Βαγγέλης Γιαννίσης: Μία συζήτηση με αφορμή το τελευταίο βιβλίο του συγγραφέα, με τίτλο «Ο άλλος αδερφός» (Εκδόσεις Διόπτρα)
Ο Βαγγέλης Γιαννίσης δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, καθώς είναι ένας από τους πιο επιτυχημένους Έλληνες συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων. Το τελευταίο του βιβλίο, με τίτλο «Ο άλλος αδερφός» εκτυλίσσεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ελευσίνα, και συγκεντρώνει μία σειρά από πολύ ενδιαφέρουσες καινοτομίες: για παράδειγμα, περιέχει ένα ΟΛΟΚΛΗΡΟ άλλο βιβλίο (ο δίδυμος αδερφός του θύματος είναι επίσης συγγραφέας και γράφει ακριβώς την ιστορία του εγκλήματος), ενώ εκείνος που εξιχνιάζει το αποτρόπαιο φονικό και δίνει την τελική λύση δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον Βαγγέλη Γιαννίση σε… ρόλο ντετέκτιβ. Ένα «fauxtruecrime» μυθιστόρημα που είμαστε βέβαιοι ότι θα διαβαστεί πολύ. Είχαμε μία μικρή συζήτηση με τον συγγραφέα, που μπορείτε να διαβάσετε αμέσως παρακάτω. Τον ευχαριστούμε θερμά για τον χρόνο του.
Κ.Α.: Ξεκινώντας τον «Άλλο αδερφό», πίστευα ότι είχα να κάνω με ένα αστυνομικό μυθιστόρημα. Συνεχίζοντας την ανάγνωση, ήμουν σχεδόν βέβαιος ότι διάβαζα ένα truecrime, αλλά «συγκαλυμμένο» truecrime. Τελειώνοντάς το, δεν μπορώ να ορκιστώ ότι όλα αυτά δεν ήταν αληθινά! Τι απ’ όλα συμβαίνει λοιπόν σ’ αυτό το βιβλίο;
Β.Γ.: Για να δανειστώ τον τίτλο της αριστουργηματικής ταινίας που σάρωσε φέτος τα Όσκαρ, «Τα πάντα όλα» συμβαίνουν. Για αρχή, έχουμε ένα βιβλίο μέσα στο βιβλίο. Ένα ψευτο-true crime, το οποίο έγραψε ο βασικός χαρακτήρας του Άλλου Αδερφού και μέσω των γραπτών του μαθαίνουμε πράγματα για τον ίδιο, την οικογένειά του, τον Ηλία που εξαφανίστηκε, αλλά και την ίδια την πόλη, την Ελευσίνα και τους ανθρώπους της. Παράλληλα, έχουμε στοιχεία ψυχολογικού θρίλερ: τι από όλα αυτά που περιγράφονται είναι αληθινό και τι όχι; Μπορούμε να εμπιστευτούμε τον αφηγητή (ή καλύτερα, τους αφηγητές); Και όλα αυτά, ενώ εξελίσσεται ένα police procedural με αντίπαλο τον χρόνο.
Κ.Α.: Σας αρέσει πάντως το truecrime, έχετε καταπιαστεί με το είδος, και μάλιστα με επιτυχία. Η «Λεωφόρος Αλεξάνδρας 173» έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία.
Β.Γ.: Είναι είδος που λατρεύω να γράφω και να διαβάζω. Ήδη από τον καιρό που έγραφα τη «Γυναίκα του Ίσνταλ» (η οποία βασίζεται στην ομώνυμη πραγματική υπόθεση) σκεφτόμουν πως αργά ή γρήγορα θα ήθελα να ασχοληθώ με μία πραγματική υπόθεση, αλλά με έναν πιο «πούρο» τρόπο, υπηρετώντας το είδος του true crime. Κάπως έτσι προέκυψε και η ιδέα για τη «Λεωφόρο», η οποία εξελίχτηκε σε πράξη, χάρη στη συνεργασία με τους πέντε αξιωματικούς του Τμήματος Ανθρωποκτονιών, και είχε αποτέλεσμα ένα από τα λιγοστά creative non-fiction βιβλία της εγχώριας λογοτεχνικής σκηνής.
