Ασάκο Γιουζούκι, «Βούτυρο»

Κάθε μέρα, για όλο το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου, θα παρουσιάζουμε μία καινούργια έκδοση: βιβλία που αξίζουν —όσο γίνεται τεκμηριωμένα—, βιβλία «για όλα τα γούστα», βιβλία που μας έκαναν κλικ για τον ένα ή τον άλλο λόγο. Η περίοδος των εορτών μοσχομυρίζει έτσι κι αλλιώς φρεσκοτυπωμένες σελίδες.

Σήμερα: Ασάκο Γιουζούκι, «Βούτυρο» (μετάφραση Άννα Παπασταύρου, 576 σελίδες, Εκδόσεις Πατάκη)

Επιτέλους, ένα αναπάντεχο, ξεχωριστό, άκρως πρωτότυπο μυθιστόρημα. Μας έρχεται από την Ιαπωνία, είναι εμπνευσμένο από την 100% αληθινή υπόθεση μιας κατά συρροή δολοφόνου, έχει πρωταγωνίστριες την ίδια τη δολοφόνο και μία δημοσιογράφο που την επισκέπτεται στη φυλακή, και αφορά το φαγητό, τις γαστριμαργικές απολαύσεις… και τις απολαύσεις γενικώς. Ανάμεσα σε άλλα, ένα καυστικό σχόλιο για τις κοινωνικές πιέσεις που δέχονται οι γυναίκες στην Ιαπωνία, για τον μισογυνισμό και τον σεξισμό, και μια συναρπαστική (και χορταστική!) εξερεύνηση της σχέσης μεταξύ φαγητού, θηλυκότητας, υπερφαγίας, τραύματος… και εγκλήματος.

Δεν θα πούμε περισσότερα εμείς. Δίνουμε αμέσως τον λόγο στη μεταφράστρια του βιβλίου, Άννα Παπασταύρου, αφού πρώτα την ευχαριστήσουμε μέσα από την καρδιά μας για τον χρόνο της. Νά τι μας είπε:

* * *

Αν αγαπάτε το φαγητό και τις χορταστικές περιγραφές περίπλοκων εδεσμάτων, σίγουρα αυτό είναι ένα βιβλίο για σας. Αν αγαπάτε τη γιαπωνέζικη κουλτούρα και το γιαπωνέζικο φαγητό και αν, εκτός αυτών, θέλετε και μια πινελιά θρίλερ στο φαγητό σας, σίγουρα το «Βούτυρο» της Ασάκο Γιουζούκι δεν πρέπει να λείψει από τη βιβλιοθήκη σας.

Αφορμή για τη συγγραφή του είναι η αληθινή ιστορία που συγκλόνισε την Ιαπωνία από το 2007 ως το 2009.

Η Kanae Kijima, γνωστή ως The Konkatsu Killer, δηλαδή δολοφόνος των konkatsu (ιστοσελίδων αναζήτησης συντρόφου) παίρνει στο βιβλίο το όνομα Μανάκο Κάτζιι. Έγκλειστη στο Κέντρο Κράτησης του Τόκιο, καταδικασμένη για δολοφονίες μοναχικών πλουσίων ανδρών, τους οποίους φημολογείται ότι αποπλάνησε με την γκουρμέ μαγειρική της, προκαλεί το ενδιαφέρον και εξάπτει τη φαντασία των συντοπιτών της, καθώς αρνείται κάθε επικοινωνία με τον έξω κόσμο. Ώσπου εμφανίζεται η δημοσιογράφος Ρίκα Ματσίντα. Με το γράμμα που στέλνει στη φυλακή, ζητώντας της τη συνταγή για βραστό βοδινό, καταφέρνει να προκαλέσει την αντίδραση της Μανάκο, η οποία δέχεται να τη συναντήσει.

