Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος: Ο Μάκης Προβατάς θυμάται τη γνωριμία και τις συναντήσεις τους για το βιβλίο «Aρχιεπίσκοπος Αναστάσιος πορευόμενος» από τις εκδόσεις Πατάκη.
Μάιος 2018. Ήταν η πρώτη φορά που θα συναντούσαμε τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο για να συζητήσουμε για το βιβλίο που θέλαμε να γράψουμε για τη ζωή του. Πήγαμε στο Νέο Ψυχικό, σε ένα μικρό διαμέρισμα μιας πολυκατοικίας, όπου μένει όταν έρχεται στην Ελλάδα. Η Άννα Πατάκη, η Νατάσα Μπαστέα και εγώ. Από τους τρεις μας μόνο η Νατάσα τον είχε ξανασυναντήσει, τον γνώριζε από παλιά. Η πρώτη εικόνα που έχω από εκείνον ήταν αιφνιδιαστική, αφού, ανοίγοντας την πόρτα του ασανσέρ, και καθώς βγήκα πρώτος, είδα μπροστά μου, στα δύο μέτρα, στην είσοδο του διαμερίσματος, τον Αναστάσιο να περιμένει με ορθάνοιχτα τα χέρια. Πίστεψα ότι αυτή η αγκαλιά προοριζόταν για τη Νατάσα, που τη γνώριζε, όμως ξαφνιάστηκα ακόμα πιο πολύ όταν με αγκάλιασε με μεγάλη θέρμη και κατάλαβα ότι τα ορθάνοιχτα χέρια του περίμεναν όλους μας.
Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος: Ο Μάκης Προβατάς θυμάται τις συναντήσεις τους σε Αλβανία κι Ελλάδα
Αρχίσαμε να συζητάμε γενικά θέματα. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση πόσο καλά ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος γνωρίζει τα ζητήματα που αφορούν την Ελλάδα, κοινωνικά, πολιτικά, και σε λεπτομέρειες που δεν το περιμένεις. Καθόμασταν σε τέσσερις καρέκλες, πολύ κοντά όλοι. Η Νατάσα κι εγώ δεξιά και αριστερά του, και η Άννα απέναντί του. Όταν είπαμε να ανοίξουμε τα κασετοφωνάκια για να αρχίσει η πρώτη καταγραφή για το βιβλίο, χωρίς να το έχω σχεδιάσει ένιωσα ξαφνικά την ανάγκη, την υποχρέωση, να του πω: «Πριν ξεκινήσουμε, θέλω να σας ομολογήσω ότι δεν είμαι θρησκευόμενος». Ακούμπησε το πάνω μέρος της παλάμης μου, που το είχα στο μπράτσο της καρέκλας, και μου χαμογέλασε χωρίς να κάνει κάποιο σχόλιο.
Αυτή η πρώτη συζήτησή μας διήρκεσε δυόμισι ώρες.
Όταν ήρθε η στιγμή να φύγουμε, με αποχαιρέτησε με έναν τρόπο που ξέρω ότι δεν θα τον ξεχάσω ποτέ. Με έπιασε με τα δυο του χέρια από το πρόσωπο και ακούμπησε το μέτωπό του στο δικό μου λέγοντας: «Πάμε, και ό,τι πιάσουν οι κεραίες μας».
Ύστερα από αρκετές φορές που συναντηθήκαμε στην Αθήνα, στο ίδιο μέρος, ήρθε η στιγμή να πάμε στην Αλβανία για να συνεχίσουμε τις συζητήσεις αλλά και να αποκτήσουμε με τη Νατάσα μια εικόνα των χώρων όπου κινείται. Πήγαμε δυο φορές, για αρκετές ημέρες την καθεμία. Οι συνομιλίες μας ήταν πολύωρες, αφού συναντιόμασταν μαζί του δυο φορές την ημέρα, πάντοτε στην Αρχιεπισκοπή, στο γραφείο του.
Στις συζητήσεις μας διαπίστωσα πως έχει μια εκπληκτική δυνατότητα να ερμηνεύει το «Άκτιστο». Και όσο πιο πολύ το ερμηνεύει, τόσο σε κάνει να θαυμάζεις το μυστήριό Του. Μάλιστα, αυτή τη σκέψη δεν την έκανα ποτέ κατά τη διάρκεια των συναντήσεών μας, αλλά πάντοτε καθώς έφευγα από αυτές.