Κ.Α.: Ας επιστρέψουμε στον «Άλλο αδερφό». Η υπόθεση εκτυλίσσεται στην Ελευσίνα, από όπου και κατάγεστε. Είναι μία πόλη που μπορεί να γεννήσει ένα τόσο παθιασμένο έγκλημα; ΚΑΘΕ πόλη μπορεί να το γεννήσει;
Β.Γ.: Παρόλο που δεν θυμάμαι κάποιο στυγερό έγκλημα στην πόλη, η Ελευσίνα έχει όλα τα φόντα να γεννήσει ένα τέτοιο. Κατ’ αρχάς, είναι μικρή, με μόλις τριάντα χιλιάδες κατοίκους (ως δήμος Ελευσίνας-Μαγούλας), και αντίστοιχα με νοοτροπία μικρής πόλης, με όλα τα καλά και τα άσχημα: ένα μέρος όπου όλοι γνωρίζουν τους πάντες, οι φήμες κυκλοφορούν γρήγορα και φαινομενικά δεν υπάρχουν μυστικά. Και μιλάμε για την Ελευσίνα τού σήμερα: να φανταστούμε τις συνθήκες πριν τριάντα χρόνια, όταν ξεκινάει η ιστορία μας. Είμαι της άποψης, λοιπόν, ότι κάθε πόλη μπορεί να γεννήσει τέτοια εγκλήματα, πόσω μάλλον όταν υπάρχουν και οι άνωθεν συνθήκες.
Κ.Α.: Ας πούμε δυο λόγια για το βιβλίο-μέσα-στο-βιβλίο, αυτό το συγγραφικό εύρημα που χρησιμοποιείτε. Να σημειωθεί, μάλιστα, ότι μιλάμε για ένα ΟΛΟΚΛΗΡΟ βιβλίο που υπάρχει μέσα στο δικό σας — κάτι που κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση.
Β.Γ.: Πρόκειται για το βιβλίο «Ο αδερφός μου», το οποίο «έγραψε» ο Θέμης Αδάμ το 2017. Ανήκει στο είδος του true crime και μέσω αυτού ο Θέμης προσπαθεί να ανακαλύψει τι απέγινε ο Ηλίας και ταυτόχρονα καταγράφει τις συνέπειες που είχε η εξαφάνιση του αδερφού του στην οικογένειά του. Σε αυτό, μάλιστα, παρουσιάζονται και ορισμένες θεωρίες για την κατάληξη του Ηλία.
Κ.Α.: Κλείνοντας με αυτό το θέμα: πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να γράψετε το βιβλίο-μέσα-στο-βιβλίο με διαφορετικό από το δικό σας ύφος;
Β.Γ.: Ήταν μία πρόκληση, επειδή ακριβώς θα έπρεπε να χρησιμοποιήσω άλλο ύφος, μιας και συγγραφέας του δεν θα ήμουν εγώ, αλλά ο Θέμης Αδάμ. Ταυτόχρονα, όμως, το απόλαυσα, επειδή μπήκα περισσότερο στο πετσί του. Δεν θα πω ότι δεν δυσκολεύτηκα, άλλωστε χρειάστηκαν πολλά σβήσε-γράψε μέχρι να έρθει στην τελική του μορφή. Με βοήθησε όμως η απόφασή μου να ξεκινήσω τη συγγραφή πρώτα του εγκιβωτισμένου βιβλίου. Εικάζω πως θα δυσκολευόμουν περισσότερο αν είχα επιλέξει τον αντίθετο δρόμο.
Κ.Α.: Μία άλλη από τις καινοτομίες που εισάγετε εδώ είναι ότι ένας από τους βασικούς ήρωές σας είστε… εσείς. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα; Και πώς νιώθατε βάζοντας τον εαυτό σας να υποδύεται εσάς, επιφορτισμένος με την επιπλέον υποχρέωση να εξιχνιάσει έναν φόνο;
Β.Γ.: Αισθάνθηκα… παιχνιδιάρικα. Είχα δει το συγκεκριμένο τέχνασμα σε βιβλίο του Άντονι Χόροβιτς και ως καλός «κλέφτης» (με την ταραντινική έννοια του όρου) σκέφτηκα ότι θα μου άρεσε να παίξω με αυτό — απλά δίνοντάς μου έναν μικρότερο ρόλο, αυτόν του παρατηρητή, που σκοπό έχει, όχι μόνο να ανακαλύψει, αλλά και να καταγράψει την αλήθεια.
Κ.Α.: Όμως δεν είστε εσείς ο μόνος που αναγνωρίζουμε στο βιβλίο. Αναγνωρίζουμε και ανθρώπους που ξέρουμε από την τηλεόραση, φέρ’ ειπείν — αν και παρουσιάζονται με διαφορετικά ονόματα. Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια γι’ αυτό;
Β.Γ.: Ένα θέμα για το οποίο πιστεύω ότι κάποια στιγμή πρέπει να γίνει ένας ανοικτός διάλογος είναι ο τρόπος με τον οποίο τα ΜΜΕ καλύπτουν το αστυνομικό δελτίο και δη ορισμένες υποθέσεις που μπορούν να χαρακτηριστούν «τηλεοπτικές». Δεν είναι ανάγκη να αναφέρω ποιες, φαντάζομαι πως όσοι παρακολουθούν ειδήσεις μπορούν να σκεφτούν δύο πολύκροτες υποθέσεις των τριών τελευταίων χρόνων. Πώς θα πρέπει να καλύπτονται οι υποθέσεις αυτές; Πόσα θα πρέπει να μαθαίνουμε για το έγκλημα και τους δράστες; Είναι ανάγκη να μαθαίνουμε τα πάντα από την προσωπική ζωή των θυμάτων και των δραστών; Πόσο εμποδίζει τις έρευνες της αστυνομίας, αλλά και το μετέπειτα έργο της δικαιοσύνης, αυτού του είδους η εκτενής κάλυψη; Προσωπική μου άποψη είναι ότι πολλές φορές η κάλυψή τους από τα Μέσα γίνεται με τρόπο κίτρινο και χυδαίο. Θα ήθελα να τον δω να αλλάζει.
