Ο Σέρχιο Μπλάνκο σκηνοθετεί τη Δέσποινα Σαραφείδου στον μονόλογό του «Τα άνθη του κακού ή ο εορτασμός της βίας» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου
Ο Σέρχιο Μπλάνκο βρίσκεται στην Ελλάδα για να παρουσιάσει για πρώτη φορά στα ελληνικά το έργο του «Τα άνθη του κακού ή ο εορτασμός της βίας» στο θέατρο του Νέου Κόσμου. Η παράσταση έκανε πρεμιέρα χθες, 1 Δεκεμβρίου. Επί σκηνής βρίσκεται η Δέσποινα Σαραφείδου, η οποία μάλιστα έχει μεταφράσει και το κείμενο στα ελληνικά, δουλεύοντας κάθε λεπτομέρεια μαζί με τον συγγραφέα.
Ο Σέρχιο Μπλάνκο μάς μιλά για «Τα άνθη του κακού» που παίζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου
Το έργο του Σέρχιο Μπλάνκο που ανεβαίνει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου αποτελεί μια καταδίκη της βίας. Ο θεατρικός συγγραφέας αποφασίζει ωστόσο να δημιουργήσει μια διαφορετική συνθήκη επί σκηνής. Δεν είναι ένας απλός μονόλογος που παρακολουθούμε. Είναι μια διάλεξη κατά της βίας. Το έργο «Τα άνθη του κακού ή ο εορτασμός της βίας» γράφτηκε το 2017 και παρουσιάστηκε πρώτη φορά από τον ίδιο τον Μπλάνκο στο Μοντεβιδέο προτού ξεκινήσει το ταξίδι του ανά τον κόσμο, όπως τα περισσότερα έργα του δημιουργού. Αν και τιτλοφορείται ως διάλεξη, δεν θα μπορούσε να παρουσιαστεί σε ένα επιστημονικό συνέδριο καθώς περιέχει πολλά στοιχεία αυτο-μυθοπλασίας, όπως και όλα τα έργα του Μπλάνκο. Ωστόσο, μου ανέφερε ότι έχει ήδη παρουσιαστεί ως παράσταση σε κάποια πανεπιστήμια του εξωτερικού. Άλλωστε μια από τις πολλές δραστηριότητες του αεικίνητου θεατρικού συγγραφέα είναι και η διδασκαλία ως επισκέπτης καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια του κόσμου.
Ο τίτλος του έργου, «Τα άνθη του κακού» είναι μια σαφής αναφορά στο εμβληματικό έργο του Σαρλ Μποντλέρ, που αποτελεί έναν από τους αγαπημένους συγγραφείς του Μπλάνκο. Ο καταραμένος αυτός ποιητής πίστευε ότι η ομορφιά υπάρχει ακόμα και στα χειρότερα πράγματα της ζωής. Και αυτό θέλει να αποδείξει με τη διάλεξή του περί βίας ο Γαλλοουρουγουανός συγγραφέας.
Το σκηνικό της παράστασης λιτό και απέριττο, αλλά τα πάντα έχουν τοποθετηθεί στις θέσεις τους έπειτα από πολλή μελέτη και της παραμικρής λεπτομέρειας. Η Δέσποινα Σαραφείδου ντυμένη στα μαύρα κάθεται στην καρέκλα της και δίνει τη διάλεξη κατά της βίας, η οποία χωρίζεται σε 30 μικρά υποκεφάλαια, όπως φροντίζει να μας ενημερώσει εξ αρχής. Πάνω της και στο τραπεζάκι δίπλα της ξεχωρίζουμε μικρές κόκκινες λεπτομέρειες, για να δημιουργούν αντίθεση με το μαύρο: ένα κόκκινο μήλο, ένα τετράδιο, ένα μολύβι, το κόκκινό της κραγιόν αλλά και το δαχτυλίδι σε σχήμα παπαρούνας που φοράει: «Η παπαρούνα είναι ένα πολύ ευαίσθητο λουλούδι, που διαλύεται πολύ εύκολα από τον αέρα και τις καιρικές συνθήκες. Επιπλέον, όταν την κόψει κάποιος, δεν ζει παραπάνω από μία ημέρα», μου αναφέρει ο Σέρχιο Μπλάνκο. Στο φόντο ένας πίνακας ζωγραφικής που ο Ρέμπραντ φιλοτέχνησε το 1636 και απεικονίζει την «Τύφλωση του Σαμψών από τους Φιλισταίους». Ο πίνακας αυτός δεν μένει στατικά στο σκηνικό. Έχει υποστεί συγκεκριμένη επεξεργασία από τον χρόνια συνεργάτη του Μπλάνκο Μιγκέλ Γκρονπόνε και προβάλλεται σε διαφορετικά καρέ καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης. Ο θεατής κοιτά την ηθοποιό που δίνει τη διάλεξη αλλά ρίχνει κλεφτές ματιές και στο φόντο, προσπαθώντας κάθε φορά να αποκωδικοποίήσει τις διαφορές ανάμεσα στη βία και την ομορφιά.
