Η Έφη Λαδά είναι εικονογράφος. Η τελευταία της υπέροχη δουλειά είναι για το βιβλίο της Μαρίας Παπαγιάννη «Είχε απ’ όλα και είχε πολλά» (εκδ. Πατάκη). Θελήσαμε να μάθουμε περισσότερα για την ίδια.
Όταν ένα κείμενο φτάσει στα χέρια μου, γεννιούνται αυτόματα κάποιες εικόνες με την πρώτη ανάγνωση. Ακολουθούν κάποια σκίτσα που βλέπουμε και συζητάμε με το/τη συγγραφέα πάνω στις ιδέες που έχουν γεννηθεί. Κατόπιν συνεχίζω μόνη μου, έχοντας το ελεύθερο να κάνω όποιες μικρές ή μεγάλες αλλαγές θεωρήσω ότι θα εξυπηρετήσουν την αισθητική του βιβλίου… Σε όλη αυτή την αναζήτηση, κάθε φορά, νιώθω πως οι παιδικές μου μνήμες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο.
Ζωγράφος ή εικονογράφος; Ποιες οι διαφορές τους;
Η εικονογράφηση ζητάει να αποτυπωθούν οι εικόνες μιας συγκεκριμένης ιστορίας που είναι γραμμένη από ένα συγγραφέα. Υπάρχει δηλ. ένα πλαίσιο που υποχρεωτικά μέσα σε αυτό βαδίζει ο εικονογράφος. Ο ζωγράφος χωρίς δεσμεύσεις αποτυπώνει την εικόνα που έχει στο μυαλό του, και σ’ αυτήν ο καθ’ ένας μπορεί να δώσει δικές του ερμηνείες και προεκτάσεις κοιτάζοντάς την.
Σημειώνετε στο βιογραφικό σας πως ήσασταν ένα άσχημο μωρό που με τα χρόνια γλύκανε. Γιατί νιώσατε την ανάγκη να υπογραμμίσετε αυτή τη λεπτομέρεια;
«Υπήρξα ένα πολύ άσχημο μωρό και όλοι πίστευαν πως φεύγοντας ο χειμώνας θα άρχιζαν τα χαρακτηριστικά μου να γλυκαίνουν.... Εγώ, πάλι, χωρίς καμιά επίγνωση για τη γνώμη των άλλων, μεγάλωνα με όλες τις φροντίδες που έχουν τα πρωτότοκα παιδιά. Αρχίζοντας να αντιλαμβάνομαι τα πράγματα που πλαισίωναν τη ζωή μου, είχα πάντα την αίσθηση ότι μου έλεγαν λιγότερα από όσα ήθελα να ακούσω... και πάντα έψαχνα για τα περισσότερα, με επιμονή και περιέργεια...» Είναι αλήθεια έτσι. Υπήρξα ένα άσχημο μωρό και το υπογραμμίζω γιατί εκείνη ακριβώς την εποχή που εγώ έψαχνα γύρω μου μυρωδιές και χρώματα και εικόνες και αίσθηση, καθόλου δεν με απασχολούσε το πώς ήμουνα. Αργότερα, όταν αυτό άλλαξε, ευτυχώς είχα προλάβει να αποθηκεύσω πολύτιμα υλικά…
Ξεφυλλίζοντας τα βιβλία που έχετε εικονογραφήσει αντιλαμβάνομαι πως όλες οι εικόνες έχουν μια «γλυκύτητα». Λόγω του θέματος των βιβλίων συνέβηκε ή από θέση;
Η θέση μου είναι πως ένα βιβλίο είναι πετυχημένο, όταν έχει ψυχή. Η τρυφερότητα και η ευαισθησία του εικονογράφου όταν προσεγγίζει μια ιστορία, περνάει μέσα στις εικόνες του. Όλα όσα θέλει να πει είναι φτιαγμένα με χρώμα και σκίτσο. Δεν έχουν λόγο αλλά έχουν τη δύναμη της παρουσίας τους.
Ποιο από τα εικονογραφημένα «παιδιά» σας ξεχωρίζετε και γιατί;
Όλα τα βιβλία μου είναι αγαπημένα και όλα κρατάνε τις στιγμές μου. Μυστικά, ξεχωρίζω κάποια που οι ιστορίες τους είναι πιο κοντά στην ψυχή μου.
