Καμίλα Σόσα Βιγιάδα: Το βραβευμένο βιβλίο της τρανς συγγραφέα αξίζει μια θέση στο σακ βουαγιάζ σου αυτό το καλοκαίρι, εκδ. Opera
H trans ορατότητα συναντά τις ωραιότερες και πιο άγριες στιγμές της ισπανόφωνης λογοτεχνίας, μέσα από τα «Παλιοκόριτσα» της Καμίλα Σόσα Βιγιάδα.
Δεν είναι τυχαίο που τα περισσότερα ελληνικά και ξένα άρθρα για το βιβλίο της Καμίλα Σόσα Βιγιάδα ξεκινούν με τη σπαρακτικότερη φράση του βιβλίου της «Τα παλιοκόριτσα»: «ό,τι σου ’χει στερήσει η φύση, σ’ το δανείζει η κόλαση». Γιατί η πανέμορφη τρανς γυναίκα που χαμογελά με καντάρια γοητείας στο οπισθόφυλλο της ελληνικής έκδοσης (OPERA) «δανείστηκε» για καιρό, προκειμένου να καταφέρει να επιζήσει.
Κατ' αρχάς «δανείστηκε» από τα όνειρά της –όνειρα καταραμένα, μιαρά για τον τόπο και την κοινωνία όπου μεγάλωνε– και σε αυτά τα όνειρα δεν ήταν ο Κριστιάν Ομάρ, γεννηθείς το 1982 στην Κόρδοβα, αλλά ένα κορίτσι σε εξέλιξη, ένα παιδί που αρνιόταν το βιολογικό του φύλο από νωρίς και μόλις στα 15 αποφάσισε να το αρθρώσει με όποιο κόστος.
Καμίλα Σόσα Βιγιάδα
Μετά, η Καμίλα Σόσα Βιγιάδα «δανείστηκε» από την ντουλάπα της μητέρας της και από τα μαγαζιά που μπορούσαν να τροφοδοτήσουν την ελπίδα της ότι κάποτε θα γίνει γυναίκα. Φορέματα και χρησιμοποιημένα κραγιόν, καλλυντικά που κάποια άλλη έχασε ή ξέχασε, φθαρμένα ψηλοτάκουνα σε ένα κανούργιο, ανήλικο σώμα που δεν άφηνε αδιάφορους τους «πάρα – πολύ – άντρες» της Λα Φάλδα στην Κόρδοβα. Η Καμίλα Σόσα Βιγιάδα, ακόμα και τη μέρα που αποφάσισε να αφηγηθεί τη ζωή της, «δανείζεται» όρους και λέξεις που στο σήμερα θεωρούνται πληγωτικές από τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και από όσους θεωρούμε εαυτόν σύμμαχό της.
«Πουστράκι», «μικρή αδερφίτσα», «τραβέλι» είναι λέξεις που παρελαύνουν (άφοβα) στα «Παλιοκόριτσα» και η Καμίλα Σόσα Βιγιάδα τις «δανείζεται» από μια εποχή που ήταν εύκολο να τη μισήσουν, να τη βιάσουν χωρίς να αντιμετωπίσουν καμία συνέπεια, να την εκπαραθυρώσουν μαζί με όλες τις κακότυχες φίλες της στις πιάτσες της Αργεντινής και στο Πάρκο Σαρμιέντο, εκεί όπου καταφεύγουν οι τραβεστί (sic) της αφήγησής της και όλες οι προστατεύομενες της θείας Ενκάρνα με τα στήθη τα φτιαγμένα από παραφίνη. Τις δανείζεται και τις χρησιμοποιεί για να εξηγήσει πώς από τις σκιές της ζωής αποφάσισε –κόντρα σε όλα– να ζήσει στο φως.
Στο τέλος, η Καμίλα Σόσα Βιγιάδα δανείζεται από τον ίδιο της τον εαυτό λίγο χρυσάφι για να περιγράψει τις συντρόφισσές της στο πεζοδρόμιο. Εκεί που οι άλλοι βλέπουν μια παρέλαση του γκροτέσκου, η Καμίλα Σόσα Βιγιάδα φωτίζει για να δούμε όλοι γυναίκες ως παράξενα εξωτικά πτηνά που χάνουν το δέρμα τους για να αποκτήσουν φτέρωμα, που χάνουν το φύλο τους για να αποκτήσουν παιδί, που χάνουν τα πάντα, αρκεί να πιστέψουν ότι τις αγάπησαν.
Η σεξεργασία, τα ΣΜΝ, οι μεταφυσικές φιλίες με πλάσματα ταλαιπωρημένα και παραπεταμένα από την επίσημη Πολιτεία, η αγωνία της φυλομετάβασης, η βία που γεννά ο πόνος και η περιθωροποίηση, όλα έχουν «πριν» και «μετά» στο βιβλίο της Καμίλα Σόσα Βιγιάδα. Ή, για την ακρίβεια, το «μετά» κοντράρει το «πριν»: από τον μέθυσο, βίαιο πατέρα της που πάντα θεωρούσε ότι κάτι δεν πάει καλά μαζί της, οπότε ξυλοφόρτωνε τη μάνα για να ξεθυμάνει, μέχρι τα πανεπιστημιακά έδρανα στα οποία κατάφερε να χωρέσει η συγγραφέας, δεν περιγράφεται μία ζωή, αλλά πολλές. Δεν αφορά όλο αυτό έναν άνθρωπο, αλλά πολλούς που κοιμήθηκαν άνδρες και ξύπνησαν κορίτσια, διεκδικώντας με κάθε τίμημα το σωστό σώμα.
Ακριβώς γι’ αυτό, τα «Παλιοκόριτσα», κάτι περισσότερο από την ιστορία καταπίεσης μιας έμφυλης επιλογής, μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και απέσπασαν σημαντικά διεθνή βραβεία (μεταξύ αυτών και το Sor Huana Ines de la Cruz, βραβείο γυναικείας λογοτεχνίας, το οποίο απονεμήθηκε για πρώτη φορά σε συγγραφέα που δεν γεννήθηκε γυναίκα).
Ιδιαίτερη μνεία εδώ σε άλλη μία εξαιρετική μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη και στο εκδοτικό αισθητήριο του Γιώργου Μυρεσιώτη των εκδόσεων Opera, που εδώ και χρόνια φέρνει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό τα πλέον ξεχωριστά κομμάτια από τους θησαυρούς της ισπανόφωνης λογοτεχνίας.
Διαβάζονται εύκολα τα «Παλιοκόριτσα», ναι. Χωνεύονται εύκολα; Όχι και εκεί είναι και η μαγεία τους.
12°
