Ο «Μέλμοθ, ο περιπλανώμενος» του Charles R. Maturin (εκδ. Gutenberg) έχει προστεθεί στους αγαπημένους μας καταραμένους ήρωες, τους οποίους μας γνώρισε η γοτθική λογοτεχνία.
«Το αυστηρό πρόσωπό του, που κατάφερνε να διακρίνει πού και πού από το φως του φεγγαριού, έμοιαζε αφύσικο, αποκρουστικό και ειδεχθές, καθώς παρακολουθούσε τη σκηνή που εκτυλισσόταν μπροστά του. Αμέσως μετά ένα κύμα σκέπασε το κατάστρωμα του πλοίου, γεννώντας μια κραυγή τρόμου στο πλήθος, λες και αντηχούσαν τις κραυγές των θυμάτων που σύντομα θα ξεβράζονταν στα πόδια τους, διαμελισμένα και άψυχα. Όταν επικράτησε ξανά σιωπή, ο Μέλμοθ άκουσε ένα γέλιο που πάγωσε το αίμα του. Προερχόταν από τη μορφή πάνω στο βράχο. Σαν αστραπή πέρασε από το μυαλό του η ανάμνηση εκείνης της νύχτας στην Ισπανία όταν ο Στάντον είχε πρωτοσυναντήσει το παράξενο αυτό πλάσμα που η ζωή του, αψηφώντας το χώρο και το χρόνο, άσκησε μοιραία επιρροή στη δική του. Εκείνη τη νύχτα είχε αναγνωρίσει τον υποτιθέμενο δαίμονα από τον τρόπο που γέλασε όταν αντίκρισε τους νεκρούς εραστές. Ο απόηχος αυτού του γέλιου αντήχησε στ’ αφτιά του Μέλμοθ· πίστευε πως αυτός που στεκόταν δίπλα του δεν ήταν παρά το ίδιο μυστηριώδες πλάσμα».
Σκοτεινές περιηγήσεις από τις ομιχλώδεις ιρλανδικές ακτές στις μυστηριακές πεδιάδες της Ισπανίας. Δαιδαλώδεις αφηγήσεις, σερβιρισμένες με μία φαρμακερή ομορφιά, γαρνιρισμένες με τρόμο, αίμα, υπερφυσικά φαινόμενα, καταραμένες υπάρξεις, αλλά και μια γερή δόση απέχθειας προς την Καθολική Εκκλησία. Αυτά είναι τα συστατικά που συνιστούν το μυθιστόρημα «Μέλμοθ ο Περιπλανώμενος» (1820) του Ιρλανδού Charles R. Maturin. Πρόκειται για ένα από τα «κανονικά» έργα της γοτθικής λογοτεχνίας που άσκησε τεράστια επιρροή σε κατοπινούς συγγραφείς όπως ο Έντγκαρ Άλαν Πόε και ο Σαρλ Μποντλέρ, απαραίτητο ανάγνωσμα για κάθε λάτρη του είδους που σέβεται τον εαυτό του.
Το μυθιστόρημα αντλεί την έμπνευσή του από το θρύλο του Περιπλανώμενου Ιουδαίου, ο οποίος χλεύασε τον Χριστό και κατέληξε καταραμένος να περιφέρεται αιωνίως στον κόσμο, χωρίς να βρίσκει ανάπαυση. Μία τέτοια οιονεί δαιμονική ύπαρξη, έναν άνθρωπο που προβαίνει σε συμφωνία με τον Διάβολο και πληρώνει το τίμημα, τοποθετεί στον άξονα του βιβλίου του ο Maturin.
Ωστόσο, ο «Μέλμοθ» δεν διαπνέεται από το κάπως ρομαντικό και αφελές πνεύμα που χαρακτήριζε αρκετά από τα κλασικά έργα της γοτθικής λογοτεχνίας, όσο από μία απροκάλυπτα μακάβρια διάθεση, εφάμιλλη ενός άλλου σκανδαλώδους γοτθικού μυθιστορήματος, του «Καλόγερου» του Μάθιου Γκρέγκορι Λιούις. Τα τρομερά που περιγράφει στο βιβλίο του ο Maturin, σε συνδυασμό με τη σαρωτική επίθεση που εξαπολύει κατά της Καθολικής Εκκλησίας και της Ιεράς Εξέτασης, γρήγορα ανέδειξαν το βιβλίο σε cause célèbre και το συγγραφέα του δακτυλοδεικτούμενο. Όχι αδίκως βέβαια, αφού η διπλή ιδιότητα του Maturin ως ιεροκήρυκα αλλά και γνωστού «εκκεντρικού» της εποχής δεν θα μπορούσαν παρά να διασφαλίσουν ένα τέτοιο σκάνδαλο.
Με τις αφηγήσεις μέσα σε αφηγήσεις που διατρέχουν ολόκληρο το βιβλίο και την ίδια την ενσάρκωση του Μέλμοθ ως καταραμένου αντιήρωα περισσότερο παρά ως καθαρού «κακού», το βιβλίο ανυψώνεται πέρα από τη σφαίρα του αμιγώς φανταστικού και αποκτά αλληγορικές διαστάσεις. Ο Maturin δεν ενδιαφέρεται μονάχα να αποδώσει μία εφιαλτική ατμόσφαιρα, πράγμα που καταφέρνει περίφημα, αλλά συγχρόνως να σκιαγραφήσει μια ολόκληρη εποχή – το βιβλίο βρίθει αναφορών στην κοινωνία και την κουλτούρα της εποχής, που συλλέγονται στο τέλος και επεξηγούνται στην εξαιρετική αυτή έκδοση. Εντυπωσιακή είναι και η δουλειά της μεταφράστριας Χαράς Σύρου. Το κείμενο ρέει γοργά, αβίαστα, προσφέροντας μία απολαυστική εποποιία τρόμου.
11°
