Paul Lynch: Το βιβλίο «Τραγούδι του προφήτη» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση Άγγελου Αγγελίδη και Μαρίας Αγγελίδου
Λένε ότι στο ραδιόφωνο όταν θέλεις να προβάλεις ένα καινούργιο τραγούδι που σου αρέσει, ο καλύτερος τρόπος για να το κάνεις να λάμψει είναι να το βάλεις αμέσως μετά από ένα μέτριο και όχι ιδιαίτερα γνωστό τραγούδι.
Πριν ξεκινήσω «Τo τραγούδι του προφήτη» πρέπει να ομολογήσω ότι διάβασα ένα μέτριο έως κακό βιβλίο, που μάλιστα είχε επίσης ως θέμα του ένα δικτατορικό καθεστώς. Όμως, δεν είναι αυτός ο λόγος που το βιβλίο του Paul Lynchέλαμψε τόσο πολύ. Πρόκειται για εξαιρετικό ανάγνωσμα. Το Booker του 2023 είναι απόλυτα δικαιολογημένο.
Ο Paul Lynch και το βραβευμένο με Booker βιβλίο «Τo τραγούδι του προφήτη»
Γυρίζοντας πίσω στον χρόνο, το βιβλίο που –από τα πρόσφατα, όχι από τα κλασικά– με συγκίνησε πιο πολύ ήταν το «Η θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά» του Max Porter. Στα έξι χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από το 2018, πολλά μου άρεσαν αλλά δεν υπήρξε κανένα βιβλίο που να μου μεταδώσει τέτοια συναισθήματα. Και σκέψου ότι την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, δεν το έχω τελειώσει ακόμα.
Αν το σκεφτείς, υπάρχουν αναλογίες. Μπορεί ο Lynch να μιλάει για τη δυστοπία μιας Ιρλανδίας υπό δικτατορικό καθεστώς, όμως η απώλεια –δεν έχει σημασία αν είναι θάνατος ή όχι– είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία του βιβλίου. Και θα τολμούσα να πω ότι θέμα του βιβλίου δεν είναι η απώλεια ούτε η δικτατορία, είναι η ανθρώπινη κατάσταση στην ολότητά της.
Η ανθρώπινη κατάσταση υπό καθεστώς απώλειας. Ο Porter: «Τα αγόρια δεν ήξεραν πού είχαν βάλει τα σκουφιά τους, δεν κατάφερναν να περάσουν τα γάντια τους μέσα από τα μανίκια των άνορακ… Εγώ ήμουν εντελώς άχρηστος. Δεν τους έβαλα να φορέσουν τις γαλότσες τους, με αποτέλεσμα τα πόδια τους να ξεπαγιάσουν πριν ακόμα κατηφορίσουμε». Ο Lynch: «…Ο Μαρκ δεν βρίσκει πάλι το παπούτσι του και η Μόλι αρνείται να φορέσει παλτό και ο Λάρι ρωτάει αν έχουν τις σάκες τους, και (εκείνη) καταλαβαίνει πώς κρύβεται η ευτυχία μέσα στη μικρή αναμπουμπούλα της πραγματικότητας, πώς τρυπώνει και χώνεται στα καθημερινά πέρα δώθε, λες κι ευτυχία είναι κάτι που δεν πρέπει να το βλέπεις, λες κι είναι μια νότα που δεν την ακούς παρά όταν ηχεί από το παρελθόν».
Ο μπαμπάς των αγοριών στον Porter έχει χάσει τη μαμά τους, εκείνη έχει πεθάνει. Σίγουρα. Αμετάκλητα. Όπως συμβαίνει στους θανάτους. Η Άιλις του Lynch έχει χάσει τον πατέρα των παιδιών της –που πιθανότατα είναι κάπου κρατούμενος– και προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με τα τέσσερα παιδιά της, τον πατέρα της που έχει άνοια, τη δουλειά της που τρίζει επικίνδυνα και την καθημερινότητα που χειροτερεύει λεπτό με λεπτό. Ο Porter έρχεται να παρηγορήσει εκτός από τον μπαμπά στη «Θλίψη…», κι εκείνη: «Εάν το Κοράκι του έμαθε κάτι, αυτό ήταν ίσως η διαρκής εξισορρόπηση. Ελλείψει άλλης λιγότερο χυδαίας λέξης: η πίστη. Ένα ουρλιαχτό συγγνώμης που είναι ένα ναι που είναι ένα ευχαριστώ και λέει προχώρα». Έτσι, χωρίς στίξη. Κι ο Lynch: «Τα δέντρα ξυπνάνε σιγά σιγά από τον ύπνο του χειμώνα. Σε λίγο θα μπουμπουκιάσουν στο φως της άνοιξης, αυτή η σκέψη, η δύναμη ενός δέντρου, πώς αντέχει το δέντρο τη σκοτεινή εποχή, τι βλέπει όταν ανοίγει ξανά τα μάτια του».
Η ανθρώπινη κατάσταση. Ένα τεράστιο κοράκι στη μια περίπτωση και μια συνεχής βροχή στην άλλη. Μια δυστοπία. Δύο κόσμοι που βυθίζονται διαρκώς. Έχοντας τελειώσει τον Porter, ξέρω ότι στο τέλος όλα μπορούν να ξεπεραστούν. Στην περίπτωση του Lynch είμαι ακόμα στη μέση: «Κι η ξαφνική λύπη καθώς ανεβαίνει τη σκάλα, βλέποντας πως ο χρόνος δεν είναι οριζόντιο επίπεδο, όχι, είναι κάθετη κατρακύλα, πτώση κατακόρυφη στην άβυσσο».
Αν έχεις στον νου σου μια δυστοπία, μια δικτατορία των όπλων ή ακόμη και μια δικτατορία της σιωπής, «Το τραγούδι του προφήτη» είναι το βιβλίο που πρέπει να ξεκινήσεις άμεσα. Θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις τι υπάρχει έξω αλλά πιο πολύ τι υπάρχει μέσα σου.
ΥΓ1: Στα ελληνικά, ακριβώς σ’ ένα δυστοπικό πλαίσιο δικτατορικού καθεστώτος και μάλιστα σε παρόμοια φόρμα –τεράστιες παράγραφοι, συνεχής αφήγηση– μπορεί κανείς να αναζητήσει την «Εφεύρεση της σκιάς» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη (εκδόσεις Καστανιώτης).
ΥΓ2: Το «Τραγούδι του προφήτη» του Paul Lynch κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση του Άγγελου Αγγελίδη και της Μαρίας Αγγελίδου. «Η θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά» έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση της Ιωάννας Αβραμίδου.