Τελευταία σας δουλειά είναι το βιβλίο της Μαρίας Παπαγιάννη «Είχε απ’ όλα και είχε πολλά»; Πώς το προσεγγίσατε;
Το «Είχε απ’ όλα και είχε πολλά», διαβάζοντάς το, ήταν για μένα ακριβώς αυτό. «Είχε απ’ όλα». Σε λίγες λέξεις «και είχε πολλά» σε νοήματα και εικόνες. Ξεκίνησα να κάνω προσχέδια πριν καν γνωρίσω τη Μαρία και χωρίς να έχω μιλήσει μαζί της για το πώς είχε φανταστεί εκείνη την ιστορία της. Αγάπησα αυτό το βασιλιά που δεν ήτανε κακός, αλλά αχόρταγος και αφελής… Ήθελα να του δώσουμε μια ευκαιρία, την ευκαιρία να επανορθώσει, να ξαναδεί την πραγματική ουσία της ζωής, που δεν είναι να μαζεύεις αλλά να μοιράζεσαι, να δίνεις, να ακούς, να αγαπάς… Ενώ λοιπόν στο παραμύθι ο βασιλιάς έχει ένα τέλος, εγώ στο εξώφυλλο θέλω να απαλλαγεί απ’ όλα όσα τον βαραίνουν, και να βγει μέσα από το νερό πιο αγνός, πιο ταπεινός, με την ψυχή του καθαρή, χωρίς φόβο, αφήνοντας πίσω του τα ασήμαντα… Για όλα τα συναισθήματα που μας γέννησε, τον είπαμε «Βασιλιά της καρδιάς μας».
Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος που ζωγραφίζετε. Σκεφτήκατε ποτέ να τον αλλάξετε;
Όχι δεν θα μπορούσα να τον αλλάξω, μόνο να τον εξελίξω.
Τι σημαίνει εικονογραφώ ένα παιδικό βιβλίο;
Σκέφτομαι, φαντάζομαι, τολμώ, ονειρεύομαι, σκηνοθετώ και στολίζω την ιστορία με εικόνες.
Ζωγράφοι/εικονογράφοι που λατρεύετε τη δουλειά τους;
Johannes Vermeer, Johannes de Eyck, Vincent Van Gogh, Leonardo da Vinci Rembrandt, Caravaggio, Pieter Bruegel, Ιακωβίδη, Γύζη, και πάρα πολλών άλλων.
Λίγα λόγια για εσάς....
Για τον εαυτό μου έχω να πω πως μια μεγάλη αγωνία ξεκινάει όταν βρίσκομαι μπροστά σ’ ένα λευκό χαρτί, μ’ ένα μολύβι στο ένα χέρι και μια γόμα στο άλλο.
Πάντα νιώθω πως κάθε φορά μαθαίνω και κάτι καινούργιο, και κάθε φορά απαιτώ και περισσότερα από εμένα. Είναι μια δουλειά που τη χαρακτηρίζει η μοναχικότητα, η περισυλλογή και η αναζήτηση πληροφοριών. Οι εικόνες μπερδεύονται πάντα στο μυαλό μου όταν έχω να εικονογραφήσω μια ιστορία, και με ακολουθούν παντού, όπου κι αν πάω. Είναι ένας μικρός κόσμος, κι εγώ νιώθω πως μου είναι πολύ οικεία όλα αυτά τα πρόσωπα των ιστοριών, πως έχω μια στενή σχέση μαζί τους, και είναι για μένα υπαρκτά γιατί τους έχω δώσει μορφή και έχω λίγο πολύ σκηνοθετήσει το περιβάλλον τους. Υπάρχει μια λεπτή γραμμή μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας και εκεί νιώθω πως ακροβατώ. Δεν επιτρέπεται να περάσουμε αυτή τη γραμμή, ούτε εγώ αλλά ούτε και όλη αυτή η στρατιά των εικόνων. Μεταξύ μας έχει γίνει μια σιωπηλή συμφωνία που μέχρι στιγμής την τηρούμε και οι δύο πλευρές. Έτσι μια τυπική μέρα της ζωής μου σαν εικονογράφος… είναι το ίδιο ακριβώς με μια τυπική μέρα ενός ανθρώπου που ασχολείται με οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα, έχει να διαπραγματευτεί άλλες αγωνίες και να φέρει σε πέρας άλλα πράγματα. Αγαπώ την οικογένειά μου, αγαπώ τη δουλειά μου, αγαπώ τους φίλους μου, αγαπώ τα βιβλία, αγαπώ τη φύση, μου αρέσει να βλέπω ταινίες, μου αρέσει το θέατρο, μου αρέσει το τσάι με ροδάκινο, μου αρέσει η σοκολάτα….
11°
