Ο Γιώργος Κύρτσος μιλάει στην ATHENS VOICE

Στο δρόμο, ο κόσμος τον σταματάει για να τον ρωτήσει πώς βλέπει τα πράγματα. 32 χρόνια στην πρώτη γραμμή, τηλεόραση, ραδιόφωνο, «City Press», «Free Sunday» και 1.000 λέξεις καθημερινά δημιουργούν την απόλυτη οικειότητα. Για να ακούσουμε τι λέει ο Κύρτσος, είναι επίσης κλασική ατάκα στις παρέες όταν αναλύει την πολιτική και οικονομική κατάσταση στο ραδιόφωνο ή στην τηλεόραση. Επιχειρήματα, ψύχραιμη άποψη και γνώσεις τον κάνουν συμπαθή στο κοινό, αλλά συχνά ενοχλούν... το σύστημα. Κι αν το να τα λες είναι αμάρτημα στην εποχή του λαϊκισμού, φανταστείτε να τα γράφεις.
Έτσι, μετά το «ενοχλητικό» πρώτο βιβλίο «Ο μυστικός πόλεμος των εξουσιών» (Καστανιώτης, 2003), που προειδοποιούσε για τα διαπλεκόμενα χαρακτηριστικά του νεοκαραμανλισμού, μόλις κυκλοφόρησε το «Αγανακτήστε, αλλά τολμήστε!» (εκδ. Προοδευτικές Eπικοινωνίες). Αυτή τη φορά ο Κύρτσος δεν προειδοποιεί τους πολιτικούς, αλλά τους πολίτες. Όχι τους «επαγγελματίες αγανακτισμένους», που θρηνούν υποκριτικά, αλλά εκείνους που δεν συμμετείχαν στο «πάρτι» (που συνεχίζεται) και κλήθηκαν να σηκώσουν το βάρος της κρίσης υπομένοντας σιωπηλά τις συνέπειες της κακοδιαχείρισης και των αποτυχημένων πειραματισμών. Για να αλλάξουμε τον κόσμο προς το καλύτερο πρέπει να τον ερμηνεύσουμε σωστά, να προσαρμοστούμε στη σύνθετη πραγματικότητα και να δημιουργήσουμε με τις πρωτοβουλίες μας μια θετική δυναμική, γράφει.
Πώς, όμως; Πώς θα καταφέρουν οι εγκλωβισμένοι φτωχότεροι Έλληνες να αντιμετωπίσουν το παγκοσμιοποιημένο οικονομικό σύστημα; Βλέπουμε το θρίαμβο του δημόσιου σε βάρος του ιδιωτικού τομέα. Είναι αναστρέψιμη αυτή η κατάσταση; Υπάρχει ικανός αριθμός μεταρρυθμιστικού προσωπικού στα κόμματα που θα μπορέσει να εργαστεί στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων; Πώς θα περάσουμε από τη διαπλεκόμενη «αλήτ» στην ανάδειξη μιας πολιτικής ελίτ ικανής να στηρίξει την προσπάθεια ανασυγκρότησης; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα πάμπολλα ερωτήματα του βιβλίου, το οποίο συμπεριλαμβάνει και τις τελευταίες εκτιμήσεις του συγγραφέα για την εξέλιξη της κρίσης και την προοπτική της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Χωρισμένο σε 14 κεφάλαια, ξεκινάει αναλύοντας τα αίτια της κρίσης, τα βασικά λάθη στην οικονομική στρατηγική, τους μη ρεαλιστικούς στόχους των μνημονίων, τα σενάρια της Grexit και τη δύσκολη σχέση της Ελλάδας με τη Γερμανία, για να περάσει στους κινδύνους αλλά και τις ευκαιρίες από την ευρωπαϊκή κρίση.
Εξηγεί κατόπιν το φαινόμενο της μαζικής φυγής και αποεπένδυσης κεφαλαίων, τον οικονομικό στραγγαλισμό του ιδιωτικού τομέα από την ακόμα και σήμερα διαπλεκόμενη λεηλασία του δημόσιου χρήματος με τη βοήθεια των διαπλεκόμενων ΜΜΕ. Επίσης καταγράφει την κρίση του παραδοσιακού δικομματισμού, την υπονόμευση της δημοκρατίας, τις ακροδεξιές αντιμνημονιακές μπλόφες και τις ανεφάρμοστες οικονομικές προτάσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά και τι κατά την άποψη του συγγραφέα πρέπει να γίνει.
