Τα γεγονότα του τελευταίου εικοσαήµερου σηµατοδοτούν, χωρίς αµφιβολία, σοβαρές πολιτικές µεταβολές στην πορεία της χώρας µας. Τη βαρύτητά τους τη συναισθανόµαστε όλοι. Η ταχύτητα και η πυκνότητα των εξελίξεων όχι µόνο δεν επιτρέπουν την κατανόηση και αφοµοίωσή τους από τους πολίτες, αλλά δυσκολεύουν την ανάγνωση και ανάλυσή τους από τους ειδικούς. Εξίσου αµήχανος στέκεται µπροστά τους ο πολιτικός κόσµος, ο οποίος δυσκολεύεται να ερµηνεύσει τις ραγδαία µεταβαλλόµενες συνθήκες και, πολύ περισσότερο, να προσαρµοστεί σε αυτές.
Σε αυτό το µεταβαλλόµενο πλαίσιο, κοινός τόπος όλων µας είναι η αίσθηση µιας ξαφνικής αλλαγής στα δηµόσια πράγµατα, σηµαντικής για τη χώρα. Σήµερα ορθώνεται µπροστά µας η πολιτική πραγµατικότητα της συνεννόησης και της συνευθύνης – το τελευταίο εργαλείο και, ίσως, το σηµαντικότερο συγκριτικό πλεονέκτηµα για να αντιµετωπίσουµε τα εθνικά µας αδιέξοδα.
Τι ήταν τελικά αυτό που οδήγησε, έστω καθυστερηµένα, το πολιτικό σύστηµα της χώρας σ’ αυτή την αναγκαία και κοινωνικά επιθυµητή εξέλιξη; Ήταν άραγε ο εξωτερικός εξαναγκασµός των εταίρων; Ήταν τα όρια, οι αδυναµίες και η επαπειλούµενη κατάρρευση των βασικών συντελεστών του ίδιου του πολιτικού µας συστήµατος; Ήταν το ένστικτο αυτοσυντήρησης των Ελλήνων και η βούληση για διατήρηση της ευρωπαϊκής συνέχειας; Ίσως ήταν ένα από αυτά ή όλα µαζί. Ωστόσο, πέρα από την αδιαµφισβήτητα χρήσιµη –αν όχι αναγκαία– αναζήτηση των αιτίων, αυτό που τούτη τη στιγµή προέχει είναι να καταλάβουµε πως πλέον τίποτα δεν είναι όπως πριν. Με τη νέα κυβέρνηση και τις διαδικασίες που οδήγησαν στο σχηµατισµό της, η χώρα αλλάζει πολιτικό κεφάλαιο, προµηνύοντας αλλαγές στο πολιτικό σύστηµα, στον τρόπο διακυβέρνησης και στην κοµµατική γεωγραφία.
Ελπίζω οι αλλαγές αυτές να γίνουν στην κατεύθυνση της βαθύτερης δηµοκρατίας, της µεγαλύτερης ευθύνης και της ουσιαστικότερης συνεννόησης. Αυτό, ωστόσο, θα κριθεί στην πράξη και θα αποτελέσει το επίδικο αντικείµενο µιας σκληρής όσο και ενδιαφέρουσας αναµέτρησης στα επόµενα χρόνια. Προς το παρόν, ας περιοριστούµε στην ικανοποίηση που µας προσφέρουν τα πρόδροµα θετικά στοιχεία της πολιτικής αλλαγής που ήδη συντελέστηκε. Είναι ελπιδοφόρο και σπάνιο, τουλάχιστον για τα µεταπολιτευτικά χρόνια της αδιέξοδης δικοµµατικής εναλλαγής, να εµφανίζονται µαζικά στο πολιτικό προσκήνιο πολιτικές συµπεριφορές που µιλούν την γλώσσα της αλήθειας για την κατάσταση της χώρας και τις ευθύνες του πολιτικού και κοµµατικού συστήµατος, χωρίς φόβους και υπολογισµούς. Να αναδύονται δυνάµεις που σπάζουν την αρχηγική πειθαρχία και θέτουν σε κριτικό έλεγχο και αµφισβήτηση ηγετικές επιλογές. Να δυναµώνουν φωνές που ζητούν απ’ τους αποστεγνωµένους κοµµατικούς οργανισµούς τους βαθύτερη δηµοκρατία και συλλογική λειτουργία. Να συνοµιλούν και να συγκυβερνούν στελέχη διαφορετικών πολιτικών παρατάξεων που υποτάσσουν το παραταξιακό συµφέρον στην εθνική ανάγκη, αναδεικνύοντας τις ουσιαστικές διαφορές και παραµερίζοντας τον ανεδαφικό ανταγωνισµό.
Όλα αυτά είναι τα πρώτα σηµάδια µιας ριζικής µεταβολής που επέρχεται στο πολιτικό σύστηµα της χώρας. Τελεολογικά, είναι βέβαιο πως θα συνυπάρξουν αλλά και θα συγκρουστούν µε τις αµετανόητες επιβιώσεις µιας παγιωµένης προηγούµενης κατάστασης. Εξίσου βέβαιο, ωστόσο, είναι ότι προοιωνίζονται µια νέα πολιτική ατµόσφαιρα, µια καινούργια νοοτροπία και καινοφανείς πρακτικές. Κερδίζοντας ραγδαία έδαφος, συντελούν στην αποσταθεροποίηση της µέχρι τώρα καθιερωµένης και συµβατικής πολιτικής – της πολιτικής της δηµαγωγίας, του κοινωνικού διχασµού και του «δήθεν» πολιτικού ανταγωνισµού. Ανοίγουν το δρόµο για µια ριζική πολιτική µεταβολή στην κατεύθυνση της ευθύνης, της συνεννόησης, της κοµµατικής χειραφέτησης και του πολιτικού εκδηµοκρατισµού. Αυτή η νέα εποχή στην οποία εισερχόµαστε πρέπει να επικρατήσει µε τη συνδροµή όλων – γιατί είναι η µόνη προϋπόθεση για την ανόρθωση της χώρας και την αξιοποίηση του δυναµικού της.
* Πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, μέλος του Κοινωνικού Συνδέσμου
19°