Έτσι αρχίζει μια αλλόκοτη «φιλία», μια ανταλλαγή γαστριμαργικών λεπτομερειών σε ένα πλαίσιο απόλυτης ηδονής, όπου η απόλαυση του φαγητού μπλέκεται με την απόλαυση του σεξ. Η Ρίκα γοητεύεται από τη Μανάκο και, ενώ ελπίζει ότι αυτή η επικοινωνία τους θα μαλακώσει την αδίστακτη δολοφόνο, διαπιστώνει ότι σιγά-σιγά αλλάζει η ίδια και νιώθει να ξυπνάει μέσα της το ενδιαφέρον για το φαγητό και όχι μόνο.

«Είπες μαργαρίνη μόλις τώρα;»

«Ναι, έχει λιγότερες θερμίδες από το βούτυρο. Και δεν είναι καλύτερη για σένα, αφού έχει λιγότερη χοληστερόλη; Εξάλλου, γνωρίζεις ότι για την ώρα υπάρχει έλλειψη βουτύρου…»

«Το πρόβλημά σου είναι ότι έχεις καταλήξει στο ότι το βούτυρο είναι κακό, χωρίς να έχεις ιδέα τι γεύση έχει. Η μαργαρίνη είναι πολύ χειρότερη για το σώμα σου από οποιοδήποτε βούτυρο. Είναι γεμάτη τρανς λιπαρά. Άκουσέ με, αυτό που πρέπει να γνωρίζεις για τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι…»

Με φωνή που έτρεμε αμυδρά, η Κάτζιι άρχισε να βγάζει λόγο για τις δηλητηριώδεις συνέπειες της μαργαρίνης. […] Ξαφνικά, βυθίστηκε σε μια μελαγχολική σιωπή. Πρέπει να βρω κάτι να πω, σκέφτηκε η Ρίκα, όμως τη στιγμή που άρχισε να κουνάει τη γλώσσα της στο στεγνό της στόμα, η Κάτζιι ξανάπιασε τον μονόλογό της.

«Έμαθα από τον συχωρεμένο πατέρα μου ότι οι γυναίκες πρέπει να δείχνουν γενναιοδωρία προς όλους. Όμως υπάρχουν δύο πράγματα που απλώς δεν μπορώ να αντέξω: τις φεμινίστριες και τη μαργαρίνη». […] «Βάλε βούτυρο και σάλτσα σόγιας σε φρεσκοβρασμένο ρύζι. Ακόμα κι αν κάποιος δε μαγειρεύει, αυτό έστω μπορεί να το κάνει, χωρίς αμφιβολία. Είναι το καλύτερο γεύμα για να καταλάβεις πλήρως την αξία του βουτύρου».

Πλούσιο σε περιγραφές, αισθησιακό και άκρως προκλητικό, στηριγμένο σε πολύπλοκους, ενδιαφέροντες όσο και απρόβλεπτους ανθρώπινους χαρακτήρες, το βιβλίο σε παρασέρνει με τον, φαινομενικά αλλά σκόπιμα, αργό ρυθμό του, δίνοντάς σου όχι μόνο τη φυσική τροφή μέσα από τα πλουσιοπάροχα εδέσματα, αλλά και άφθονη τροφή για σκέψη: για τον φεμινισμό, για τη φιλία, την επιθυμία και τα πάθη, την αγάπη και το μίσος, το ζήτημα της διατροφής και την επίδρασή του στον γυναικείο ψυχισμό.

Μεταφράζοντάς το, βρέθηκα σ’ έναν εν πολλοίς άγνωστο σ’ εμένα κόσμο: στον κόσμο της γιαπωνέζικης κουζίνας, αλλά και της απόλυτης εξιδανίκευσης του φαγητού. Η συναρπαστική γραφή της Γιουζούκι μού άνοιξε δρόμους προς σκέψεις που ενδεχομένως δύσκολα θα έκανα, χωρίς αυτά τα ερεθίσματα. Πέρα από αυτό όμως, δεν σας κρύβω ότι γνώρισα και μια κουζίνα για την οποία ελάχιστα ήξερα (ευχαριστώ τον Νίκο Αγγελή για τις γαστρονομικές του συμβουλές!) και πιστεύω πως, είτε σας αρέσει το σούσι είτε όχι, είτε είστε μέσα σε μια κουζίνα απ’ το πρωί ώς το βράδυ είτε παραγγέλνετε ντελίβερι μια ζωή, το βιβλίο χωρίς αμφιβολία θα σας κερδίσει και θα συνεχίσετε να το σκέφτεστε για καιρό!

