλαξαν, όμως. Στις σημερινές εποχές όπου με το σύστημα του νεοφιλελευθερισμού όλα πωλούνται και όλα αγοράζονται, από πολλές πλευρές έχει εκλείψει κάθε ψόγος για την πορνεία και παράλληλα αναγνωρίζεται ως «εργασία» ή εκθειάζεται ως «λειτούργημα», ως ένας θεμιτός τρόπος επιβίωσης για τις γυναίκες που βιοπορίζονται στο πλαίσιό της και ως μια αποδεκτή μορφή «επιχειρηματικότητας». Οι αιτίες της πορνείας, όμως, εμμένουν όσο εμμένει η πατριαρχία, οι σχέσεις εξουσίας μεταξύ των δύο φύλων, η βία κατά των γυναικών και οι οικονομικές ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων και μεταξύ των φύλων. Σήμερα έχουμε και νέα φαινόμενα, όπως το λαμπρό κόσμο της σόουμπιζ, τις προοπτικές καριέρας των νέων γυναικών που εισέρχονται σ’ αυτόν και με τη βούλησή τους περνούν από το κρεβάτι του κάθε καναλάρχη ή ιδιοκτήτη σχετικών μίντια, το φαινόμενο του τράφικινγκ για πορνεία που αποτελεί μια έμφυλη πλευρά της μετανάστευσης σε πατριαρχικές κοινωνίες, τη βιομηχανία της τσόντας που παίζει το σημαντικό ιδεολογικό της ρόλο και πολλά άλλα.
Στο κλίμα αυτό, οι προτάσεις για νομική απαγόρευση της πορνείας και δίωξη του πελάτη δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το σύνθετο χαρακτήρα του φαινομένου και αναγκαστικά σε περίπτωση θεσμοθέτησής τους θα αγκαλιάσουν μέρος της πορνείας, ενώ θα δώσουν άλλοθι σε άλλα τμήματά της. Το σύνθημα της καμπάνιας του Ευρωπαϊκού Λόμπι Γυναικών «Για μια Ευρώπη ελεύθερη από την πορνεία» είναι καλό ως οδηγός για δράση, αλλά οι νομικές ρυθμίσεις που θα συνοδεύουν μια τέτοια αρχή πρέπει να λαμβάνουν υπόψιν τους την πραγματικότητα. Επιμένουμε συνεπώς κάποιες φεμινίστριες στην άποψη ότι η πορνεία δεν μπορεί να αναγνωρίζεται ως επάγγελμα και να προστατεύεται από την πολιτεία, δεν αναγνωρίζουμε τον όρο «εργαζόμενες στο σεξ», ενώ οι εκδιδόμενες γυναίκες πρέπει να προστατεύονται και παράλληλα να τους δίδονται προοπτικές εξόδου από αυτή τη βιοποριστική δραστηριότητα εφ’ όσον το επιθυμούν. Αντίθετα, πρέπει να διώκεται η μαστροπία, και σ’ αυτό ο ελληνικός νόμος του 2734/1999 είναι σε σωστή κατεύθυνση, και σύμφωνος με τις συστάσεις του ΟΗΕ του 1949. Επίσης πρέπει να διώκονται οι πελάτες σε περίπτωση ανηλικότητας ή τράφικινγκ.
14°