Ο Κύρτσος συχνά ακούγεται απαισιόδοξος στις δημόσιες παρεμβάσεις του. Δεν ωραιοποιεί ούτε στρογγυλεύει την κατάσταση, γιατί μιλάει με αριθμούς και στοιχεία. Πολλά από τα άρθρα του περιγράφουν εφιαλτικά σενάρια καταστροφής. Ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου στηρίζεται σε αυτή την αρθρογραφία του. Δυστυχώς, η πραγματικότητα συχνά δικαιώνει τις προβλέψεις του, ενισχύοντας την εγκυρότητα του συγγραφέα. Είναι, όμως, και το «Αγανακτήστε, αλλά τολμήστε!» τόσο απαισιόδοξο ή αφήνει ένα παράθυρο ελπίδας; Η A.V. μίλησε μαζί του.

Κατά την άποψή σας ο λόγος που η Ελλάδα συνάντησε την κρίση τόσο απροετοίμαστη φέρει το ονοματεπώνυμο των τελευταίων κυβερνήσεων της ΝΔ;
Η ονοματολογία δεν βοηθάει πάντα στην κατανόηση των προβλημάτων. Είναι φανερό πάντως ότι τη βασική ευθύνη για το δημοσιονομικό εκτροχιασμό και την υπερχρέωση του ελληνικού δημοσίου έχουν οι κυβερνήσεις Καραμανλή της περιόδου 2004-2009. Άφησαν πίσω τους τους δίδυμους πύργους των ελλειμμάτων, δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 15% του ΑΕΠ και έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών επίσης γύρω στο 15% του ΑΕΠ. Πρέπει πάντως να επισημάνουμε ότι η Ελλάδα, όπως και πολλές άλλες χώρες, πλήρωσε ακριβά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Η αχαλίνωτη κερδοσκοπία που εκδηλώθηκε στο διεθνές τραπεζικό σύστημα άφησε πίσω της τεράστιες ζημιές που οι κυβερνήσεις φόρτωσαν στους φορολογούμενους πολίτες μέσω των κρατικών προϋπολογισμών.
Η βάρκα του δικομματισμού, γράφετε, μπάζει νερά. Τι δεν σας πείθει στη συνεργασία ΝΔ -ΠΑΣΟΚ; Θεωρώ ότι δεν μπορούν να μας σώσουν οι βασικοί υπεύθυνοι για τη σημερινή οικονομική και κοινωνική κρίση.
Για να «σωθούμε» χρειάζονται και μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές. Η κοινωνία –στην οποία απευθύνεστε με το βιβλίο σας και η οποία δικαίως είναι αγανακτισμένη– έχει πειστεί, πιστεύετε, για την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων; Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουν πειστεί αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Η κοινωνία διψάει για καθοδήγηση στους δύσκολους καιρούς που περνάμε και αν το σύστημα εξουσίας ήθελε και μπορούσε να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις, οι περισσότεροι συμπολίτες μας θα ακολουθούσαν. Ουσιαστικά έχουμε ένα «σόου» μεταρρυθμίσεων από ένα οικονομικό και πολιτικό σύστημα που προσπαθεί να επιβιώσει υπονομεύοντάς τις. Γι’ αυτό βλέπουμε ότι οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, όπως η οικονομική εξυγίανση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης ή ο περιορισμός των δαπανών και του αριθμού των υπαλλήλων στους ΟΤΑ, γίνονται με έναν πρόχειρο έως προβοκατόρικο τρόπο. Για να υπάρξουν σοβαρές μεταρρυθμίσεις που θα φέρουν θετικό αποτέλεσμα πρέπει πρώτα να απαλλαγούμε από τους διαχειριστές του παραδοσιακού διαπλεκόμενου και πελατειακού συστήματος.
Υπάρχει ικανός αριθμός μεταρρυθμιστικού προσωπικού στα κόμματα που θα μπορέσει να εργαστεί στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων;
Εάν οι ηγεσίες των κομμάτων πίστευαν στις μεταρρυθμίσεις θα άνοιγαν το παιχνίδι σε ενεργούς πολίτες και ικανούς επαγγελματίες που είναι εκτός κομματικών μηχανισμών. Προς το παρόν, παρακολουθούμε τα κόμματα εξουσίας να μοιράζουν βάσει ποσόστωσης τις θέσεις ευθύνης σε κομματικά στελέχη και πολιτευτές τους. Αναφέρω ενδεικτικά το παράδειγμα των ασφαλιστικών οργανισμών, όπου ανακυκλώνονται κομματικά στελέχη και πολιτευτές, παρά το γεγονός ότι χρειάζεται ένα νέο διαχειριστικό ξεκίνημα για να αποτραπεί η διαφαινόμενη κατάρρευση του ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού συστήματος.