* * *

• Νά και το οπισθόφυλλο:

Η καλοφαγού μαγείρισσα Μανάκο Κάτζιι είναι έγκλειστη στις φυλακές του Τόκιο, καταδικασμένη για τους φόνους τριών μοναχικών επιχειρηματιών, τους οποίους φημολογείται ότι σαγήνευσε με το υπέροχο σπιτικό φαγητό της. Η υπόθεση εξάπτει το φαντασιακό της ιαπωνικής κοινωνίας, η δε Κάτζιι αρνείται οποιαδήποτε επικοινωνία με τον Τύπο. Μέχρι τη στιγμή που η δημοσιογράφος Ρίκα Ματσίντα τής γράφει ένα γράμμα ζητώντας της τη συνταγή για βραστό βοδινό –το τελευταίο δείπνο ενός εκ των θυμάτων της– και η Κάτζιι της απαντά. Η Ρίκα ξεκινά να επισκέπτεται την Κάτζιι ελπίζοντας ότι με τον καιρό θα κάμψει την αντίστασή της και εντέλει θα διαλευκάνει τα σκοτεινά σημεία της υπόθεσης. Οι όλο και πιο συχνές επισκέψεις στη φυλακή εξελίσσονται σε αληθινά master class μαγειρικής. Η Ρίκα, η οποία μέχρι πρότινος μαγείρευε εντελώς απλά φαγητά, ανακαλύπτει τον κόσμο των γαστριμαργικών απολαύσεων. Τα πλούσια σε θερμίδες γεύματα έχουν, αναπόφευκτα, επιπτώσεις στη σιλουέτα της. Νιώθει πως αυτή η «μεταμόρφωση» επηρεάζει τη συμπεριφορά των γύρω της κι αρχίζει να αναρωτιέται μήπως τελικά έχει περισσότερα κοινά με την Κάτζιι απ’ όσα νόμιζε στην αρχή…

Εμπνευσμένο από την πραγματική υπόθεση, το 2012, της μαύρης χήρας Κανάε Κιτζίμα, κατά συρροήν δολοφόνου καταδικασμένης σε θάνατο, το «Βούτυρο» είναι μια συναρπαστική εξερεύνηση της περίπλοκης σχέσης υπερφαγίας και τραύματος, του βαθιά ριζωμένου μισογυνισμού και σεξισμού της σημερινής Ιαπωνίας.

• Και ένα μικρό βιογραφικό της συγγραφέως:

Η Ασάκο Γιουζούκι γεννήθηκε στο Τόκιο το 1981. Σπούδασε Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Rikkyo του Τόκιο. Το 2008 τιμήθηκε με το βραβεία All Yomimono, που απονέμεται σε πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς, και το 2015 απέσπασε το βραβείο Yamamoto Shugoro. Έργα της έχουν μεταφερθεί στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Το «Βούτυρο» (Εκδόσεις Πατάκη, 2025, μτφρ. Άννα Παπασταύρου), το όγδοο κατά σειρά μυθιστόρημα της Γιουζούκι, κυκλοφόρησε στην Ιαπωνία το 2015 και μεταφράζεται σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες. Η αγγλική μετάφραση που κυκλοφόρησε το 2024 ήταν το μπεστ σέλερ της χρονιάς στη Μεγάλη Βρετανία, όπου και παραμένει σταθερά στις λίστες με τα ευπώλητα.

Βρείτε το στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.

* * *

Το Ημερολόγιο κυκλοφορεί τρεις φορές την εβδομάδα: κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή. Τις Κυριακές, η στήλη μεταμορφώνεται στο Βιβλίο της Εβδομάδας. Ειδικά για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου, βγαίνουμε κάθε μέρα με μία πρόταση ανάγνωσης. Στείλτε μας μέιλ αν θέλετε να μας πείτε ή να μας ρωτήσετε κάτι — οτιδήποτε. Σας ευχαριστούμε πολύ.