Παρουσίαση του βιβλίου του Λάκη Λαζόπουλου «Άλλες γυναίκες φοράνε τα φουστάνια σου» (εκδ. Διόπτρα)
Κάποιος μου το σύστησε ως «ένα πολύ ωραίο βιβλίο για τον καρκίνο», και σκέφτηκα, πόσο ωραίο μπορεί να είναι ένα βιβλίο με αυτό το ζοφερό θέμα; Μόνο που είναι λάθος η φράση, το βιβλίο του Λάκη είναι μια ιστορία αγάπης – με όλα τα συνοδευτικά της, με έρωτα, πάθος, προδοσία, θλίψη, σύγκρουση, χαρά, ανάταση, αλλά βασικά αγάπη. Υπάρχει ο καρκίνος μέσα, κρυμμένος στις σελίδες, στα έργα ζωγραφικής του Λάκη, πίσω από τις φωτογραφίες της Τασούλας από τα χρόνια που ήταν φοιτήτρια μέχρι το τέλος... δυστυχώς το τέλος είναι σκληρό, και πρόωρο, και σπαρακτικό, και λίγα λέω: η ηρωίδα πεθαίνει από καρκίνο, μετά από χρόνια αγώνων, θεραπειών, ταλαιπωρίας, μετά από χρόνια έρωτα και αγάπης. Ποια είναι η διαφορά του έρωτα από την αγάπη; Δύο άνθρωποι ερωτευμένοι ταξιδεύουν μαζί με ένα κάρο που το σέρνουν δύο άλογα, κι όταν φύγουν τα άλογα, οι δύο άνθρωποι τραβάνε το κάρο μόνοι τους, κι αυτό είναι αγάπη. Το κάρο χωρίς άλογα, φορτωμένο στην πλάτη τους.
Δεν τα λέω εγώ, τα λέει ο Λάκης – δεν τα αντιγράφω καν από το βιβλίο του, θα διαβάσετε αποσπάσματα σε άλλες παρουσιάσεις, εγώ λέω να διαβάσετε το βιβλίο ολόκληρο. Αν είστε πάνω από σαράντα χρονών, ο καρκίνος σάς έχει ακουμπήσει, εσάς τους ίδιους ή αγαπημένους σας, το ξέρετε το έργο. Ξέρετε τι σημαίνει αξονική, βιοψία, μετάσταση, νεοπλασία, καρκινικοί δείκτες, τηλεφώνημα με το γιατρό που δεν απαντάει, με το εργαστήριο που μιλάει, αναμονή αποτελεσμάτων και πόσο κανείς, κανείς δεν κοιμάται ενώ περιμένει αποτελέσματα, καταλαβαίνετε. Μόνον όσοι υπερ-τυχεροί δεν το ξέρουν καθόλου το έργο κουνάνε το κεφάλι και λένε «δεν με αφορά», πράγμα πάρα πολύ σπουδαίο, και πάρα πολύ κωλόφαρδο.
Το λότο στη ζωή είναι να μη σε αγγίξει ο καρκίνος, εσένα και τους αγαπημένους σου. Ή να σε αγγίξει και να σε αφήσει ήσυχο (και πάλι, εσένα και τους αγαπημένους σου), να υποχωρήσει, να εξαφανιστεί, να πάει από κει που ’ρθε.