Όμως, αυτό που έκανα κάθε φορά μετά τις συζητήσεις μας με τον Αναστάσιο ήταν να συντονίζω στο μυαλό μου ιδανικές ομάδες συνομιλητών του. Είναι τόσο πανοπτική η γνώση του και για θέματα πέρα από τη θρησκεία, που θα ήθελα να δω συνομιλίες του με σπουδαίους αστροφυσικούς, φιλοσόφους, συγγραφείς…
Την πρώτη φορά που βρεθήκαμε στα Τίρανα, είχαμε αποφασίσει ότι θα μείνουμε και την Κυριακή, ώστε να παρακολουθήσουμε τη Θεία Λειτουργία στον καθεδρικό ναό, στην οποία ξέραμε ότι κάθε Κυριακή είναι παρών και λειτουργεί ο ίδιος. Σε Θεία Λειτουργία είχα να πάω από παιδί. Πήγα με τεράστιο ενδιαφέρον και χαρά. Όμως εκεί συνάντησα μια απόλυτα ιδιαίτερη κατάσταση. Μια εκπληκτική χορωδία από άντρες και γυναίκες, ντυμένους ομοιόμορφα. Αργότερα μας είπαν ότι είναι η χορωδία που συνοδεύει την κλασική ορχήστρα των Τιράνων. Ένας ναός γεμάτος από πιστούς όλων των ηλικιών. Όλοι τους, από τον πρώτο ως τον τελευταίο, συμμετείχαν στη Λειτουργία, ήξεραν όλες τις ψαλμωδίες και ακούραστα τις έψαλλαν μέχρι το τέλος. Ωστόσο, αμέσως μετά τη Θεία Λειτουργία συμβαίνει κάτι μοναδικό. Πολλοί, ίσως οι περισσότεροι, από τους πιστούς παραμένουν στον ναό. Ο Αναστάσιος, έπειτα από περίπου ημίωρη ανάπαυση, υποδέχεται τον καθένα ξεχωριστά και τον ακούει για οτιδήποτε θέλει να του πει. Θέμα προσωπικό, υγείας, οτιδήποτε. Και αυτό για όσο χρόνο απαιτηθεί, μέχρι να του μιλήσει και ο τελευταίος. Ένας Αρχιεπίσκοπος με πραγματικό ποίμνιο.
Στα δυο αυτά ταξίδια στην Αλβανία, επισκεφθήκαμε διάφορα μέρη, όπως το Δυρράχιο, όπου ο Αρχιεπίσκοπος έχει κάνει σπουδαία έργα. Μέσα από το έργο του, η σκιά του είναι ασύλληπτα εκτεταμένη σχεδόν σε ολόκληρη την Αλβανία. Πίστευα ότι το να επισκεφθώ ένα ορφανοτροφείο ή ένα γηροκομείο ή ένα μοναστήρι, τα οποία έχει ο ίδιος δημιουργήσει, δεν θα μπορούσε να μου φέρει μια συγκίνηση πέρα από την αναμενόμενη για τέτοια μέρη. Όμως η πραγματικότητα που έχει δημιουργήσει ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος με έκανε να την παρατηρώ με δέος, γιατί έχει μια θεϊκή φαντασμαγορία.
Μαθαίνοντας για το έργο που έχει κάνει σε ολόκληρη τη ζωή του, στην Αφρική, στην Αλβανία, στην Ελλάδα και σε τόσα άλλα μέρη του κόσμου, και βλέποντας ένα μέρος αυτού του έργου από κοντά, έπιασα τον εαυτό μου να νιώθει μια φοβερή συγκίνηση. Και το συγκινητικό δεν είναι το έργο του αυτό καθαυτό, είναι ότι το επιχείρησε. Και το έφερε εις πέρας. Και ένα χαρακτηριστικό που διατρέχει τη ζωή του και το έργο του είναι ότι απολύτως τίποτα δεν έγινε ανέξοδα, χωρίς βαρύ προσωπικό κόστος.
Η καραντίνα μάς στέρησε τις συζητήσεις με προσωπική επαφή, αλλά μας έδωσε μια άλλου είδους χαρά, τις συχνές πολύωρες τηλεφωνικές συζητήσεις. Κάθε φορά είχαμε μεν ως κεντρικό στόχο τη συμπλήρωση υλικού για το βιβλίο, αλλά πάντοτε στην αρχή κουβεντιάζαμε για θέματα που είχαν σχέση με την Ελλάδα και τον κόσμο. Όλα μας τα τηλεφωνήματα ξεκινούσαν με τον Αναστάσιο να ρωτάει: «Τι γίνεται, παιδιά μου;».
Προσπαθώντας να βρω μια ταιριαστή φράση για τον άνθρωπο στον οποίο για πάντα θα χρωστάω ευγνωμοσύνη που τον συνάντησα, μου προκύπτει η αμφιβολία ότι μπορεί να μην τον περιγράψω με ακριβείς ή και δίκαιες λέξεις. Ωστόσο, αυτό που μπορώ να πω σε όλους με βεβαιότητα είναι: Αν αυτό που κάνει ο Αναστάσιος δεν είναι Άγιο, τότε τι είναι;
Το κείμενο αποτέλεσε τον πρόλογο του Μάκη Προβατά στο βιβλίο «Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος πορευόμενος» που κυκλοφόρησε το 2021 από τις εκδόσεις Πατάκη. Από το φθινόπωρο του 2018 ως το φθινόπωρο του 2020 η Νατάσα Μπαστέα και ο Μάκης Προβατάς, σε µια σειρά συνοµιλιών στην Αθήνα και στα Τίρανα, κατέγραψαν τις σκέψεις του Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστάσιου για την πορεία του, τη ζωή του από τα παιδικά του χρόνια ως σήµερα και τις εξελίξεις στον κόσµο γύρω µας.
Με αφορμή το βιβλίο «Με τη δική σου ματιά μονάχα», η συγγραφέας μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice για την πρόκληση να μετατρέψει την κρυφή ζωή της Μάιερ σε μια δυνατή μυθοπλαστική αφήγηση
Η συλλογή διηγημάτων «Οι Αόρατοι της Γης» είναι το αποτέλεσμα του δημιουργικού διαλόγου των συγγραφέων με ένα έργο της ομότιτλης έκθεσης της Σμαρώς Τζενανίδου
Ο συγγραφέας και μεταφραστής μιλά για το νέο του μεταφραστικό έργο, τη συλλογή του Γεωργιανού συγγραφέα Έρλομ Αχβλεντιάνι «Ο άντρας που έχασε τα λογικά του», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
14°
