Η πόλη είναι ένα ανθρωπογενές σύστημα που απαρτίζεται από διάφορα υποσυστήματα. Συστήματα αξιών που έχουν να κάνουν με την πολιτιστική κληρονομιά , οικονομικά συστήματα, συστήματα κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης, εκπαίδευσης, υγείας κοκ. Το πώς συνεργάζονται όλα αυτά τα επιμέρους συστήματα μεταξύ τους δείχνει πως λειτουργεί μια πόλη. Με την έναρξη της κρίσης στην Αθήνα καταλάβαμε ότι όλα αυτά τα υπολειτουργούσαν. Ζούσαμε σ’ ένα κλίμα επίπλαστης ευημερίας. Φαινόμενα κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας, περιθωριοποίησης και κοινωνικού αποκλεισμού, υποβάθμισης και απαξίωσης του δημόσιου χώρου ήρθαν στην επιφάνεια, μεγεθύνθηκαν λόγω της κρίσης και δεν μπόρεσαν να αντιμετωπιστούν. Όταν δε, προστέθηκε και η προσφυγική κρίση η Αθήνα άρχισε να καταρρέει.
Όμως η Αθήνα άντεξε και δεν κατέρρευσε. Στάθηκε όρθια γιατί οι πόλεις είναι ζωντανές. Έχουν τη δική τους ταυτότητα που τις ξεχωρίζει απ’ όλα τα υπόλοιπα συστήματα. Η ταυτότητα τους έγκειται στον πολιτισμό τους, γιατί οι πόλεις είναι τα κατεξοχήν συστήματα παραγωγής πολιτισμού. Η Juliane Stegner, Επικεφαλής του Πολιτιστικού Τμήματος του Ινστιτούτου Γκαίτε στην Αθήνα και Συντονίστρια της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, λόγω της ιδιότητας της και βιώνοντας την κρίση της πόλης, αφού ζει και εργάζεται στο κέντρο της Αθήνας, αναζήτησε τις λύσεις μέσα από τον πολιτισμό. Έτσι γεννήθηκε το πρότζεκτ ACTOPOLIS.
Μια μοναδική σύλληψη που ένωσε οχτώ πόλεις σε κρίση και υλοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Γκαίτε και το ίδρυμα Urbane Kunste Ruhr. Η Μαρντίν, η Άγκυρα, η Αθήνα, το Βελιγράδι, το Σαράγεβο, το Ζάγκρεμπ, το Βουκουρέστι και το Ομπερχάουζεν ενώθηκαν μέσω του ACTOPOLIS για να «ανακαινίσουν» δημιουργικά τις πόλεις.
«Οι μεγάλες αλλαγές που γίνονται στη Μεσόγειο, η οικονομική κρίση και η αδυναμία των κρατικών θεσμών να την αντιμετωπίσουν, οι κοινωνικές ανισότητες και η προσφυγική κρίση, είναι γεγονότα που επηρεάζουν τη ζωή των κατοίκων των πόλεων. Πως μπορεί να αντιδράσει ο μεμονωμένος άνθρωπος σ’ αυτές τις ριζικές αλλαγές του χώρου που ζει; Πως αντιδρούν οι αστικοί χώροι; Σ’ αυτές τις προκλήσεις, που αφορούν τελικά ολόκληρη την Ευρώπη, θέλει να απαντήσει το πρόγραμμα Actopolis, αποσκοπώντας να είναι ένα υπερεθνικό εργαστήριο για τον καλλιτεχνικό ακτιβισμό και την πόλη του Αύριο» είχε περιγράψει συνοπτικά το καλλιτεχνικό εγχείρημα κατά την έναρξη του η Juliane Stegner.
Επιμελητές και καλλιτέχνες για τρία χρόνια δούλεψαν πάνω στο πρόβλημα της φτώχειας και της ανεργίας, της εγκατάλειψης και της υποβάθμισης του κέντρου της πόλης, της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου, της επιβολής του δυτικού πολιτισμού, των κοινωνικών διαιρέσεων και των ανισοτήτων, της κατοικίας και των αστέγων, και φυσικά στο μεγάλο δράμα των προσφύγων.
Αλλά ποια είναι η πολιτιστική ταυτότητα της Αθήνας; Για το project ACTOPOLIS ανέλαβε να το διερευνήσει η Προσωρινή Ακαδημία Τεχνών (ΠΑΤ). Η επιμελήτρια Ελπίδα Καραμπά θα πει: «Η Αθήνα είναι μια πόλη στο μάτι του κυκλώνα. Είναι η πρωτεύουσα μιας χώρας που βρίσκεται στο κέντρο του μεταναστευτικού προβλήματος και στο επίκεντρο του οικονομικού προβλήματος της Ευρώπης. Μια πόλη αντιπαράδειγμα σε σχέση με την κατάρρευση των θεσμών που καθόρισαν την Ευρώπη της πρόνοιας, των σχολείων, των νοσοκομείων, των ασφαλιστικών ταμείων. Είναι όμως και μια πόλη σε μετάβαση. Συχνά, αναφέρεται ως μια πόλη με πολύ δημιουργική ενέργεια».
