Αναγνώστης με αιτία: Ο Άρης Σφακιανάκης γράφει για το βιβλίο «Επιστροφή στο Χάρλεμ» του Κλοντ ΜακΚέι, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Έρμα
Περιπλανώμενος τις προάλλες σε μια έκθεση βιβλίου στο κέντρο της Αθήνας, βρέθηκα μπροστά σε περίπτερο εκδοτικού οίκου όπου πρόσεξα ανάμεσα στους τίτλους του και τον εξής: «Επιστροφή στο Χάρλεμ».
Λες και παρόμοια με την εντύπωση που έκανε η μυρωδιά της μαντλέν στον Προυστ, εμένα η ανάγνωση του τίτλου αυτού μού θύμισε το πρώτο μου ταξίδι στη Νέα Υόρκη, όταν προσκαλεσμένος νεαρής ηθοποιού περιδιάβαινα τη μητρόπολη του κόσμου, εντυπωσιασμένος από την υψιπετή αρχιτεκτονική της αλλά και το Ιπποδάμειο σύστημα των οδών της.
Όταν, μεταξύ των επισκέψεων στα μουσεία αλλά και των αργόσχολων ωρών στο Πάρκο, επρότεινα στην νεαρά θιασώτη της υποκριτικής να επισκεφτούμε το Χάρλεμ, εκείνη με κοίταξε με απορία και μου εδήλωσε ευθαρσώς ότι δεν σκόπευε να προσφέρει τον εαυτό της ως μεζεδάκι στη νέγρικη φυλή. (Μπορούσαμε ακόμη τότε να χρησιμοποιούμε παρόμοιες εκφράσεις).
Ενοχλημένος από τη δυσκαμψία της, πήρα ένα ταξί και τράβηξα βόρεια του κέντρου, στην 160η οδό και άνω. Θολές είναι πλέον οι εικόνες που αντλώ από αυτή τη βόλτα. Ίσως κάποια δύστροπα βλέμματα των κατοίκων που έβλεπαν έναν ακόμη τουρίστα να διασχίζει την επικράτειά τους δίχως να αποτολμά να αφιππεύσει του κίτρινου οχήματος για να βιώσει στο πετσί του τις μυρωδιές του Χάρλεμ – οι οποίες, ήμουν σίγουρος, δεν θα είχαν την ευφραντική ανασαιμιά μιας μαντλέν.
Κοντολογίς, δεν ένιωσα τον ξέφρενο ηδονισμό της μαύρης φυλής, δεν άκουσα τους ήχους της τζαζ, δεν είδα μελαψά κορμιά να λικνίζονται περιπαθώς σε ρυθμούς μπλουζ, δεν αντίκρισα κρύφιες ανταλλαγές ναρκωτικών ουσιών, δεν κάρφωσε κάποιος απόγονος του Λούθερ Κινγκ το μαχαίρι στον ασπρουλιάρικο λαιμό μου.
Όλα τα παραπάνω τα έζησα, ωστόσο, διαβάζοντας το μυθιστόρημα του Κλοντ ΜακΚέι «Επιστροφή στο Χάρλεμ». Και σίγουρα τα ένιωσα καλύτερα απ’ ό,τι αν είχα ανοίξει την πόρτα του ταξί που με περιέφερε στη γειτονιά εκείνη κι είχα τριγυρίσει στους δρόμους της.
Χωρίς να ενδώσει στη λυρικότητα που χαρακτηρίζει ενίοτε τη φυλή του, ο μαύρος συγγραφέας περιγράφει με ρωμαλέα πένα την ιστορία του ήρωά του (του ιδίου, με άλλα λόγια), ο οποίος νοσταλγώντας το Χάρλεμ, εγκαταλείπει τον λόχο του που πολεμάει στην Ευρώπη του Πρώτου Μεγάλου Πολέμου κι επιστρέφει κρυφίως στη Νέα Υόρκη.
Είναι νέος, το αίμα βράζει. Την πρώτη κιόλας νύχτα συναντάει κι ερωτεύεται σφόδρα μια σοκολατένια νεάνιδα που γνωρίζει σε κάποιο νυχτερινό κέντρο, μονάχα που την χάνει το επόμενο κιόλας πρωί όταν συνειδητοποιεί ότι έχει φύγει από το σπίτι της χωρίς να ξέρει ούτε το όνομά της, ούτε τη διεύθυνση της κατοικίας της – η μέθη έχει πολλές φορές κάτι τέτοιες οχληρές παρενέργειες. Μάταια την αναζητάει, την κοπέλα είναι λες και την κατάπιε η μαύρη νύχτα.
Ο ήρωας του Κλοντ ΜακΚέι δουλεύει πότε στο λιμάνι και πότε στα τρένα, χορεύει με νέες και γραίες, μεθοκοπάει αγρίως, αλλά δεν ξεχνάει το άνθος του καλού που συνάντησε εκείνη την πρώτη νύχτα της επιστροφής του στο Χάρλεμ.
Χαιρετώ την Όλγα Καρυώτη για τη μετάφραση –είχε να παλέψει με μπόλικη σλανγκ– και εύχομαι στον εκδότη κι άλλες τέτοιες γόνιμες επιλογές.
19°
