Το «Ροκ σταρ» του Στέφανου Τσιτσόπουλου διαβάζεται δυνατά

Οι καλύτεροι συγγραφείς είναι αυτοί που παίζουν τον ρόλο του εξομολογητή, εκείνοι που πλαισιώνουν με λέξεις τις δικές σου άρρητες σκέψεις, που διατυπώνουν για λογαριασμό σου το ανείπωτο και συνταιριάζουν σε φράσεις εκείνη τη φλόγα που κρύβεται μέσα σου και πασχίζει να εκδηλωθεί, αυτοί που έχουν τη δύναμη να σε σηκώσουν από το έδαφος και να σε τραβήξουν στον κόσμο τους, δίνοντας ταυτόχρονα φωνή στο δικό σου εσωτερικό σύμπαν. Ο Στέφανος Τσιτσόπουλος ανήκει σίγουρα σε αυτή την κλειστή λέσχη, και με το «Ροκ σταρ» έρχεται να επιβληθεί ως ένας από τους σημαντικούς έλληνες λογοτέχνες του καιρού μας.

 Ροκ; Πώς μπορεί να είναι σκέτο «ροκ» ένα βιβλίο γεμάτο πολιτιστικές, πνευματικές, ιδεολογικές, φιλοσοφικές αναφορές και υπαρκτούς ή φαντασιακούς ήρωες που διατρέχουν όλο το φάσμα της ζωής και των τεχνών; Πρωτοπρόσωπη αυτοβιογραφία; Και όμως, το «Ροκ σταρ» είναι ένα έργο τόσο καλογραμμένο, η εμπειρία του τόσο οικουμενική και η πλοκή του τόσο πυρετική, που πλασάρεται άνετα στη σπάνια κατηγορία του βιβλίου που δε θες να αφήσεις από τα χέρια σου. «Ροκ σταρ»: Το χρονικό μιας εποχής, το χρονικό μιας παρέας, το χρονικό μιας ενηλικίωσης στην απελπιστική επαρχία, (πνιγηρή και κατσούφικη σαν κάθε ελληνική επαρχία), μιας ενηλικίωσης που την έθρεφε η αδηφάγα κατανάλωση κουλτούρας με το βλέμμα στραμμένο στα φώτα της μεγάλης πόλης, το χρονικό μιας μποέμικης περιπλάνησης στον ωκεανό του ήχου και μια επετειακή αφιέρωση στο πρόσωπο ενός μοναδικού για τα παγκόσμια χρονικά λογοτεχνικού ιερού τέρατος, τον αναχωρητή δημιουργό ενός από τα κομβικά εκείνα βιβλία που σημάδεψαν ζωές και άλλαξαν συμπεριφορές, του «Φύλακα στη Σίκαλη» του Τζέι Ντι Σάλιντζερ, ή του «Στη σίκαλη, στα στάχυα, ο πιάστης», αν προτιμάτε, σύμφωνα με την ανανεωμένη του εκδοχή. Το «Ροκ σταρ» θα κάνει το αναγνωστικό σου καλεντάρι μαγικό. Όταν το τελειώσεις, θα εύχεσαι να ήταν άλλο τόσο.

 

