Ο Δημήτρης Πιατάς και ο Σάκης Σερέφας μιλούν για την παράσταση «Οι κωμικοί» στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος
Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ. Γεωργία Βασιλειάδου. Αχιλλέας Μαδράς. Σωτηρία Ιατρίδου. Ερβέ Βιλάρ. Σπυρίδων Δημητρακόπουλος. Τάλλα Κρανόφσκα Βαλέτα. Δήμος Βρατσάνος. Κώστας Βατίστας. Ηρώ Χαντά. Κοντσέτα Μόσχου. Ιωσήφ Χεπ. Εκτός από αυτό της Βασιλειάδου, ονόματα άγνωστα σήμερα, ξεχασμένα, σχεδόν εξωτικά.
«Ονόματα που τα χώνεψε η λήθη. Κι όμως, αυτοί είναι οι άνθρωποι, ηθοποιοί, παραγωγοί και σκηνοθέτες, που με τα σώματά τους έχτισαν το βουβό σινεμά στην Ελλάδα στη δεκαετία του ’20» μου λέει ο γνωστός συγγραφέας Σάκης Σερέφας ο οποίος, παρέα με τον Δημήτρη Πιατά, υπογράφει το κείμενο για τη νέα παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος με τίτλο «Οι κωμικοί» που ανεβαίνει από τις 28 Ιανουαρίου στη Μονή Λαζαριστών.
Μια μπουρλέσκ κωμωδία μυθοπλασίας, με αναφορά στο 1920, το έργο είναι αφιερωμένο στους πρώτους Έλληνες κωμικούς του βωβού κινηματογράφου. Βασίζεται δε σε πραγματικά γεγονότα από τη διαδρομή του Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ, του Έλληνα «Σαρλώ» –ή «Σαχλό» όπως τον επονόμασαν οι συγκαιρινοί του– που «ανασταίνεται» σε αυτήν την παράσταση.
«Πλάσματα του θεάτρου, μαθημένα να ρουφούν τις ανάσες του κοινού πάνω στο σανίδι, βρέθηκαν απέναντι από μια μηχανή που κατέγραφε τις συσπάσεις και τα σουσούμια σωμάτων και προσώπων που δεν εξέπεμπαν ήχο, σαν άφωνα νευρόσπαστα μιας νέας τεχνολογίας, η οποία λες και χρειαζόταν την ενέργειά τους για να πάρει μπρος. “Μαζί με μας θα πεθάνει μια μέρα και το κοινό μας. Κανείς δεν θα μας θυμάται. Τι είναι μια ταινία όταν τη βλέπεις; Δεν είναι σαν όνειρο; Ε, σαν όνειρο ξεχνιέται κιόλας” μοιάζει να αναρωτιούνται. Γιατί βρέθηκαν στο γύρισμα μιας εποχής στην οποία κυριαρχούσε η πεποίθηση ότι ο κινηματογράφος είναι μια εφήμερη μόδα που θα πεθάνει σύντομα, σε αντίθεση με το θέατρο» αναφέρει ο Θεσσαλονικιός λογοτέχνης.
«Οι κωμικοί»: ο Δημήτρης Πιατάς και ο Σάκης Σερέφας για τον Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ
Όλα ξεκίνησαν από ένα παιδικό όνειρο του Δημήτρη Πιατά, εξομολογείται ο ίδιος. «Μεγάλωσα βλέποντας Σαρλώ, Μπάστερ Κίτον, Χονδρό Λιγνό και Έλληνες κωμικούς. Τώρα που ενηλικιώθηκα, αποφάσισα τα παιδικά μου όνειρα να τα κάνω… όνειρα για μεγάλους. Είναι αλήθεια ότι τώρα που ξαναβλέπω αυτούς τους υπέροχους, παλιούς θεατρίνους, νομίζω, ότι αξίζει να τους ξαναθυμηθούμε».
Στις συζητήσεις του με τον Αλέκο Σακελλάριο πρωτακούει για τον Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ και, όταν αποφασίζει πια να αναζητήσει τις ρίζες της ελληνικής κωμωδίας από τη σύσταση του Κράτους, βρίσκει στην Ταινιοθήκη κάποια δείγματα ταινιών του εγχώριου βωβού σινεμά –τις ελάχιστες που έχουν διασωθεί και δεν έγιναν… τσατσάρες, αφού τα αρνητικά τους, λόγω της νιτροκυτταρίνης που περιείχαν, χρησίμευσαν ως πρώτη ύλη για χτένες σε μικρές βιοτεχνίες.
