Με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2021 τιμήθηκε ο Αφρικανός συγγραφέας Αμπντουλραζάκ Γκουρνά ο οποίος με το έργο ανέδειξε τις επιπτώσεις της αποικιοκρατίας.
H Ακαδημία Νόμπελ απένειμε το φετινό Βραβείο Λογοτεχνίας στον Τανζανό συγγραφέα Αμπντουλραζάκ Γκούρνα για «την ασυμβίβαστη, συμπονετική και διεισδυτική του ματιά στις συνέπειες που επέφερε η αποικιοκρατία, καθώς και στη μοίρα των προσφύγων μεταξύ πολιτισμών και ηπείρων».
Πρόκειται για τον πέμπτο συγγραφέα με καταγωγή από την Αφρική που παίρνει το συγκεκριμένο βραβείο με πρώτον τον Νιγηριανό Γουόλε Σονγίκα το 1986 και τον πρώτο Αφρικανό που τιμάται με Νόμπελ μετά από σχεδόν δυο δεκαετίες (2003). Από τους 118 βραβευμένους με Νόμπελ για τη λογοτεχνία από πρώτη απονομή το 1901, 95 - ή περισσότερο από το 80 % - ήταν Ευρωπαίοι ή Βορειοαμερικανοί.
Ο 73χρονος σήμερα συγγραφέας γεννήθηκε στη Ζανζιβάρη της Τανζανίας και ζει από το 1964 στη Βρετανία. Έφυγε εκείνη τη χρονιά μαζί με τους γονείς του λόγω της τοπικής επανάστασης στο νησί του Ινδικού Ωκεανού η οποία ανέτρεψε τελικά τους Αραβόφωνους ηγέτες της Ζανζιβάρης. «Ήταν μια εποχή», σύμφωνα με τα λόγια του Γκούρνα, «κρατικού τρόμου και ταπεινώσεων: έως και 17.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν, η κυρίαρχη ελίτ που καταγόταν από το Ομάν εκδιώχθηκε και χιλιάδες φυλακίστηκαν». Αυτή η εμπειρία τον διαμόρφωσε ουσιαστικά και διατρέχει τα γραπτά του σε μεγάλο βαθμό.
Όπως αναφέρει ο Guardian, στα βιβλία του κυριαρχούν θέματα όπως η ταυτότητα, το προσφυγικό, ο ρατσισμός και οι εκτοπισμοί, τα οποία συνδέονται άμεσα με τις μακροχρόνιες συνέπεις από την αποικιοκρατία και όλο το σύστημα σκλαβιάς που στήθηκε σε πολύπαθες χώρες της Αφρικής. Σημαντικό κομμάτι στις αφηγήσεις του έχει η μετανάστευση και το πώς επηρεάζει γεωγραφικά και κοινωνικά ολόκληρες περιοχές της ηπείρου.
Τρία χρόνια μετά την εγκατάσταση του στη Βρετανία, το 1968, πηγαίνει για σπουδές. Το 1982 παίρνει το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο του Κεντ. Σήμερα είναι καθηγητής και διευθυντής Μεταπτυχιακών Σπουδών στο συγκεκριμένο πανεπιστήμιο, στο Τμήμα Αγγλικών. Η μητρική του γλώσσα είναι τα σουαχίλι, γλώσσα της ανατολικής Αφρικής ωστόσο η γραφή του στα Αγγλικά τον καθιέρωσε.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν το «Paradise» (1994), το Desertion (2005) και το «By the Sea» (2001). Έχει επιμεληθεί, επίσης, δύο τόμους «Δοκίμια για την Αφρικανική Γραφή», ενώ έχει προχωρήσει σε πλήθος δημοσιεύσεων με άρθρα για σύγχρονους συγγραφείς και το έργο τους. Η Λόρα Γουίντερς, γράφοντας στους New York Times το 1996, χαρακτήρισε μάλιστα τον «Παράδεισο» ως «ένα λαμπερό, λοξό παραμύθι ενηλικίωσης», προσθέτοντας ότι το «Θαυμάζοντας τη σιωπή» ήταν ένα έργο που «απεικονίζει επιδέξια την αγωνία ενός ανθρώπου που πιάστηκε ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς, καθένας από τους οποίους θα τον απέρριπτε για τις σχέσεις του με τον άλλο».
Τελευταίο του βιβλίο το «Afterlives» (2020) που αφορά τη γερμανική αποικιοκρατία στην Ανατολική Αφρική πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία τεσσάρων βασικών χαρακτήρων των οποίων οι ζωές διασταυρώνονται μέσω της αγάπης και της συγγένειας ενώ διαμορφώνονται παράλληλα από μεγάλες δυνάμεις πέρα από τον έλεγχό τους, κυρίως δια του αποικισμού.
20°
