Αναγνώστης με αιτία: Ο Άρης Σφακιανάκης γράφει για το βιβλίο «Η ζωή παίζει μαζί μου» του Νταβίντ Γκρόσμαν, που κυκλοφορεί από τις εκδ. Ψυχογιός
Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνο το απόγευμα που η μάνα μου ζήτησε να τη σπρώξω από το μπαλκόνι. Δεν ήθελε πια να ζει. Είχε αντιληφθεί ότι έχανε σταδιακά τη μνήμη της, δυσκολευόταν στην καθημερινότητά της, κι αυτό –μια γυναίκα που είχε πάντα τον έλεγχο– την έφερνε σε απόγνωση.
Εγώ εκείνον τον καιρό –ήταν καλοκαίρι– ταξίδευα με μια φίλη στην Πελοπόννησο. Θυμάμαι ότι ήμουν στο μπαλκόνι ενός ξενοδοχείου όταν μου ζήτησε η μάνα μου να τη βοηθήσω να περάσει βίαια στον άλλο κόσμο. Ο δικός μας κόσμος γινόταν ολοένα και πιο ξένος για την ίδια.
Της εξήγησα ότι βρισκόμουν μακριά, ότι θα αργούσα να επιστρέψω στην Κρήτη κι ότι έπρεπε να κάνει υπομονή. «Είσαι το παιδάκι μου» είπε η μάνα μου, «αν δεν το κάνεις εσύ, ποιος θα το κάνει;»
Αυτή τη σκηνή μού θύμισε το μυθιστόρημα του Ισραηλινού συγγραφέα Νταβίντ Γκρόσμαν, «Η ζωή παίζει μαζί μου» από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε πολύ καλή μετάφραση από τα εβραϊκά της Λουίζας Μιζάν. Ο Γκρόσμαν είναι γνωστός από το σπουδαίο έργο του «Στο τέλος της γης» αλλά και από το μυθιστόρημά του «Ένα άλογο μπαίνει σ’ ένα μπαρ» – το οποίο τιμήθηκε με το Man Booker International Prize (και τα δύο κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός).
Στο βιβλίο του που διάβασα μόλις, το βιβλίο που μού θύμισε την ιστορία της μάνας μου, η ηρωίδα του Γκρόσμαν, μια εξηντάρα γυναίκα που έχει ζήσει έναν έξαλλο σεξουαλικά βίο, έχει αποξενωθεί από τη μητέρα της, έχει σπρώξει σε συναισθηματικά ερέβη τον σκηνοθέτη άντρα της κι έχει παρατήσει σύξυλη από μικρή τη μονάκριβή της κόρη, μαθαίνει ότι βρίσκεται στα πρώτα στάδια της άνοιας κι ότι δεν θα αργήσει να ξεχάσει αρχικά τους γύρω της κι ύστερα τον ίδιο τον εαυτό της. Εγωίστρια στο έπακρο, επιστρέφει από τη Νέα Υόρκη σε ένα κιμπούτς του Ισραήλ όπου ζουν οι δικοί της και ζητάει μια χάρη: όχι να τη σπρώξουν από το μπαλκόνι, αλλά να κινηματογραφήσουν τη μητέρα της που ζει ευσταλής στα ενενήντα της –όσο εκείνη αφηγείται τη ζωή της ηρωίδας–, έτσι ώστε όταν πια η ίδια δεν θα θυμάται τίποτα, να βλέπει αυτήν την ταινία που θα απευθύνεται σε ένα άτομο με το οποίο δεν θα μπορεί πια να ταυτιστεί. Και επειδή η ηρωίδα έχει γεννηθεί στην Κροατία, όπου η ενενηντάχρονη πλέον μητέρα της είχε κάποτε υπάρξει πολιτική κρατούμενη, ζητάει να επανακάμψουν στην πατρώα (ή μήπως να γράψω στη μητρώα;) γη κι εκεί να καταγράψουν στο βίντεο τις αναμνήσεις τους.
Χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις, με στρωτή, τίμια πεζογραφία, ο Γκρόσμαν αφηγείται περίτεχνα την ιστορία του. Είναι ένα μυθιστόρημα για μια ζωή που μπορεί να παίξει μαζί μας.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνο το απόγευμα που η μάνα μου ζήτησε να τη σπρώξω από το μπαλκόνι. Αν, ωστόσο, αρχίσω να ξεχνάω κι εγώ με τη σειρά μου, αν πάψω να θυμάμαι την κόρη και τους αγαπημένους μου, ζητάω ταπεινά από όποια ευγενική ψυχή βρεθεί εκεί κοντά, να με σπρώξει από το μπαλκόνι.
13°
