Πώς το αρχαίο θέατρο λειτουργεί ως «φωτοδότης» της Λάρισας. Τι μας είπε η αρχαιολόγος Δρ. Σταυρούλα Σδρόλια

Ήταν 2 Σεπτεμβρίου του 2023 όταν το Αρχαίο Θέατρο Λάρισας υποδέχτηκε κοινό στα εδώλιά του έπειτα από 22 και πλέον αιώνες. Ήταν 2 Σεπτεμβρίου του 2023 όταν το Αρχαίο Θέατρο Λάρισας φιλοξένησε 800 θεατές σε μια μουσική εκδήλωση με τη Συμφωνική Ορχήστρα Λάρισας και την Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας Μαγνησίας σε συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή, όπου πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε για να παρακολουθήσει το ιστορικό αυτό γεγονός. Το Α’ αρχαίο θέατρο της Λάρισας οικοδομήθηκε κατά το πρώτο μισό του 3ου αι. π.Χ., στις νότιες υπώρειες του λόφου Φρούριο ενώ λειτούργησε μέχρι το τέλος του 3ου αιώνα ή τις αρχές του 4ου αι. μ.Χ.. Ένας σεισμός στα τέλη του 2ου αιώνα ή τις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. κατέστρεψε τον δεύτερο όροφο της σκηνής αλλά και τμήμα του υπερέχοντος επιθεάτρου. Ένας ακόμη πιο ισχυρός σεισμός μετέπειτα όπως αυτός του 7ου αιώνα μ.Χ. προκάλεσε σχεδόν την ολοκληρωτική του καταστροφή. Η συστηματική συντήρηση και αναστήλωσή του έργου άρχισε ωστόσο, το 2002, προκειμένου το ελληνιστικό μνημείο να αποκατασταθεί στη ρωμαϊκή του φάση.

«Το Αρχαίο Θέατρο ως “φωτοδότης” της Λάρισας»: Η εκδήλωση του Σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Όλα αυτά τα χρόνια βέβαια έχουν γίνει συστηματικές αρχαιολογικές έρευνες και έχουν γραφτεί πολυάριθμα συγγραφικά έργα για το Αρχαίο Θέατρο, το σημαντικότερο μνημείο της πόλης. Στην προστασία και ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων ανά την ελληνική επικράτεια όπως είναι και το Αρχαίο Θέατρο Λάρισας συμβάλλει ενεργά το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ από το 2008 μέχρι σήμερα. Το Megaron Plus στο πλαίσιο του φετινού κύκλου διαλέξεων στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, υποδέχεται για μία ακόμη χρονιά το ΔΙΑΖΩΜΑ, σε μια εκδήλωση που θα προλογίσει ο πρόεδρός του Σταύρος Μπένος, με τίτλο «Το Αρχαίο Θέατρο ως “φωτοδότης” της Λάρισας». Την Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου στις 7 μ.μ. στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος θα διεξαχθεί μια εκδήλωση που εστιάζει στις εργασίες αποκάλυψης και αποκατάστασης του αρχαίου θεάτρου της πόλης.

Συνέντευξη με την Δρ. Σταυρούλα Σδρόλια 

Η βραδιά θα ξεκινήσει με τη διάλεξη «Διαδρομή αρχαιολογικών χώρων με επίκεντρο το Αρχαίο Θέατρο» της Σταυρούλας Σδρόλια, Δρ. Αρχαιολόγου, Προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας. «Στη Λάρισα δημιουργείται μια διαδρομή αρχαιολογικών χώρων στο κέντρο της πόλης, η οποία περιλαμβάνει χώρους και μνημεία από όλες τις περιόδους της ιστορίας της, από τα αρχαία μέχρι τα νεότερα χρόνια. Το επίκεντρο αυτής της διαδρομής είναι το Αρχαίο Θέατρο, στους πρόποδες του Λόφου του Φρουρίου, όπου διεξάγεται μεγάλο έργο αναστήλωσης και ανάδειξης από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας. Το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ είχε συμβάλλει κατά πολύ στην μελέτη αναστήλωσης του μνημείου.

