Ο Ernest Becker στα βιβλία του “The Denial of Death” και “Escape from Evil” (σε ελεύθερη μετάφραση «Η Άρνηση του Θανάτου» και «Η Απόδραση από το Κακό»), διαπραγματεύεται τους αρχετυπικούς φόβους του ανθρώπου και πως αυτοί μετατρέπονται σε ιδεοληψίες για την κατάκτηση της αιωνιότητας μέσω της αθανασίας είτε του πνευματικού έργου, είτε μέσω της υποψίας πως τα γονίδια του θα ζουν για πάντα μέσω των απογόνων του.
Όπως σε ατομικό επίπεδο το άγχος θανάτου ενός παιδιού το αναγκάζει να ταυτίζεται με τον ισχυρό πάτερα που ασυνείδητα τον θεωρεί ανίκητο και αθάνατο, έτσι και οι κοινωνίες παράγουν ιδεολογικά φαντάσματα που θα ξορκίζουν αυτόν τον πρωτόγονο φόβο του τέλους της ζωής.
Όπως ένα παιδί είναι ικανοποιημένο με την πατρική φιγούρα, έτσι και στην κοινωνία μια ανώτερη μορφή πάτερα που θα την ησυχάζει πρέπει να είναι ηρωική, ατρόμητη και με θεϊκές τουλάχιστον ιδιότητες.
Ο πρώτος παραμυθάς, ο Όμηρος, είναι ο πρώτος διδάξας με τις ωραίες Ελένες, τους Αχιλλείς και τους Πριάμους, το «έρως ανίκατε μάχαν», δηλαδή αυτή η τρέλα του άπιαστου ναρκισσιστικού φαντάσματος που καθοδηγεί τη ζωή των ανθρώπων και ακολουθούν όλοι μετά οι σύγχρονοι παραμυθάδες: ο Σαίξπηρ, ο Θερβάντες, που αντιγράφουν τον πάτερα Όμηρο για να γεμίσουν το κενό αδηφάγο τέρας της επιθυμίας του ανθρώπου να νικήσει τον θάνατο.
Ο έρως ως αντίδοτο του θανάτου στην ατομική ζωή και ο ηρωικός μυθικός ήρωας στην συλλογική συνείδηση της κοινωνίας, ουσιαστικά είναι όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο Μέγας Αλέξανδρος, οι Ακρίτες, οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες, οι ήρωες του εικοσιένα, είναι η συνέχεια αυτής της ιδεολογικής τρέλας όπου οι πολίτες μιας κοινωνίας ερωτεύονται τους ήρωές τους για να ξεφύγουν από μια καθημερινή αντι-ηρωική πραγματικότητα.
Οι Γερμανοί του Γ’ Ράιχ ερωτεύτηκαν το απόλυτο κράτος του εγελιανισμού, οι Ρώσοι την ουτοπία του σοσιαλισμού, οι Αμερικανοί ως νέοι σταυροφόροι στο Βιετνάμ πήγαν να σκοτώσουν το τέρας του κομμουνισμού, όπως πήγαιναν οι πρόγονοί τους Εγγλέζοι χιλιάδες μίλια μακριά από το πληκτικό Λονδίνο για να διώξουν το «τέρας» του μουσουλμανισμού.
Οι ιδεολογικές συγκρούσεις ανάμεσα σε διαφορετικές κουλτούρες είναι πρακτικά μάχες ανάμεσα σε διαφορετικές ιδέες των εθνών για την αθανασία ˙ εξ’ ου και οι ιεροί πόλεμοι είναι από τους πιο φανατικούς και θανατηφόρους.
Ασυνείδητες σκέψεις γίνονται συνήθως οργανωμένες ιδέες, όπου το ηρωικό κυριαρχεί και εξυψώνει ένα πάθος για κυριαρχία σαν ανάγκη επιβίωσης αλλά και αυτοθυσίας, που μεταβάλλει έναν καθημερινό άνθρωπο σε έναν έτοιμο να θυσιάσει την ζωή του για μια λέξη, για μια σημαία, για ένα σύνορο, που συνήθως είναι το όριο του θανάτου.
Αυτές οι ηρωικές ιδέες σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, πάντα με παράδοξο τρόπο ιεροποιούνται και δαιμονοποιούν την αντίπαλη θρησκεία, την αντίπαλη ιδεολογία υποστηρίζοντας πως θα φέρουν το «Άγιο Δισκοπότηρο» της ευτυχίας στις κοινωνίες και πως θα εξαφανίσουν το κακό από την ζωή των ανθρώπων, ενώ συνήθως συμβαίνει το αντίθετο ˙ η ιστορία είναι γεμάτη με καλές προθέσεις και βάρβαρες προϋποθέσεις.
Οι δικές μας ηρωικές προβολές αθωώνουν πάντα τους δικούς μας θεούς, τη δική μας πίστη ως ανώτερη για να ξορκίσουν τους δαίμονες των άλλων ως απόλυτους εχθρούς και να βεβαιώσουν τις δικές μας ανεπάρκειες με φαντάσματα μεγαλείου, που θα οδηγήσουν στον παραλογισμό των ανεμόμυλων του Δον Κιχώτη.
Οι δικές μας δημοκρατίες είναι καλύτερες από κάποιες άλλες, όπως στα παιδιά οι δικές τους μαμάδες και μπαμπάδες είναι πιο όμορφοι και δυνατοί από των άλλων παιδιών. Η απόσταση από αυτήν την αθωότητα της παιδικής ευτυχίας θολώνει τα μυαλά και των μεγάλων παιδιών, που φωνάζουν πως το όνομά τους είναι η ψυχή τους και αν κάποιοι άλλοι τους το κλέψουν θα πεθάνουν από καημό και πίκρα.
Αυτή η ρίζα της επιθετικότητας μεταξύ των εθνών δεν έχει σχέση με την άγρια φύση του ανθρώπου όπως διατυπώθηκε από τον Χομπς (homo homini lupus), ούτε και στην αναζήτηση ζωτικού χώρου γεωγραφικά και οικονομικά, ούτε καν σε αυτό που λέμε «υπερεγώ» και εγωιστική ψυχή του ανθρώπου, αλλά πηγάζει μάλλον από την ανάγκη για απόκτηση υπερβολικής αυτοπεποίθησης μέσω του ηρωικού φαντάσματος συνήθως του ιστορικού, ένδοξου παρελθόντος για να αρνηθούν τα άτομα και εν συνεχεία οι κοινωνίες τους τον θάνατο και να κατακτήσουν την αιωνιότητα.
Έτσι ίσως να εξηγείται πώς δυο έθνη γειτονικά που θα μπορούσαν να ζουν ειρηνικά και να αναπτύσσονται οικονομικά, υπερασπίζονται με φανατισμό ένα όνομα, δηλαδή «…για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη» όπως θα έλεγε και ο ποιητής μας…
13°
