
Δε δικαιούνται οι Έλληνες αναγνώστες, τουλάχιστον όσοι είναι σκεπτόμενοι, να μην έχουν γνώση τού τι ήταν η Κολιμά.

Αυτά στη κανονική ζωή, όπως την ξέρουμε. Γιατί στο μυθιστόρημα του κ. Δημήτρη Μπελαντή «Ο Στάλιν στην Κολιμά» («Τόπος», Αθήνα 2018), που ανήκει στο είδος της εναλλακτικής ιστορίας («what if…»), τα πράγματα στην πρόσφατα ιδρυμένη Σοβιετική Ένωση εξελίσσονται πολύ διαφορετικά: Συγκεκριμένα, τη δεκαετία του 1920 ο Στάλιν γίνεται διάδοχος του Λένιν μόνο για δυο χρόνια. Στη συνέχεια, ανατρέπεται από τους Ράντεκ – Τρότσκι και στέλνεται ο ίδιος κρατούμενος στην Κολιμά, ενώ ο Ράντεκ αναλαμβάνει επικεφαλής. Αργότερα, ακολουθεί εξέγερση των σταλινικών στην Κολιμά, ενώ και στη Μόσχα ο Ράντεκ ανατρέπεται και δραπετεύει στο εξωτερικό, ο Τρότσκι δολοφονείται (με ορειβατική αξίνα μάλιστα, όπως έγινε και στην αληθινή ζωή, πολύ αργότερα, στο Μεξικό) και επικεφαλής αναλαμβάνει ο αιμοσταγής ασφαλίτης τσεκίστας Μπέρια (που στην αληθινή ζωή ήταν το δεξί χέρι του Στάλιν).
Έτσι η Σοβιετική Ένωση διχοτομείται σε Δυτική (πρωτεύουσα Μόσχα, ηγέτης Μπέρια) και Ανατολική (πρωτεύουσα Γιακούτσκ, ηγέτης Στάλιν), αλλά ενυπάρχουν και θύλακοι του ενός στα εδάφη του άλλου, και αρχίζει αιματηρότατος εμφύλιος πόλεμος. Οι «νομιμόφρονες» διαθέτουν υπερόπλα (που δε θα γράψω πώς αναπτύχτηκαν, γιατί είναι ένα από τα ωραιότερα ευρήματα του βιβλίου, θα βράψω όμως ότι ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ο Βέρνερ φον Μπράουν εργάζονται εδώ- και ο νοών νοείτω) στη μυστική βάση του Μαγκαντάν (η οποία βρίσκεται υπό την ηγεσία της Τσεκά και όχι του κόμματος ή της κυβέρνησης), για την κυριαρχία της οποίας γίνονται μεγάλες μάχες.
Στην πορεία των γεγονότων, το Πολιτικό Γραφείο ανατρέπει τον Μπέρια (που χάνει τη ζωή του μετά από ένα ακόμα σπουδαίο εύρημα του συγγραφέα), και την ηγεσία στη «νομιμόφρονα» Δυτική πλευρά αναλαμβάνει ο Μολότοφ. Ταυτόχρονα, δημιουργείται μια τρίτη κατάσταση στη Σιβηρία –είναι οι καλοί του βιβλίου – γύρω από τον αγνό αναρχοκομουνιστή Μέντσικοφ (πρόσωπο ξεχασμένο σήμερα, στην αληθινή ζωή), ενώ ο Ράντεκ -που με τ΄ απομεινάρια της Kομμουνιστικής Διεθνούς στηρίζει «κριτικά» το Στάλιν- έρχεται με αεροπλάνο της Λουύφτβαφε (στη Γερμανία το ναζιστικό πραξικόπημα έχει αποτύχει και η Δημοκρατία της Βαϊμάρης επιβιώνει) να τον συναντήσει. (Δηλαδή υπάρχουν, πρόσκαιρα, τέσσερα κέντρα εξουσίας! Αλλά στην Ανατολική Σοβιετία ο Στάλιν είναι ακούνητος). Φυσικά, οι ξένοι δε χάνουν την ευκαιρία να χτυπήσουν τη Σοβιετική Ένωση, με πρώτους τους Γιαπωνέζους στην Ανατολή.