Το έργο προχώρησε σε σημαντικό βαθμό καθώς είναι ενταγμένο στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-20 από την περιφέρεια Θεσσαλίας και αυτή την στιγμή το Υπουργείο Πολιτισμού εκτελεί εκεί ένα σημαντικό έργο που θα παρουσιαστεί. Η πρώτη δυσκολία μας είχε να κάνει με την μελέτη, τι είδους αναστήλωση θα γινόταν, πώς και ποια τα προβλήματα της. Μόλις λύθηκε αυτό παρουσίαζε ιδιαιτερότητες η μετακίνηση μεγάλων όγκων αρχαίων εδωλίων όσο και του νέου υλικού που μεταφέρθηκε, αλλά το πετύχαμε το έργο της πρώτης φάσης. Το καθαρά διοικητικό επίσης αποτελούσε πρόκληση, γιατί για την προμήθεια του υλικού και όλη την αναστήλωση προβλέπονται ποσά μεγάλα και πολλοί διαγωνισμοί, οπότε απαιτούνταν αρκετοί μήνες και σύνθετη διοικητική εργασία για να επιτευχθεί. Ήταν ένα στοίχημα που έπρεπε να κερδηθεί!

Το κυριότερο που έγινε όμως, είναι η αποκατάσταση των αρχαίων εδωλίων, το κοίλον του θεάτρου, της περιοχής που καθόταν οι θεατές. Πρόθεση μας είναι στην επόμενη φάση του έργου που ελπίζουμε να ακολουθήσει να αυξηθούν οι θέσεις του κοινού. Το αρχαίο μνημείο βέβαια είχε πολύ περισσότερες αφού υπήρχε και το λεγόμενο επιθέατρο που σήμερα δεν σώζεται. Σε αυτή την φάση προετοιμάζουμε και ελπίσουμε να εκτελεστεί φέτος το έργο αναστήλωσης (πρόκειται να αναστηλωθεί το επιστήλιο) της σκηνής του θεάτρου που είναι ένα ανεξάρτητο και σπουδαίο μνημείο με τέσσερις χώρους. 

Το στοίχημα ήταν να καταφέρουμε να γίνουν τόσο ακριβείς οι αποτυπώσεις με τα ψηφιακά μέσα (τρισδιάστατα μοντέλα του καθενός εδωλείου) ώστε να ταιριάξουν στην θέση που τους αναλογούσε. Δηλαδή, τα νέα μάρμαρα να κουμπώσουν σωστά στις θέσεις που δεν σωζόταν τα παλιά. Αντίστοιχη εργασία θα γίνει και με το κτίριο της σκηνής. Είμαστε στο διαγωνισμό προμήθειας του νέου υλικού προκειμένου να έρθουν κι αυτά στο μνημείο και να τοποθετηθούν με ακρίβεια. Θα γίνει και μια ειδική στατική μελέτη ώστε να συμπληρωθεί η αρχαία κιονοστοιχία» μου λέει από την άλλη γραμμή του τηλεφωνου.

Όπως αξιοποιήθηκε ήδη μια φορά το Αρχαίο Θέατρο Λάρισας για πολιτιστικούς λόγους έτσι, θεωρείται πως υπάρχει δυνατότητα για χρήση του και σήμερα. «Τα εδώλια όπως είπαμε είναι έτοιμα για χρήση. Τώρα γίνονται συμπληρωματικές εργασίες που βελτιώνουν την ασφάλεια και την αισθητική του όμως, ήδη από τώρα μπορεί να λειτουργήσει. Ωστόσο, μια σημαντική παράμετρος είναι η φάση που βρίσκεται το τεχνικό έργο που εξακολουθεί να λαμβάνει χώρα. Οπότε  η πρόσβαση του κοινού συναρτάται με την πορεία του έργου αναστήλωσης. Για το χρόνο τοποθέτησης του γερανού που μετακινεί τα μαρμάρινα μέλη θα γνωρίζουμε μόλις ολοκληρωθούν οι διαγωνισμοί του τεχνικού έργου. Επομένως, είμαστε σε επικοινωνία Δήμος Περιφέρεια, και Υπουργείο Πολιτισμού ώστε να προγραμματιστούν κάποιες ιδιαίτερες παραστάσεις αλλά όχι μεγάλος αριθμός. Στόχος μας είναι τα επόμενα πέντε χρόνια να συνεχίσουν τα έργα».

