«Κάψα-χιτ φουλ μιξ», Πέτρος Αυλίδης, εκδ. Γαβριηλίδη, σελ. 207
Σουλάτσο σ’ αιγαιοπελαγίτικο νησί Απρίλη μήνα και εντεύθεν. Μόνος. Με το δέκτη διαρκώς συντονισμένο σ’ έναν ακατανόμαστο σταθμό. Δίχως έγνοιες. Το δεύτερο βιβλίο του Πέτρου Αυλίδη, μετά το «Ναφαβερισορκάτς» του ’99, είναι μια ωδή στους… αργόσχολους που ζητούν το ραχάτι στη ζωή τους και που έχουν το “cool” να περνάνε το χρόνο τους χαζεύοντας μια… σαύρα. Η πρόζα του Αυλίδη αποπνέει γνήσια αναμελιά. Έχει τον αυθορμητισμό και το παλαβιάρικο στιλ ενός φανατικού ΠΑΟΚτζή, όπως είναι και ο ίδιος ο συγγραφέας. Η γλώσσα του είναι απλή και αφτιασίδωτη, οι κουβέντες του λίγες και σταράτες. Έχει επίσης την αμεσότητα του ραδιοφωνικού λόγου, καθώς κι ο ίδιος υπήρξε ραδιοφωνατζής παρουσιάζοντας ως dj Γκολ την εκπομπή «Μπιγκ Σίτι Νόιζ» στο σαλονικιώτικο 88,5. Άλλοτε καλαμπουρίζει από καρδιάς με τους γύρω του κι άλλοτε με τον εαυτό του. Ενίοτε μελαγχολεί... «Μπήκα. Η πόρτα ανοιχτή, τα παράθυρα απέναντι επίσης, και ρεύμα μηδέν. Ο Ναύαρχος αφοσιωμένος στο σταυρόλεξο. Ίδρωνε. Οι μύγες στο πάτωμα. Λουφάριζαν τη ζέστα».
«Μπαρακάτ, ο δίκαιος» Γκαμάλ Γιτάνι, μτφ. Ελένη Καπετανάκη, εκδ. Καστανιώτη, σελ. 334
Γεννημένος στην Άνω Αίγυπτο και κάτοικος του Καΐρου, μαθητής του νομπελίστα Ναγκίμπ Μαχμούζ, πρώην πολεμικός ανταποκριτής και νυν διευθυντής του εβδομαδιαίου περιοδικού «Λογοτεχνικά Νέα» της εφημερίδας «Αλ Αχμπάρ», ο 64χρονος Γκαμάλ Γιτάνι έχει δημοσιεύσει 13 μυθιστορήματα και 6 συλλογές διηγημάτων. Ως επί το πλείστον τα έργα του αντλούν από το ιστορικό παρελθόν της πατρίδας του, το οποίο χρησιμοποιεί επιδέξια προκειμένου να κάνει παραβολές με το παρόν. Έτσι και ο «Μπαρακάτ, ο δίκαιος» είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα το οποίο διαδραματίζεται στο Κάιρο του 16ου αιώνα, στα χρόνια της κυριαρχίας των Μαμελούκων και λίγο πριν περιέλθει η Αίγυπτος στην κατοχή των Οθωμανών. Κεντρικός ήρωας ο Αλ Ζίνι Μπαρακάτ Ιμπν Μούσα, ιστορικό πρόσωπο, που διετέλεσε κυβερνήτης του Καΐρου. Ο συγγραφέας εστιάζει στην ισχυρή περσόνα του Μπαρακάτ και την πλαισιώνει με εξίσου ενδιαφέροντες χαρακτήρες (ο αρχηγός της μυστικής αστυνομίας, οι δύο νεαροί σπουδαστές του φημισμένου πανεπιστημίου Αλ Αζχάρ κ.λπ.). Ο Γιτάνι περιγράφει σχολαστικά το πώς ο Μπαρακάτ εκμεταλλεύτηκε το αξίωμά του για να προωθήσει τη δημόσια ηθική στις εμπορικές κ.λπ. συναλλαγές της πόλης, αλλά και συγχρόνως το πώς έστησε ένα ευρύ δίκτυο από ρουφιάνους που παρακολουθούσαν τους πάντες και τα πάντα, με σκοπό την απόλυτη αστυνόμευση των πολιτών.