Με τον τίτλο Soft Power Lectures η ΠΑΤ σε συνεργασία με ομάδα καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων ο Πάνος Σκαλβενίτης και ο Κωστής Βελώνης, και μέσα από διαλέξεις και καλλιτεχνικά δρώμενα, διερευνά πως μπορεί η Αθήνα να εκμεταλλευτεί την «εξωτικοποίηση» της κρίσης ώστε να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη για το μετασχηματισμό της πόλης.
Το καλλιτεχνικό εγχείρημα μετά από τρία χρόνια επιστρέφει στην Αθήνα. Από τις 3-16 Νοεμβρίου τα αποτελέσματα του ACTOPOLIS θα παρουσιαστούν σε μια έκθεση στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (Πειραιώς 256). Πάνω από 45 πρότζεκτ, από τις πόλεις που συμμετείχαν, θα είναι αποκαλυπτικά για τη δημιουργική σκέψη των καλλιτεχνών για τις πόλεις του Αύριο.
«Ως εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Goethe είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη που φέραμε κοντά καλλιτέχνες από 6 χώρες και δημιουργήσαμε δίκτυα επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ τους. Το γεγονός ότι το Goethe-Institut διαθέτει τοπικά δίκτυα σε 98 χώρες, με 159 ινστιτούτα, έκανε το εγχείρημα εφικτό. Είναι πραγματικά πολύ αισιόδοξο, να βλέπεις τα θετικά αποτελέσματα που παράγει η αλληλεπίδραση και η συνεργασία των ανθρώπων μεταξύ τους» θα πει στην A.V. η κ. Juliane Stegner.
Ακολουθεί το αναλυτικό πρόγραμμα της έκθεσης
ACTOPOLIS | Η τέχνη της δράσης
Εγκαίνια: Παρασκευή 3 Νοεμβρίου 2017, 19:00
Χώρος: Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (Πειραιώς 256)
Εκθεσιακός χώρος «Νίκος Κεσσανλής»
Διάρκεια έκθεσης: 3– 16/11/2017
Δευτέρα έως Σάββατο: 11:00 έως 19:00
Το ACTOPOLIS | Η τέχνη της δράσης είναι ένα εγχείρημα του Goethe-Institut και του πολιτιστικού ιδρύματος Urbane Künste Ruhr.
Η έκθεση στην Αθήνα πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.
Στην Αθήνα την επιμέλεια του ACTOPOLIS ανέλαβαν η Ελπίδα Καραμπά και η Γλυκερία Σταθοπούλου. Μέσω της Προσωρινής Ακαδημίας Τεχνών (ΠΑΤ) και σε συνεργασία με μια ομάδα καλλιτεχνών, δημοσιογράφων, αρχιτεκτόνων και επιστημόνων ετοίμασαν μια σειρά από διαλέξεις σχετικές με τη δράση, τις SoftPowerLectures (Διαλέξεις Ήπιας Εξουσίας). Θεματικά η ΠΑΤ ασχολήθηκε τόσο κυριολεκτικά όσο και συμβολικά με το ζήτημα των δυνάμεων εξουσίας που λαμβάνουν χώρα στο πεδίο της πολιτιστικής πολιτικής. Εδώ γίνεται και μια κριτική απέναντι στους θεσμούς, στο πλαίσιο της οποίας αμφισβητούνται οι μέθοδοι των βίαιων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών μετασχηματισμών των σύγχρονων πόλεων και κοινωνιών.
Τα αποτελέσματα των SoftPowerLectures εκφράστηκαν καλλιτεχνικά από τους Πάνο Σκλαβενίτη, Σοφία Ντώνα, Δέσποινα Ζευκιλή, Κωνσταντίνο Χατζηνικολάου και από προσκεκλημένους καλλιτέχνες, όπως οι Γιάννης Παπαδόπουλος, Κωστής Βελώνης, Άγγελος Κράλλης, Στεφανία Αμπλιανίτη και Σταυρούλα Μωρακέα, Θάλεια Ραυτοπούλου, ΕυθύμηςΘέου, Ηλέκτρα Αγγελοπούλου.
Από την Κροατία θα παρουσιαστεί η ηχητική εγκατάσταση με τίτλο «Full Range Society», των Bojan Gagić &Miodrag Gladović.
Από τη Σερβία έχει προσκληθεί η Mariela Cvetić μετη lecture performance «Gaudeamusigitur: The Self-Organised Artist in a State of Domestic Agoraphobia».
Μέσω της συνεργασίας με την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και χάρη στο έργο και τα εργαστήρια της ΠΑΤ, το ACTOPOLIS θα γίνει για άλλη μια φορά ένας χώρος για δημόσιες συζητήσεις.
Παράλληλα με την έκθεση, θα πραγματοποιηθούν τα ακόλουθα SoftPowerWorkshops (Εργαστήρια Ήπιας Εξουσίας) στον εκθεσιακό χώρο «Νίκος Κεσσανλής»:
Για πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής στα SoftPowerWorkshops, απευθυνθείτε στο Goethe-Institut (iris.asimakopoulou@goethe.de) ή στην Προσωρινή Ακαδημία Τεχνών (pat.uoa@gmail.com).
17°