Ρέμπραντ, «Η τύφλωση του Σαμψών από τους Φιλισταίους»
Το κείμενο έχει έναν συγκεκριμένο ρυθμό, που ο Σέρχιο Μπλάνκο γνωρίζει πάρα πολύ καλά, αν και δεν μιλάει ελληνικά. «Στα περισσότερα έργα μου αλλά πολύ περισσότερο σε αυτό υπάρχει ένας ρυθμός, μια μουσικότητα στις λέξεις, η οποία περνάει και στη μετάφραση με έναν διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τη γλώσσα. Έτσι όταν κάνω πρόβα σε γλώσσες που δεν μιλάω, έχω πάντοτε μπροστά μου τόσο το πρωτότυπο όσο και το μεταφρασμένο κείμενο και ακούω τον ρυθμό». Άλλωστε ο ίδιος αποτελεί ένας από τους πιο πολυ-μεταφρασμένους θεατρικούς συγγραφείς της εποχής του. Τα πιο δημοφιλή έργα του - «Μια άλλη Θήβα», «Κασσάνδρα», «Η οργή του Νάρκισσου»- έχουν μεταφραστεί σε πάνω από 15 διαφορετικές γλώσσες και παίζονται ανά τον κόσμο. «Προσπαθώ να παρακολουθώ όλα τα ανεβάσματα των κειμένων μου σε όποια χώρα και αν παρουσιάζονται. Σε γλώσσες που δεν γνωρίζω καθόλου, όπως είναι για παράδειγμα τα κορεάτικα ή τα γερμανικά, απλώς έχω εμπιστοσύνη στον μεταφραστή που το αναλαμβάνει». Στην περίπτωση του συγκεκριμένου θεατρικού, δούλεψε στενά για τη μετάφραση με τη Δέσποινα Σαραφείδου για κανένα 6μηνο, οπότε γνωρίζει σχεδόν όλες τις λέξεις του κειμένου, παρόλο που δεν μιλά ελληνικά.
Καθ' όλη τη διάρκεια του ιδιότυπου αυτού έργου που έχει τη μορφή διάλεξης, ο Σέρχιο Μπλάνκο -διαμέσου της Δέσποινας Σαραφείδου- εισάγει τον θεατή όχι μόνο στο σκεπτικό του περί βίας αλλά και στις συνθήκες που τον οδήγησαν να το γράψει. Μια καρτ ποστάλ βρίσκεται πάντα στη βιβλιοθήκη του ανάμεσα σε αγαπημένα του έργα και συγγραφείς που τον μύησαν από μικρό στην ανάγνωση, όπως ο Ιούλιος Βερν. Ήταν αυτός ο πίνακας που βρίσκεται ως background στην παράσταση. Θυμάται τότε την πρώτη του επίσκεψη στη Γερμανία, όπου αντίκρισε αυτόν τον πίνακα, στo Μουσείο Stadel στην Φρανκφούρτη. Ένας πίνακας που ενώ περιγράφει μια σκηνή βίας, έχει ταυτόχρονα τόση ομορφιά μέσα του... Στην ίδια λογική κινείται και η λίστα βίας που θα ακούσουμε σε ένα άλλο σημείο της παράστασης. Αυτή είναι αφιερωμένη σε λογοτεχνικά και θεατρικά κείμενα κυρίως και απαρριθμεί σκηνές «βίας» που έχουν σημαδέψει εμβληματικά αριστουργήματα. Αναφέρουμε ενδεικτικά: η κτηνώδης δολοφονία του Αγαμέμνονα στην κατάρα των Ατρειδών, οι πέντε μοιραίες βολές του Μερσό στον «Ξένο» του Καμί, τα πουλιά που κατασπαράσουν το πτώμα του Πολυνείκη στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, η τερατώδης μεταμόρφωση του Γκρέγκορ Σάμσα στο ομώνυμο έργο του Κάφκα, Ο Γκοντό που δεν ήρθε ποτέ στο θεατρικό του Μπέκετ.. Εκτός από το σκεπτικό του και τις πηγές έμπνευσής του, υπάρχουν στιγμές που κλείνει το μάτι στον θεατή και αναφέρει τις σκηνικές οδηγίες που κανείς ποτέ δεν του αναφέρει. Έτσι κάνει όσους παρακολουθούν την παράσταση «συνένοχους» στις σκέψεις του.