Στο τέλος του βιβλίου, μετά από πλήθος περιπέτειες και ωραιότατες ανατροπές, μια πυρηνική βόμβα καταστρέφει τη Μόσχα (σκοτώνοντας όλη την ηγεσία της Δύσης), ο εμφύλιος σταματάει, η γιαπωνέζικη εισβολή το ίδιο, ο Στάλιν τρελαίνεται και ο Ράντεκ, ξανά γενικός Γραμματέας του κομμουνιστικού κόμματος (που δεν είναι όμως πια το μοναδικό), ένα χρόνο μετά την καταστροφή, μιλάει στα πλήθη στο Λένινγκραντ αφήνοντας ελπίδες για το μέλλον.

Μεγάλες αρετές του βιβλίου, πέρα από την πλοκή, είναι:
* Η αφομοιωμένη γνώση του συγγραφέα για τα αληθινά γεγονότα, ώστε να μπορέσει να τα παραλλάξει – όχι όλα κι όχι εντελώς, ώστε να είναι αναγνωρίσιμα
* Το υπέροχο και συνεχές παιχνίδι ανάμεσα στο τι συνέβη στην αληθινή ζωή και τι στο συγγραφικό σύμπαν (έδωσα μερικά παραδείγματα παραπάνω, ενώ για λόγους χώρου δεν μπορώ να επεκταθώ στο Χρουστσιόφ, τον Ντεμπρέ, τον Γκέρινγκ, τον Γκράμσι, το Μάο, το Χίτλερ κλπ)
* Οι συστηματικές διερωτήσεις και αμφιβολίες για όλα τα ζητήματα που αφορούν την «κληρονομιά» του μαρξισμού
* Η γνώση του εβραϊκού και του εθνικού (Γεωργιανοί, Τάταροι, Ουζμπέκοι κλπ) ζητήματος
* Η ακριβής καταγραφή της ψυχολογίας των πρωταγωνιστών
* Η ακριβής καταγραφή οπλικών συστημάτων ή η τέλεια δικαιολόγηση των φανταστικών
* Η εμπλοκή στοιχείων τηλεπάθειας και εξωγήινης δραστηριότητας στην αφήγηση
* Το πολύ καλό και κεφάτο γράψιμο πολλών «σκηνών»
* Η τελική καταγγελία ενάντια σ΄ όλες τις πτέρυγες του κομμουνισμού, πλην των ελάχιστων ουτοπιστών του Γαβριήλ Μέντσικοφ
* Το ότι η «καρδιά» όλων των θεσμών είναι η Τσεκά, δηλαδή η Μυστική Αστυνομία / Ασφάλεια, στο όνομα του λαού πάντα, ο οποίος απουσιάζει επιδεικτικά
* Οι Επισημειώσεις που επεξηγούν πάρα πολλά στον αμύητο αναγνώστη
* Η Βιβλιογραφία και Δικτυογραφία για Πολιτικής και Ιστορία.
Ελαττώματα, σαφώς δευτερεύοντα απέναντι στις αρετές, είναι:
* Η απουσία χαρτών
* Η απουσία Περιεχομένων
* Η ελλιπής διόρθωση (ευθύνη του συγγραφέα δεν υπάρχει για κανένα από τα τρία αυτά)
* Οι επαναλήψεις και συνεχείς επεξηγήσεις αφηγηματικών δεδομένων ακόμα και στους μονόλογους ή διαλόγους των ηρώων (προφανώς αποτέλεσμα του άγχους μήπως ο αναγνώστης δεν καταλάβει καλά τι γίνεται)
* Η απουσία Βιβλιογραφίας Εναλλακτικής Ιστορίας και Επιστημονικής Φαντασίας (ενώ υπάρχουν διάσπαρτες σχετικές αναφορές στις Επισημειώσεις)
* Με επιφύλαξη, αναρωτιέμαι μήπως ο τίτλος είναι πολύ «στενός» για ένα τόσο πολλαπλό και πολυεπίπεδο μυθιστορηματικό έπος.