«Βουτηγμένος τελώ. Στα βιβλία και τους δίσκους. Μαζί τα δυο τους. Ποτέ σκέτα το ένα ή το άλλο», ξεκαθαρίζει ο συγγραφέας, και με αυτή την παραδοχή, ξεδιπλώνεται το στόρι του Στέφανου Τσιτσόπουλου, του Τζέι Ντι Σάλιντζερ, των υπέρλαμπρων ηρώων του «Ροκ σταρ». Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη γέννηση του συγγραφέα Τζέι Ντι Σάλιντζερ. Ιδού η αφορμή, ιδού και η επιστολή Τσιτσόπουλου προς την εμβληματική μεταφράστρια του Σάλιντζερ στα ελληνικά, Τζένη Μαστοράκη: «Επικοινωνώ μαζί σας, γιατί μπαίνει σε λίγο το 2019 και συμπληρώνονται εκατό χρόνια, 1919, από τη γέννησή του. Και θέλω να γράψω ένα βιβλίο γι’ αυτόν, ειδικά για το μυθιστόρημά του το Catcher in the Rye και μερικές ακόμα ιστορίες… Θέλω να σας εξομολογηθώ πως ο Φύλακας στη σίκαλη, που μεταφράσατε εσείς, φιλτάτη, στην Ελλάδα πρώτη, και αυτό σας το χρωστώ αιώνια, ο Catcher σας, είναι το πιο αγαπημένο μου βιβλίο. Γιατί εκτός από το ότι μου άλλαξε τη ζωή, θεωρώ πως είναι και το πρώτο βιβλίο που, το 1951 που εκδόθηκε, γεννήθηκε στην ουσία μαζί με το ροκενρολ.  Έτσι που κλήρωσαν μαζί σαν λαχεία τα δυο τους. Το πιο αγαπημένο μου βιβλίο του κόσμου μαζί με την πιο παλαβή μουσική γεννήθηκαν το 1951, αυτό θέλω να βεβαιώσω. Γραπτώς, γραπτότατα».

Και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα; Όχι ακριβώς. Ασφαλώς ο Στέφανος Τσιτσόπουλος επιδίωξε τη συνδρομή της Τζένης Μαστοράκη στο εγχείρημα. Άλλωστε, «αν δεν τον μετέφραζε τον Φύλακα η Μαστοράκη, θα διαβάζαμε, λες μικράκια το ίδιο βιβλίο, ή κάποιο άλλο;». Και σαφώς σωστά οριοθετεί το 1951 σαν εποχή των θαυμάτων, σαν τη σαμπανιζέ σουπερνόβα που προσγείωσε στην ανύποπτη υδρόγειο ταυτόχρονα τον Φύλακα του Τζει Ντι, αλλά και το σαρανταπεντάρι του Άικ Τέρνερ, «Rocket 88». Ώστε, «στο εξής, χάρη στο ροκενρόλ, τα παιδιά μπορούσαν να κάνουν το δικό τους: ένας ανυπολόγιστος καταλύτης ελευθερίας, λαγνείας και στοχασμού… Ένας δίσκος – ήχος και ένα βιβλίο – συμπεριφορά, μια προσπάθεια ανεύρευσης ενός άλλου βιώματος από εκείνο που με το ζόρι έπρεπε να ακολουθήσουν μέσω εκπαίδευσης, ιδεολογίας ή μεθόδου αναπαραγωγής, γάμου και εργασίας, προκειμένου να ολοκληρωθούν και να ευτυχίσουν ως υπάρξεις. Ήταν βουτηγμένο στον υπαρξισμό το ροκενρολ, κι αυτό διεκδίκησε  το 1951».

Ο πυρήνας της θεματικής του «Ροκ σταρ» ωστόσο δεν εξαντλείται στην κοσμογονία του 1951. Το μυθιστόρημα του Σάλιντζερ, με ήρωα τον Χόλντεν Κώλφηλντ, έναν δεκαεξάρη στα δεκαεφτά έφηβο, που περιπλανιόταν στα ξεκούδουνα καταμεσής της φαντασμαγορικής αμερικάνικης νύχτας, μεταμόρφωσε τον Στέφανο Τσιτσόπουλο και του χάρισε εγχειρίδιο ζωής: «Με έλιωσε ο Catcher/Φύλακας όταν τον διάβασα, έφηβος στην Ξάνθη». Ο Φύλακας χάρισε στον συγγραφέα όλα τα μελλοντικά εφόδια ώστε να ενοποίησει το σύμπαν, να το κρατήσει στέρεα όσο στις σελίδες του βιβλίου, δηλαδή στα κεφάλαια και τους σταθμούς μιας ζωής που περιδιαβαίνουμε στο πλάι του, ενόσω περιφέρεται στα στενά της Ξάνθης, στις κάθυγρες λεωφόρους της Θεσσαλονίκης ή τις μπετοναρισμένες ζούγκλες της Αθήνας. Ένας φιλοπερίεργος ρέκτης εμπειριών και κουλτούρας, ο Στέφανος Τσιτσόπουλος, οπλισμένος με δίσκους και Σάλιντζερ επιμένει στο ρομαντικό ταξίδι του δικού του «Lust for Life». Κατηγορηματικά και αποφθεγματικά, διατυπώνει επίσης και τη δική του «θεωρία των δύο άκρων: από Νέα Υόρκη ως Αυστραλία, όπως κοιτάς την υδρόγειο από αριστερά στα δεξιά, δεν υπάρχει σοβαρή όμως μπάντα, όχι ιμιτασιόν, που να μην επηρεάστηκε από αυτό το βιβλίο».