Στο συγκεκριμένο έργο ο Σέρχιο Μπλάνκο έχει έναν διπλό ρόλο: είναι τόσο ο συγγραφέας όσο και ο σκηνοθέτης του κειμένου. Ποιο προτιμά; «Και τα δυο. Αγαπώ τη μοναξιά της συγγραφής αλλά ταυτόχρονα απολαμβάνω αυτήν την επαφή, αυτό το μοίρασμα με τους συντελεστές στο πλατό κατά τη διάρκεια της πρόβας».
Μπορεί να μη μιλά ελληνικά, αλλά ήταν από μικρός σε επαφή με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και τους μύθους, οι οποίοι άλλωστε εμπνέουν πολλά από τα έργα του. Όταν τον ρωτάω για τη σχέση του με τον μύθο και τη μυθολογία και τον τρόπο που τα εισάγει στα κείμενά του, ξεκινά την αφήγηση από τα παιδικά του χρόνια. «Η μητέρα μου έκανε διδακτορικό στα αρχαία ελληνικά. Έτσι μεγάλωσα ακούγοντας ελληνικούς μύθους για τον Απόλλωνα, τη Δάφνη και όχι παραμύθια για την «Κοκκινοσκουφίτσα». Οπότε από πολύ μικρός μυήθηκα στην ελληνική μυθολογία και έγινε μέρος του παιχνιδιού μου. Έπαιζα με τους μύθους και έφτιαχνα δικές μου ιστορίες. Πέρα από αυτό, η μητέρα μου φρόντιζε να κάνουμε συχνά ταξίδια στην Ελλάδα, ώστε να γνωρίσουμε από κοντά σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους. Θεωρώ, επομένως, ότι οι αρχαίοι μύθοι, όχι μόνο οι αρχαίοι ελληνικοί αλλά και όλων των πολιτισμών, ανήκουν στην ανθρωπότητα, ενυπάρχουν στο DNA της ανθρώπινης υπόστασης. Οπότε στα έργα μου δεν υποκλίνομαι μπροστά στο μεγαλείο τους, αλλά τους από-μυθοποιώ με έναν τρόπο, ώστε να τους κατανοήσω και εγώ και το κοινό καλύτερα και σε βάθος».
Τελικά το έργο μας δίνει λύσει για να σταματήσει η βία; Η αρνητική απάντηση είναι κατηγορηματική. Ο Σέρχιο Μπλάνκο ωστόσο πιστεύει ότι η βία δεν αποτελεί ένα χαρακτηριστικό της φύσης. Παραφράζοντας τη Σιμόν ντε Μποβουάρ αναφέρει «Βίαιος δεν γεννιέσαι, γίνεσαι». Κι αυτό διότι η βία για εκείνον είναι μια ανθρώπινη κατασκευή, για την επικράτηση του ισχυρού. Αλλά η τέχνη είναι για εκείνον ένα ισχυρό όπλο στη ζωή όλων μας. Κάπως έτσι άλλωστε καταλήγει και το κείμενό του: «Η ομορφιά υπερισχύει του τρόμου. Δεν έχω καμία αμφιβολία». Όπως ο ίδιος μου ανέφερε, για εκείνον η τέχνη είναι ένα καταφύγιο, για να ξεφύγει από τη σκληρότητα της καθημερινότητας, ένα είδος παρένθεσης: «σταματά για λίγο τον χρόνο και σε φέρνει επαφή με την ομορφιά».
Εκατό χιλιάδες ευρώ τώρα ή ένα εκατομμύριο σε δέκα χρόνια; Εσύ τι θα επέλεγες; Πόσο κοστίζουν οι αρχές μας; Μπορεί μια απλή ερώτηση να διαλύσει μια σχέση;
Το αλληγορικό παραμύθι του βραβευμένου Γιάννη Ξανθούλη είναι ένας ύμνος για την αγάπη, την ισότητα, την ελευθερία, τη διαφορετικότητα και τον σεβασμό στο περιβάλλον.