Πώς θα περάσουμε από τη διαπλεκόμενη «αλήτ», που γράφετε, στην ανάδειξη μιας πολιτικής ελίτ ικανής να προωθήσει την προσπάθεια ανασυγκρότησης;
Όσο περίεργο κι αν φαίνεται, τα μνημόνια οδήγησαν στο θρίαμβο της διαπλεκόμενης «αλήτ». Στο όνομα της αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων παίρνονται αποφάσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων, δισεκατομμυρίων ή και δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ με ειδικές αδιαφανείς διαδικασίες και με διαπλεκόμενα κριτήρια. Η βιομηχανία παραγωγής μαύρου πολιτικού χρήματος ανθεί στην Ελλάδα των μνημονίων, εφόσον πολιτικές αποφάσεις προσδιορίζουν ποια τράπεζα θα σωθεί ή θα εγκαταλειφθεί, ποια εταιρεία θα πάρει τα λεφτά που της οφείλει το Δημόσιο και ποια όχι, ποια επένδυση θα επιδοτηθεί και ποια θα εμποδιστεί, ποιοι εργολάβοι θα πάρουν αστρονομικά ποσά στα πλαίσια «φιλικού διακανονισμού» και ποιοι θα οδηγηθούν σε επιχειρηματικό αδιέξοδο. Η αμφισβήτηση της διαπλεκόμενης «αλήτ» περνάει υποχρεωτικά από την αλλαγή του συσχετισμού των πολιτικών δυνάμεων και την πτώση του παραδοσιακού δικομματισμού ΝΔ-ΠΑΣΟΚ που την εξέθρεψε.
O «Εconomist» προέβλεψε πρόσφατα εκλογές σε ένα χρόνο με νικητή τον ΣΥΡΙΖΑ. Θα επαληθευτούν οι προβλέψεις του;
Κι εγώ θεωρώ ότι η κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου δύσκολα θα βγάλει το χειμώνα 2013-2014. Το πιθανότερο είναι να μείνει από δυνάμεις και να καταρρεύσει κάτω από το βάρος των άλυτων προβλημάτων. Μπορεί όμως να υπάρξει ένα μεταβατικό, τεχνοκρατικό σχήμα προκειμένου να αποτραπεί η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Το πιθανότερο είναι ότι στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, όποτε αυτές γίνουν, ο ΣΥΡΙΖΑ θα αναδειχθεί σε πρώτο κόμμα. Το εκλογικό αποτέλεσμα στη χώρα μας προσδιορίζεται τις περισσότερες φορές από την αρνητική ψήφο, που τιμωρεί τις κυβερνήσεις που αποτυγχάνουν.
Πιστεύετε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να διαπραγματευτεί καλύτερα από τη ΝΔ-ΠΑΣΟΚ με την τρόικα; Μπορεί να ξεφύγει από τις ιδεοληψίες και να μετατραπεί σε αναγεννητική δύναμη με μεταρρυθμιστική κουλτούρα;
Είναι τόσο δύσκολη η οικονομική κατάσταση, ώστε η διαπραγμάτευση των ελληνικών πολιτικών δυνάμεων που συμμετέχουν στην εξουσία με την τρόικα είναι και θα παραμείνει μια τυπική υπόθεση. Θα πρέπει πρώτα να αποδείξουμε, με τις κατάλληλες αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική που εφαρμόζεται, ότι μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας και πως είμαστε αξιόπιστοι συνομιλητές για να μπορέσουμε στη συνέχεια να διαπραγματευτούμε τη διαγραφή τουλάχιστον του 50% του δημόσιου χρέους. Προς το παρόν ο ΣΥΡΙΖΑ στερείται ολοκληρωμένης οικονομικής πολιτικής και περιορίζεται σε υποσχέσεις για παροχές, μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, ακόμη και για προσλήψεις, πράγματα που δεν έχουν σχέση με την οικονομική πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί.