Κλείνω με το εξής: το βιβλίο εμένα με συνάρπασε και μ΄ εντυπωσίασε, τόσο σαν εύρημα όσο και σαν πραγμάτωση, επειδή έχω περάσει από τη μεταπολιτευτική υπερπολιτικοποίηση και μάλιστα την κομουνιστική Αριστερά, γνωρίζω πρόσωπα και πράγματα, εξακολουθώ να διαβάζω Ιστορία και να παρακολουθώ πολιτική, ενώ έχω γράψει και ο ίδιος εναλλακτική ιστορία, καθώς κι επιστημονική και πολιτική φαντασία. Θα ευχόμουνα «Ο Στάλιν στην Κολιμά» να διαβαστεί κι από νεότερους ανθρώπους, σαν έναυσμα προβληματισμού για το «Σοσιαλιστικό όνειρο», όπως θα έγραφε ο Έρνστ Φίσερ και τις ποικίλες αιματηρές πραγματώσεις του μέχρι σήμερα, αγριότερες κατά τη γνώμη μου από τον καπιταλισμό που προσπαθούν να υπερκεράσουν.
To βιβλίο παρουσιάζεται το Σάββατο, 28 Απριλίου και ώρα 7 το απόγευμα, στο βιβλιοπωλείο «Επίκεντρον», κεντρική πλατεία Αγίων Αναργύρων 5. Συζητάνε ο φιλόλογος και κριτικός Λογοτεχνίας κ. Γιώργος Περαντωνάκης, ο συγγραφέας και δοκιμιογράφος κ. Ηρακλής Λογοθέτης και ο ίδιος ο κ. Μπελαντής, ενώ συντονίζει ο φιλόλογος και κριτικός Λογοτεχνίας κ. Αριστοτέλης Σαϊνης.
d.fyssas@gmail.com
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μια εξερεύνηση των σύγχρονων κοινωνικών προβληματισμών φιλτραρισμένη μέσα από έναν καθρέφτη μαγικού ρεαλισμού
Η ιστορία που θα περιβάλλει για πάντα τον μεγάλο λογοτέχνη
Στην πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Ποιήματα-Μπροσούρες 2015-2019» στηλιτεύει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας μας
Μια εμπεριστατωμένη ανάλυση των σχέσεων του κινηματογράφου με την επιστήμη της ιστορίας
Η ποιήτρια μας μιλάει για το έργο της «Χαμένη θεά» που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2024
Ο συγγραφέας και κορυφαίος σκηνοθέτης καταγράφει την υποβαθμισμένη και «σκοτεινή» πλευρά της Ρώμης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
Μια συζήτηση με την ψυχαναλύτρια και ιδρύτρια της Κοιτίδας με αφορμή το νέο της βιβλίο «Διαδρομές γονεϊκότητας. Πώς γινόμαστε ή δεν γινόμαστε γονείς» (εκδ. Παπαδόπουλος)
Ελληνική και ξένη λογοτεχνία, ποίηση και θεατρικά έργα προστίθενται στα αναγνώσματά μας
Περίμενα με μεγάλη αγωνία το βιβλίο του, και είναι από τα λίγα που αγόρασα την πρώτη μέρα της κυκλοφορίας του
Χιλιάδες βίντεο όπου χρήστες και αναγνώστες συστήνουν, διαβάζουν και αναλύουν τέτοια βιβλία
«Τι φοβάσαι σήμερα περισσότερο;» «Το σήμερα». Ο συγγραφέας Βασίλης Παπαθεοδώρου μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice μετά την οριστική αθώωσή του από το δικαστήριο
Ανακοινώθηκε η λίστα των νικητών - Αναλυτικά τα ονόματα
Το κόμικ με τις περισσότερες μεταφράσεις στον κόσμο - Κυκλοφορεί σε 120 γλώσσες και διαλέκτους
Ο χρόνος δεν είναι παρά μόνο η εσφαλμένη εμπειρία του πέρατος μιας ανεπανάληπτης δήθεν ζωή
Έρευνα που εκδόθηκε από το Harvard University Press περιγράφει τις αλλαγές στον λόγο των ΜΜΕ στην Ελλάδα από την πτώση της δικτατορίας ως σήμερα
Μια κατάθεση για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση: αριστεία και «βαθύ πανεπιστήμιο»
Η δοκιμασία είκοσι οκτώ ανδρών αποκλεισμένων στους πάγους
Γιατί είμαστε ταυτοχρόνως παράδοξοι αλλά όχι «εξαιρετικοί». Και τι πρέπει να κάνουμε για να ξεπεράσουμε την πόλωση και τη βραδύτητα
Ποιήματά της έχουν δημοσιευτεί στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες και έχουν μεταφραστεί σε δεκατρείς γλώσσες
Οι διαφορές ανάμεσα στον υπόγειο κόσμο της τέχνης, και στο εξωστρεφές σύμπαν των social media
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.