Ένα ώριμο και βαθύ έργο, που μπορεί να διαβαστεί ταυτόχρονα ως ένα δραματικό ιστορικό μυθιστόρημα, ως μια έγκυρη οικονομική και κοινωνιογραφική αποτύπωση της εποχής, αλλά και ως αριστοτεχνικό δείγμα ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας
Εντυπώσεις για το βιβλίο «Το φιλί του Δεκέμβρη» του Πάνου Αμυρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.
Χωρίς την κατανόηση της περιόδου της Κατοχής, η σύγχρονη ελληνική πολιτική πραγματικότητα δεν ανατέμνεται στο αναγκαίο βάθος των κραδασμών της, των εντάσεων και της περιπλοκότητάς της. Η περίοδος της δικτατορίας, της μεταπολίτευσης αλλά και οι πρόσφατες περιπέτειες που ακολούθησαν, έχουν ερμηνευτικό κλειδί στα χρόνια της κατοχής, και του μετέπειτα εμφυλίου. Το τραύμα ενυπάρχει στο ασυνείδητο της ιστορικής μνήμης.
Μέσα στο αθηναϊκό σκηνικό των μαύρων Δεκεμβριανών του '44, ο Πάνος Αμυράς επανέρχεται με το «Φιλί του Δεκέμβρη», στο γνώριμο πεδίο της αστυνομικής λογοτεχνίας του, ολοκληρώνοντας την τριλογία του μετά τον «Λιμό» και τα «Λύτρα». Όπως και στα προηγούμενα βιβλία του, τα δραματικά γεγονότα της εποχής συναρμολογούνται ιστορικά και αναπαριστώνται με πιστότητα μέσα στην φλεγόμενη Αθήνα.
Κεντρικός, και εμβληματικός πια ήρωας όπως και στα προηγούμενα έργα, το μυθοπλαστικό πρόσωπο του υπαστυνόμου Νίκου Αγραφιώτη. Ο Αγραφιώτης, αρχετυπική μορφή νουάρ αστυνομικού ήρωα είναι δίκαιος, σκληρός, ευαίσθητος, εσωστρεφής. Αντιλαμβάνεται λόγω κοινωνικής εμπειρίας τα πολιτικά προτάγματα, όμως δεν παίρνει θέση στην διελκυστίνδα του διχασμού. Αντιλαμβάνεται τους παραλογισμούς των δύο πλευρών και ισορροπεί με την πολιτική μετριοπάθεια ενός κεντρώου πολίτη. Μόνο όταν εγκλωβιστεί σε μια αναπόδραστη παγίδα - αποστολή, είναι υποχρεωμένος να εμπλακεί σε κάποιο βαθμό να ερευνήσει την αποκάλυψη μιας χαμένης δικογραφίας με ονόματα δωσίλογων της Κατοχής. Η αποστολή διαρκεί όλον τον Δεκέμβρη του '44. Μέρα - μέρα, και ώρα - ώρα, παρακολουθούμε μέσα από τη βαθιά ενσυναίσθηση του Αγραφιώτη, τον εξελισσόμενο σπαραγμό, την πολιτική περιπλοκή, τον κοινωνικό στροβιλισμό, τις τραγωδίες και τα ακραία πάθη των δύο πλευρών.
Έτσι ο συγγραφέας πετυχαίνει να μεταβαίνει συνεχώς από το ατομικό στο συλλογικό και ανάποδα, προσφέροντας τη ζωντανή θέαση της ιστορίας, μέσα από την επιχειρούμενη προσωπική ταύτιση του αναγνώστη με τον ήρωα. Και τα καταφέρνει.
Ο Πάνος Αμυράς προσφέρει στη δημόσια λογοτεχνική σφαίρα ακόμη μια φορά ένα ώριμο και βαθύ έργο, που μπορεί να διαβαστεί ταυτόχρονα ως ένα δραματικό ιστορικό μυθιστόρημα, ως μια έγκυρη οικονομική και κοινωνιογραφική αποτύπωση της εποχής, αλλά και ως αριστοτεχνικό δείγμα ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας. Εξάλλου ο δυναμικός και επίμονος Νίκος Αγραφιώτης δεν έχει να ζηλέψει τίποτα ούτε από τον επιθεωρητή Γκούντερ του Φίλιπ Κερ, ούτε από τον διάσημο Χάρυ Χόλε του Τζο Νέσμπο.
Είναι πολύ αξιοσημείωτο ότι η ατμοσφαιρική ανάπλαση των ιστορικών γεγονότων οφείλουν πολλά σε μερικές ιδιαίτερες δεξιότητες του συγγραφέα. Είναι υποδειγματική η ενσωμάτωση των πραγματικών πολιτικών προσώπων στη μυθοπλαστική ροή από τη μια και η ακριβής ανάλυση του κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος της περιόδου από την άλλη. Πιστή αναπαράσταση πολιτικών στιγμών με πρωταγωνιστές τον Γιώργο Παπανδρέου ή τον Τσώρτσιλ καθώς και επεξεργασμένες πληροφορίες για τις δημοσιονομικές πρακτικές, την παραοικονομία και την μαύρη αγορά, αποδεικνύουν ότι πίσω από τον λογοτέχνη Πάνο Αμυρά, βρίσκεται πάντα ο έμπειρος δημοσιογράφος που ξέρει να ερευνά και να αναδεικνύει το μείζον.
Η λογοτεχνική γραφή του Αμυρά είναι απολαυστική, εποπτική, πολυγωνιακή, συνεχώς ευαίσθητη αλλά όχι λυρική. Οι λεπτές και αναλυτικές περιγραφές των τοποσήμων της πόλης και των εμβληματικών κτιρίων καθώς και η ψυχαναλυτική καταβύθιση στους χαρακτήρες των ηρώων, επιβεβαιώνουν την ωριμότητα και πληρότητα του έργου.
Η ιστορία εξελίσσεται πάντα ως αποτέλεσμα της σύζευξης των παθών της δημόσιας ζωής αλλά και της ανθρώπινης τραγικότητας των ανθρώπων ως μεμονωμένα πρόσωπα. Η αιώνια διαμάχη ζωής και θανάτου είναι ταυτόχρονα ο κινητήριος μύθος της ζωής. Ο συγγραφέας φαίνεται να το ξέρει και να το αναγνωρίζει. Η τελευταία σκηνή της επανασύνδεσης του Αγραφιώτη με την σύντροφό του αριστερή Ελλη Δαμόγλου, συγκινεί. Δεν είναι πάντως και ακριβώς ένα happy end, είναι η πεποίθηση ότι η ζωή πορεύεται κατά βάση χωρίς ιδανικότητα, επίπονα και αντιφατικά και μόνο στιγμιαία λυτρωτικά και θριαμβευτικά.
22°