Κ.Α.: Το βιβλίο σας έχει πολύ σφιχτοδεμένη πλοκή, ενώ πολλά από τα περιστατικά εξετάζονται υπό διαφορετικές οπτικές γωνίες. Πόσο χρόνο αφιερώνετε στον σχεδιασμό των βιβλίων σας;
Β.Γ.: Πολύ! Σίγουρα μου παίρνει ένα γεμάτο δίμηνο η έρευνα και ο σχεδιασμός των βιβλίων (πρώτα μία γενικότερη, σύντομη περίληψη, η δημιουργία ενός φακέλου για κάθε χαρακτήρα, μία πιο λεπτομερής περίληψη έπειτα από την έρευνα και το τελικό breakdown κάθε κεφαλαίου σε σκηνές) και, ανάλογα με το μέγεθός του, δύο με τέσσερις μήνες συγγραφής, από τη στιγμή που θα αρχίσω να γράφω μέχρι τη στιγμή που θα μπει η τελευταία τελεία.
Κ.Α.: Πάμε και σε κάτι άλλο: πόσο δύσκολο είναι για έναν επαγγελματία συγγραφέα να βρει τον απαιτούμενο χρόνο για να πείσει έναν παραγωγό ότι το βιβλίο του θα μπορούσε να κάνει μία τηλεοπτική επιτυχία; Το ρωτώ γιατί ασφαλώς ονειρεύεστε να δείτε τα βιβλία σας στην τηλεόραση, ή και στο σινεμά.
Β.Γ.: Είναι μεν αρκετά δύσκολο, αλλά δυσκολότερο είναι να πείσει ο παραγωγός κάποιο κανάλι. Γιατί, μπορεί να υπάρχει μεν η πρόθεση για τη δημιουργία της σειράς, αλλά τα πάντα κολλάνε στο χρήμα. Και για να γίνει μία άρτια σειρά, χρειάζεται μία καλή, ακριβή παραγωγή. Υπάρχει, φυσικά το ΕΚΟΜΕ, που ουσιαστικά επιχορηγεί τις παραγωγές, αλλά θεωρώ ότι η κάνουλα του ρευστού θα ανοίξει όταν οι ελληνικές σειρές αρχίσουν να δημιουργούνται με θέα την πώληση στο Netflix και άλλες συνδρομητικές πλατφόρμες.
Κ.Α.: Την ερχόμενη Δευτέρα, 3 του μηνός, ο «Άλλος αδερφός» ξεκινά τις παρουσιάσεις του, με αρχή την ίδια την Ελευσίνα. Πείτε μας λίγες λεπτομέρειες.
Β.Γ.: Τη Δευτέρα 3/4, λοιπόν, και ώρα 19:00, στην αίθουσα δημοτικού συμβουλίου στο Δημαρχείο Ελευσίνας, θα παρουσιάσουμε με τον καλό φίλο και σκηνοθέτη Χρήστο Δήμα τον «Άλλο Αδερφό». Νιώθω φυσικά συγκινημένος, γιατί το ταξίδι του βιβλίου θα ξεκινήσει ουσιαστικά από την πόλη μου, την ιδιαίτερη πατρίδα μου και τον τόπο όπου διαδραματίζεται το βιβλίο.
Κ.Α.: Σας ευχαριστώ πολύ!
Ο Βαγγέλης Γιαννίσης μπήκε το 2014 στις βιβλιοθήκες των Ελλήνων αναγνωστών με το πρώτο του μυθιστόρημα, «Το μίσος», με πρωταγωνιστή τον επιθεωρητή Άντερς Οικονομίδη. Ακολούθησαν άλλα επτά βιβλία («Ο χορός των νεκρών», «Το κάστρο», «Η σκιά», «Η γυναίκα του Ίσνταλ», «Αμαρόκ», «Λεωφόρος Αλεξάνδρας 173», «Ίνκουμπους»), τα πέντε με πρωταγωνιστή τον Ελληνοσουηδό επιθεωρητή. Αρθρογραφεί τακτικά για το true crime στο blog του. Το βιβλίο του «Λεωφόρος Αλεξάνδρας 173» έχει μπει πολλές φορές σε λίστες με τα best seller των βιβλιοπωλείων.