Οι παραλληλισμοί ανάμεσα στο αστυνομικό κράτος του Μπαρακάτ και σε αυτό της εποχής του σοσιαλ-εθνικιστή Αμπντέλ Νάσερ (1954-70) είναι προφανείς. Αυτό που ενδιαφέρει κυρίως τον Γιτάνι είναι να αναδείξει τις παγίδες που κρύβει η άσκηση της εξουσίας. Ή πιο σωστά το πώς μπορεί να διαφθείρει η εξουσία ακόμη κι αυτούς που έχουν τις αγνότερες των προθέσεων. Αν και δημοσιεύτηκε το 1974 και φαινομενικά πραγματεύεται ένα «μεσαιωνικό» θέμα, το μυθιστόρημα του Γιτάνι είναι σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ.
«Σβησμένες ψυχές» Ναντίβ Ασλάμ, μτφ. Αγγελική Τσιρούνη, εκδ. Τόπος, σελ. 456
Η χιλιόχρονη ιστορία του Αφγανιστάν και των δεκάδων κατακτητών που πέρασαν από τα χώματά του ζωντανεύει στο τελευταίο μυθιστόρημα του 44χρονου Πακιστανού Ναντίβ Ασλάμ. Η υπόθεση εξελίσσεται στη μετά την 11η Σεπτεμβρίου εποχή και την επακόλουθη αμερικανική εισβολή. Κεντρικοί ήρωες είναι η Ρωσίδα δημοσιογράφος Λάρα, που αναζητά τον εξαφανισμένο αδελφό της, ο Άγγλος Μάρκους, που η γυναίκα του εκτελέστηκε από τους Ταλιμπάν, και πλάι τους δύο πράκτορες της CIA, μια νεαρή Αφγανή εκπαιδευτικός και ένας επίσης νεαρός φονταμενταλιστής ισλαμιστής. Η αφήγηση του συγγραφέα ωστόσο παλαντζάρει ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, καθώς συνεχώς παρεμβάλλονται στιγμιότυπα που ανατρέχουν στα χρόνια της σοβιετικής εισβολής, στην αντίσταση των ντόπιων μουτζαχεντίν και στους ανταγωνισμούς ανάμεσα στους ίδιους τους πολέμαρχους. Συγχρόνως παρακολουθεί την άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία, το σκοταδιστικό καθεστώς που εγκατέστησαν εκείνοι, και θρηνεί για τους πολιτιστικούς θησαυρούς που καταστράφηκαν στο όνομα της ορθοδοξίας του Ισλάμ, με αποκορύφωμα τον ανηλεή βομβαρδισμό των αγαλμάτων του Βούδα της Μπαμιγιάν.
Σαφώς πολιτικό έργο, οι «Σβησμένες ψυχές» πραγματεύεται τα δεινά που προκαλεί ένας εμφύλιος πόλεμος που συνεχίζεται έχοντας αφανίσει τρεις γενιές Αφγανών και συγχρόνως στιγματίζει το φονταμενταλισμό, από όπου κι αν προέρχεται αυτός. Είτε πρόκειται για τους φανατικούς στρατιώτες του Ισλάμ είτε για τα γεράκια του ΝΑΤΟ… Όπως αναφέρεται και στην περίληψη, ο συγγραφέας «χτίζει μια απέραντη τοιχογραφία: με τον ευγενή και ακριβή τρόπο των παλιών καλλιτεχνών της Ανατολής ζωγραφίζει δραματικές στιγμές δραματικότητας». Οι λυρικοί τόνοι του Ασλάμ όντως απαλύνουν κάπως τη σκληρή πραγματικότητα που περιγράφει.
13°