Πάμε στο βιβλίο που έγραψε ο Λάκης Λαζόπουλος. Ο οποίος μας έχει κάνει να γελάσουμε, να ξεχαστούμε, να βγούμε και να ξανα-μπούμε από άλλη πόρτα στην πραγματικότητα, να σκεφτούμε αλλά κυρίως να γελάσουμε πολλές φορές, χίλια χρόνια τώρα. Ξέρουμε ότι γράφει καταπληκτικά, συγκινητικά, με χιούμορ ανάμεσα στα δάκρυα, αυτό το δικό του Λαζοπουλέξ χιούμορ που δεν μεταφέρεται από τρίτους… και έτσι, με αυτόν τον καταπληκτικό, συγκινητικό τρόπο, έχει γράψει το βιβλίο της Τασούλας του. Όλοι περνάμε πόνους, και μερικές φορές προσπαθούμε να φτιάξουμε τον πόνο μας ιστορίες, Τέχνη, κάτι που να πιάνει τους άλλους, τους αναγνώστες, θεατές, ακροατές. Αν σας πω για ένα Χ αγαπημένο μου πρόσωπο που έφυγε από τη ζωή, έτσι ξερά, δεν θα ταραχτείτε ντιπ καθόλου, μια και δεν το ξέρατε το πρόσωπο, και σας το ’πα και ξερά, οπότε πώς να το γνωρίσετε, γιατί να συγκινηθείτε, σκασίλα σας, κι έτσι πρέπει. Η λογοτεχνία κάνει το πρόσωπο οικείο στον αναγνώστη, από άγνωστη Χ καρικατούρα το κάνει συγκινητικά ανθρώπινο. Το καταφέρνει μέσα από τις λέξεις, που όμως αν είναι απλώς στρωμένες σωστά και τσίλικα στοιχισμένες, δεν προκαλούν συναισθήματα: είναι κυρίες, κατάλληλες, καλά βαλμένες στο χαρτί, αλλά αυτό που χρειάζονται για να πάρουν φωτιά και να κάψουνε μαζί τους (μεταφορικά) τον αναγνώστη είναι η αλήθεια του γράφοντος.
Η αλήθεια του Λάκη στο «Άλλες γυναίκες φοράνε τα φουστάνια σου» είναι σπαραχτική, η πιο αληθινή αλήθεια, που σε κάνει ρόμπα και τα βγάζει όλα στη φόρα και σε τρομάζει. Την αγαπούσε πολύ την Τασούλα του, όσοι τον ξέρουμε έστω και λίγο, το ξέραμε πάντα αυτό, ήταν η σύντροφός του που κουβαλούσανε μαζί το κάρο, χωρίς άλογα. Στο βιβλίο αφήνει τα λάθη, τις στραβές, τις ενοχές του να βγούνε στην επιφάνεια, δεν μιλάει μόνο για την Τασούλα και τη φοβερή αρρώστια, μιλάει για τον ίδιο, για τη διαδρομή που έκανε μόνος του κι ας ήτανε δίπλα στην Τασούλα.
Τα παιδιά μου, και οι πρώην μου, διαμαρτύρονται ότι «είμαι στην κοσμάρα μου», και διαβάζοντας το βιβλίο είδα έναν Λάκη να συνειδητοποιεί σελίδα-τη-σελίδα ότι είναι στην κοσμάρα του (περισσότερο από εμένα), με πιο πολλές δουλειές, υποχρεώσεις, ταλέντα, ιδέες, εμπνεύσεις, αλλά κατάλαβα αυτό που κατάλαβε ο Λάκης – πόσο η κοσμάρα σε τραβάει μακριά από τους άλλους τελικά, μακριά από τους δικούς μας ανθρώπους, μακριά από την πραγματικότητα. Δεν λέω «εκεί ταυτίστηκα», είναι εκατό σημεία με τα οποία ταυτίστηκα, έχω κάνει τα χιλιόμετρά μου στα νοσοκομεία. Τα χιλιόμετρα του Λάκη είναι σκληρά, βαθιά ανθρώπινα, γεμάτα αγωνία – και ελπίδα, μέχρι το τέλος. Η ελπίδα που σου αφήνει ο καρκίνος: ότι υποχωρεί, ζαρώνει, λασκάρει το σκοινί, δίνει λίγο χρόνο ακόμα στον ασθενή.
Η Τασούλα δεν είναι ποτέ ασθενής. Με φωτογραφίες της ανάμεσα στις θεραπείες και τα ιατρικά ταξίδια λάμπει μέσα στις σελίδες, με τα γράμματά της (σκαναρισμένα χειρόγραφα) είναι σαν να μας μιλάει. Και τελικά ενώ είχα πει «θα το διαβάσω διαγωνίως, δεν αντέχω να διαβάζω για τον καρκίνο»… το διάβασα όλο. Γιατί το «Άλλες γυναίκες φοράνε τα φουστάνια σου» δεν είναι ένα πολύ ωραίο βιβλίο για τον καρκίνο. Είναι ένα πολύ ωραίο βιβλίο για την αλήθεια, την αγάπη και μια γυναίκα που τη λένε Τασούλα Λαζοπούλου.