Τι θετικό και τι αρνητικό αποκομίσατε από την πρόσφατη απόπειρά σας να πολιτευτείτε; Θα βλέπατε πάλι τον εαυτό σας ενταγμένο σε κάποιο παλιό ή νέο σχήμα;
Δέχθηκα να είμαι επικεφαλής στο ψηφοδέλτιο επικρατείας του ΛΑΟΣ στις εκλογές του Μαΐου 2012 έχοντας τρεις βασικούς πολιτικούς στόχους. Πρώτον, τη σχετική αποδυνάμωση της ΝΔ για να υποχρεωθεί να αναζητήσει συνομιλητές προκειμένου να σχηματίσει κυβέρνηση. Δεύτερον, τον έλεγχο της εκλογικής ανόδου της Χρυσής Αυγής η οποία τότε έδινε μάχη για να μπει στη Βουλή και δεν είχε ακόμη αναπτύξει τις δυνάμεις της. Τρίτον, την είσοδο του ΛΑΟΣ στη Βουλή με σκοπό τη συμμετοχή σε μια κυβέρνηση συνασπισμού που θα έλυνε ορισμένα συγκεκριμένα προβλήματα χωρίς τις ιδεολογικές και πολιτικές αναστολές της ΔΗΜΑΡ. Όπως γνωρίζετε, απέτυχα σε όλες τις βασικές μου επιδιώξεις και το βασικό συμπέρασμα που έβγαλα είναι ότι ακόμα και για τους επαγγελματίες παρατηρητές των εξελίξεων, όπως είμαι εγώ, η πολιτική είναι εντελώς διαφορετική απ’ ό,τι φαίνεται. Θα ακολουθήσω μία μοναχική εκδοτική δημοσιογραφική πορεία αναλύοντας τη σύνθετη πραγματικότητα και χωρίς να έχω διάθεση να επαναλάβω την άμεση εμπλοκή μου στην πολιτική έστω για 30 ή 50 ημέρες. Άλλωστε, το πολιτικό πρόβλημα της χώρας δεν λύνεται με κινήσεις τακτικής σαν αυτή που επιχείρησα εγώ, αλλά με ανατροπές στρατηγικής σημασίας.

Αναφερθήκατε στην εκλογική άνοδο της Χρυσής Αυγής, η οποία κερδίζει εκλογικούς πόντους επενδύοντας στη βία. Έχουν χαθεί τα όρια ανάμεσα σε δημοκρατικές και αντιδημοκρατικές συμπεριφορές, ακόμα και μέσα στη Βουλή. Η δημοκρατία κινδυνεύει;
Με το πέρασμα του χρόνου η δημοκρατία γίνεται μια ολοένα πιο τυπική υπόθεση. Εκατομμύρια πολίτες χάνουν βασικά οικονομικά δικαιώματά τους, οι ειλικρινείς φορολογούμενοι είναι θύματα ενός διαρκούς πολιτικού εμπαιγμού, η Βουλή απλά επικυρώνει μεταφρασμένα κείμενα και οι υπουργοί της κυβέρνησης έχουν μετατραπεί σε θυρωρούς της τρόικας. Ας ελπίσουμε ότι αυτός ο εκφυλισμός της δημοκρατίας δεν θα θίξει τα ατομικά μας δικαιώματα και δεν θα οδηγήσει στην κατάλυσή της.
Ποια είναι η άποψή σας για την πολυσυζητημένη Κεντροαριστερά;
Μου θυμίζει τις δυνάμεις του κέντρου πρωτού εμφανιστεί ο Γεώργιος Παπανδρέου και βάλει τέλος στην οργανωτική πολυδιάσπαση και στην πολιτική αδυναμία τους. Η κεντροαριστερά σήμερα είναι παντού και πουθενά. Αναφέρεται σε ένα από τα σενάρια και ακούγεται σε όλες τις ειδήσεις, ενώ λείπει από την πολιτική ζωή. Το ΠΑΣΟΚ είναι πλέον μία προσωπική υπόθεση του κ. Βενιζέλου, που μοιάζει με θυγατρική της κυβερνητικής ΝΔ, ενώ οι πρώην συνεργάτες του Γιώργου Παπανδρέου και τα πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ που φιλοδοξούν να εμφανιστούν σαν εκφραστές της κεντροαριστεράς δεν έχουν το ειδικό πολιτικό βάρος για να δημιουργήσουν δυναμική.
Είστε καθόλου αισιόδοξος ότι υφίστανται δυνάμεις έτοιμες-ικανές να ανταποκριθούν στην πρόκληση για μια νέα Ελλάδα;
Η έννοια της νέας Ελλάδας μετατράπηκε σε σύνθημα της ΝΔ με πρωτοβουλία του κ. Σαμαρά. Νομίζω ότι είναι πρόωρο να αναφερόμαστε στη νέα Ελλάδα γιατί, όπως αναλύω στο βιβλίο μου, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τρία σενάρια καταστροφής που έχουν εξαιρετικά μεγάλες πιθανότητες εφαρμογής. Τα δύο σενάρια έχουν σχέση με τη διαχείριση που κάνουν οι δυνάμεις του παραδοσιακού δικομματισμού ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και το τρίτο με την επικράτηση ενός απροετοίμαστου για να αντιμετωπίσει τη μεγάλη πρόκληση ΣΥΡΙΖΑ. Πρώτα λοιπόν να αποτρέψουμε, με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που περιγράφω στο βιβλίο μου, την επερχόμενη καταστροφή και στη συνέχεια να αξιοποιήσουμε την επόμενη ημέρα για να διεκδικήσουμε μια καλύτερη Ελλάδα.