Προηγουμένως, δυο λόγια για ένα αγόρι: «1964. Μαιευτική Κλινική Ξενιτίδη, 3 Αυγούστου, τέσσερις τα χαράματα. Γεννιέμαι εγώ, Λέων, Αλεξανδρούπολη. “Να σας ζήσει, αγόρι” και τέτοια του λένε του μπαμπάρα μου…». Αργότερα, δεκατετράχρονος έφηβος, το 1978, στην Ξάνθη, ο Στέφανος Τσιτσόπουλος προμηθεύεται τον Σάλιντζερ, «από το βιβλιοχαρτοπωλείο του κυρίου Ιωάννη Βακιάνη το είχα αγοράσει, ένα τσικ από την κεντρική πλατεία με το μεγάλο ρολόι. Τακ τουκ έκαναν οι δείκτες, προχωρούσαν και τραβούσαν στον διάολο. Κι αυτοί και η ζωή μου, ώρα Ελλάδας, τα διαόλια και τα νεύρα μου… Την καταδίκη μου! Θα έμενα εκεί στριμωγμένος για πάντα. Έτσι μου έμοιαζε η ζωή». Σαν κόμης Μοντεχρήστος που μηχανεύεται την απόδραση, ο νεαρός Τσιτσόπουλος καταβροχθίζει Σάλιντζερ, περιδρομιάζει δίσκους στο πικάπ του, «το ευτελές το Σέρτον το γραντζουνιάρικο σκουπιδιάρικο» και ονειροπολεί. Όλα τα διασκεδαστικά πράγματα που θα μπορούσε να κάνει αντί να φυτοζωεί στην Ξάνθη, παίρνουν σαγηνευτικές διαστάσεις στη φαντασία του.

Eπαρχιακή εφηβεία, όσοι τα έχουν ζήσει καταλαβαίνουν. Όπου το να διαβάζεις και να ακούς ροκ εν ρολ είναι το μοναδικό φάρμακο για να μην πεθάνεις από βαρεμάρα. Εξ ου και ο ήρωάς μας, ακούει, διαβάζει και αφουγκράζεται τις πεζογραφημένες ή μελοποιημένες ιστορίες που λένε στον εαυτό τους όλοι όσοι, στην προσπάθειά τους να δραπετεύσουν, βρίσκουν οποιοδήποτε προσωρινό καταφύγιο. Η μεγάλη απόδραση Τσιτσόπουλου; «Το πανεπιστήμιο της Θεσσαλονικάρας. Πρώτη στάση, είχε και αεροδρόμιο, έλεγα, τσουπ! κάνεις και την πας τη Νέα Υόρκη σου. Γι’ αυτό διάβαζα… για να ξεκουμπιστώ».

Άκου το «Ροκ σταρ»! Η playlist με τα τραγούδια του βιβλίου:

 