Στην εκδήλωση, που θα προλογίζει ο πρόεδρος του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ Σταύρος Μπένος, που έχει αναλάβει επίσης τον συντονισμό της συζήτησης θα ενημερωθουμε ότι ψηλότερα στον ίδιο λόφο βρίσκεται το Μπεζεστένι, που αναδεικνύεται με ευθύνη του Δήμου Λαρισαίων και η ήδη αναδειχθείσα παλαιοχριστιανική βασιλική του Αγίου Αχιλλείου, μνημεία κομβικής σημασίας, το καθένα στην περίοδο που εκπροσωπεί. «Γύρω από αυτά συναντά κανείς το Β΄ Αρχαίο Θέατρο, κοντά στο ποτάμι, τον ρωμαϊκό δρόμο και τη ρωμαϊκή δεξαμενή, σημεία του βυζαντινού τείχους, βυζαντινό ναό και λουτρά, καθώς και το Οθωμανικό Λουτρό και το Γενί Τζαμί. Στα μνημεία αυτά διεξάγεται, την περίοδο αυτή, σημαντικό έργο ενοποίησης με πεζοδρομήσεις, σημάνσεις και άλλες εργασίες ανάδειξης, με ευθύνη του Δήμου Λαρισαίων, το οποίο αναμένεται να επανασυνδέσει την πόλη με την ιστορία της και να της δώσει μια νέα ταυτότητα, στοιχεία που άρχισαν ήδη να παρατηρούνται από την εποχή της έναρξης των εργασιών στο Αρχαίο Θέατρο, το σημαντικότερο μνημείο της πόλης» καταλήγει η κα Σδρόλια.

Η ομιλία της Ελίνας Αγγέλη, Υπεύθυνης Σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ για την Προστασία των Μνημείων

Στη συνέχεια, η Ελίνα Αγγέλη, Αρχιτέκτων‒Μηχανικός MSc., Υπεύθυνη Σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ για την Προστασία των Μνημείων, θα παρουσιάσει την ομιλία «Το αρχαίο θέατρο στην “καρδιά” ολόκληρης της πόλης». «Το Αρχαίο Θέατρο αδιαμφισβήτητα έχει αλλάξει την αστική φυσιογνωμία της Λάρισας. Το νέο αυτό τοπόσημο ήταν τόσο ισχυρό, που αυτομάτως η “καρδιά” της πόλης μετατοπίστηκε εκεί, ενώ παράλληλα σηματοδότησε καταλυτικά το ιστορικό κέντρο, που μέχρι τότε παρέμενε αρκετά απροσδιόριστο στη συνείδηση των κατοίκων. Η διαδρομή των αρχαιολογικών χώρων, που υλοποιείται επί του παρόντος στην πόλη, ήρθε να ενισχύσει την έννοια του ιστορικού κέντρου, συνδέοντας όλα τα εμβληματικά μνημεία του μεταξύ τους.

Από τη θέση του μέλους της μελετητικής ομάδας μελέτης για την αποκατάσταση του θεάτρου, αλλά και από αυτή της Λαρισαίας, μπορώ να πω ότι η εμπειρία της πολύμηνης επαφής με το λαμπρό αυτό μνημείο ήταν μια πολύ δυνατή εμπειρία. Σήμερα, από τη θέση του μέλους της θερμοκοιτίδας D-Hub του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ, μπορώ να μοιραστώ το όραμά μας για την επόμενη μέρα: το Αρχαίο Θέατρο ως πυρήνα μιας νέας, μεγαλύτερης πολιτιστικής διαδρομής που θα συνδέει εγκάρσια το ιστορικό κέντρο και τα μνημεία του με σημαντικά περιφερειακά τοπόσημα φύσης, πολιτισμού, παιδείας και αθλητισμού. Έτσι, τόσους αιώνες μετά και ύστερα από μια τιτάνια προσπάθεια αποκάλυψης και αποκατάστασής του, το Αρχαίο Θέατρο μπορεί να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για την πόλη της Λάρισας».

* Η είσοδος είναι ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας.

Πληροφορίες:
2107282333, megaron.gr, facebook.com/megaron.gr, instagram.com/megaron_athens, youtube.com/user/AthensConcertHall, twitter.com/MegaronAthens, diazoma.gr