Έτσι κι έγινε. Η αιρετική ευχή του ξανθιώτη αουτσάιντερ, ο οποίος κάθε φορά που ακούει τις κιθάρες να ηλεκτράρουν, «παθαίνω εγώ ένα ανέβασμα ηθικού», η επιθυμία του να ζήσει καταναλώνοντας λογοτεχνία, μουσική και ποπ κουλτούρα, πραγματοποιείται και εξιστορείται στις σελίδες του «Ροκ σταρ». Εδώ το ημερολόγιο της επαρχιακής εκατό χρόνια μοναξιάς του, εκεί το δημοσιογραφικό breakthrough, («κατάφερα να αμείβομαι για την ψωνάρα μου!»), παρακάτω τα χρόνια του Μύλου («εκεί γνώρισα όλα τα ινδάλματά μου»), στο βάθος όλοι οι σταθμοί μιας πορείας που περνά από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα, από την Άνω Πόλη στη Νέα Σμύρνη, από τον Τσακ Μπέρι στον Ίγκι Ποπ και προπάντων στα αγαπημένα πρόσωπα, γιατί «εμένα πάντα με έσωζαν τα τραγούδια και οι φίλοι μου, εκτός από τα βιβλία». Μήτσος, Λεάνης, Χωμενίδης, Δεληβοριάς, Σώτη, Μαστοράκη, Κομαντάντε Φ, αλλά και Φοίβη/Βάγια/Γουϊνόνα, η δική του Τζόαν Ντίντιον, η επιμελήτρια και καλύτερο μισό του, εκείνη με την οποία «λέμε στον εαυτό μας ιστορίες για να ζήσουμε και δυο ορόφους απέχουμε όταν δουλεύουμε, πρώτο εγώ, τρίτο αυτή». Το ιντερλούδιο «Γκάλης λέμε και κλαίμε», ένα γραπτό που θα αναγνωρίσουν όσοι περιηγούνται στα καλύτερα του athensvoice.gr, της ανήκει. Μαζί και το ανάθεμα, όταν το «Ροκ σταρ» δεν ήταν παρά μια ακόμη αποκοτιά ενός πολιτιστικά παμφάγου, δημιουργικά ακόρεστου, αξιολάτρευτα γόνιμου weirdo που δεν έπαψε ποτέ να ανταποκρίνεται στην αρχέγονη acid κραυγή του Μπόμπι Τζι στη μίξη του Άντριου Γουέδεραλ. «Loaded», λέμε και κλαίμε.

 

Πού είχαμε μείνει; Α, ναι. Στο ανάθεμα. And it goes like this: «Σκασίλα μου, λέει το Βαγιάκι, ξεκόλλα. Και βιβλίο τώρα; Μου φτάνεις εσύ, με τις αναλυσάρες και τις σημειολογικές σου συνάψεις και επαγωγές, αλλά να ξες, λέει το Φοιβάκι, καμιά φορά είναι πολύ κουραστικό για τα κορίτσια. Να ζούνε με έναν που όλο μαζεύει δίσκους και διαβάζει περιοδικά μουσικής ή λογοτεχνία, κι ό,τι ψεκασμένη συνωμοσία κατεβάσει η γκλάβα του ή τη λινκάρει κανένας άλλος συνάδερφός του ψυχολαλάς, που δικαιώνει την κολληματάρα του, πάει μετά και τους ζαλίζει όλους… καμιά φορά νομίζω πως τα έχω, όχι με σένα, αλλά με όλους τους εκατό μπούφους του High Fidelity».

Θέλω να πιστεύω πως ένας από τους μουσικοληπτικούς αυτούς μπούφους είμαι και εγώ, είσαι και εσύ, αναγνώστη. Γιατί αυτό είναι το «Ροκ σταρ» του Στέφανου Τσιτσόπουλου: «Η φυσική μας ιστορία, η θεωρία της εξέλιξής μας… δείξε μου τους δίσκους και τις Βίβλους σου και θα σου πω εγώ ποιος είσαι». Και γιατί παρά τη λόξα, την κολληματάρα, τα ψυχολαλά, «αυτό επιδιώκουν τα ουμανιζέ βιβλία και οι δίσκοι, αγάπη, σεβασμό και ελευθερία». Επομένως, διαβάζετε «Ροκ σταρ» και keep on keeping on, συνάνθρωποι. Διότι ό,τι και αν σας λένε, υπάρχουν και χειρότεροι τρόποι για να ζει κανείς. Ροκλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!

Στέφανος Τσιτσόπουλος, «Ροκ σταρ», σελίδες 352, εκδόσεις Μεταίχμιο