«Ήταν στην εποχή του ο διασημότερος-άσημος ηθοποιός, όπως συνήθιζε κι ο ίδιος να λέει. Υπήρξε ο πρώτος λαϊκός κωμικός ηθοποιός ο οποίος, αν και μέσα από τις ταινίες του ήταν εξαιρετικά δημοφιλής, πέθανε ωστόσο φτωχός και ξεχασμένος μετά την Κατοχή. Αυτό είναι το προσωπικό μου πάθος, να ασχολούμαι με ανθρώπους που δεν γράφουν ιστορία αλλά πάνε παράλληλα με την ιστορία» επισημαίνει ο γνωστός ηθοποιός, που σ’ αυτό το εγχείρημα αναλαμβάνει επίσης τη σκηνοθεσία.
Μετά από εντατική έρευνα, ο Σάκης Σερέφας εντοπίζει σε μια βιβλιοθήκη το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μιχαήλ «Η ιστορία ενός παλιάτσου», στο οποίο αφηγείται την περιπετειώδη ζωή του, τον αγώνα του να βρει μια θέση στον χώρο του σινεμά και τις περιπέτειές του μέσα σ’ αυτόν, όπως και την εμμονική ερωτοπληξία του με την ηθοποιό Ηρώ Χαντά. «Ήταν Κυριακή βράδυ και ο κόσμος είχε πλημμυρίσει το μεγάλο αθηναϊκό θέατρο όπου επρόκειτο να εμφανιστώ ως παλιάτσος. Ήρθαν να γλεντήσουν με έναν παλιάτσο που η καρδιά του αιματωνόταν και πονούσε για έναν παλιάτσο που πονούσε και ήταν έτοιμος να ξεσπάσει όχι σε γέλιο, για να κάνει και τους άλλους να γελάσουν, μα σε κλάμα, σε κλάμα σπαραχτικό. Γυρνώντας στην πλατεία, τους λέω: Γέλα παλιάτσο! Ο κόσμος πληρώνει!» γράφει χαρακτηριστικά.
Η υπόθεση ξετυλίγεται γύρω από τις ταινίες «Ο Βιλάρ στα Γυναικεία Λουτρά του Νέου Φαλήρου» και «Ο γάμος της Κοντσέτα Μόσχου με τον Μιχαήλ». Στην πρώτη έκανε το κινηματογραφικό του ντεμπούτο ο δικός μας Σαρλώ, ενώ η δεύτερη γνώρισε μεγάλη επιτυχία και προβαλλόταν για αρκετά χρόνια.
Οι 25 ηθοποιοί της παράστασης θα βρίσκονται στη σκηνή της αίθουσας «Σωκράτης Καραντινός» σε όλη τη διάρκεια του έργου σε μια προσπάθεια «να μεταφέρουν την ατμόσφαιρα, την τρέλα της εποχής του 1920». Μαζί τους, μια πενταμελής ορχήστρα θα ερμηνεύει ζωντανά τη μουσική που επιμελήθηκε ο Στάθης Παχίδης, ο οποίος έχει γράψει και μια πρωτότυπη σύνθεση πάνω σε στίχους του Μιχαήλ.
«Στο έργο αποτυπώνονται με χιούμορ ο ερασιτεχνισμός, οι μωροφιλοδοξίες, οι ίντριγκες, η αγνωμοσύνη, τα ευτράπελα, οι αυτοσχεδιασμοί, οι κουτοπονηριές, οι ζαβολιές, οι γκάφες, μέσα στις οποίες δημιουργήθηκαν οι πρώτες βουβές ταινίες μυθοπλασίας στην Ελλάδα. Και, προπάντων, κυριαρχεί η μορφή του Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ» υπογραμμίζει ο Σερέφας.
Με ένα πραγματικό τραγελαφικό περιστατικό από τη ζωή του, άλλωστε, αρχίζει να ξετυλίγεται η πλοκή. Πολεμώντας κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ο Έλληνας «Σαρλώ» θεωρήθηκε νεκρός, με την εφημερίδα «Νίκη» να γράφει ότι «έπεσεν ηρωικώς μαχόμενος εις τας μάχας του Σαγγαρίου». Οι συνάδελφοί του Διονύσης Βενιέρης, Λολότα Ιωαννίδου και πολλοί άλλοι, μόλις το έμαθαν, του έκαναν κόλλυβα και μνημόσυνο. «Τους είμαι υπόχρεως» σημείωνε ο ίδιος στη βιογραφία του. Πάντως, «όταν επήλθε το πραγματικό του τέλος στις αρχές του 1951, κανένας δεν παρευρέθηκε στην κηδεία του και τότε κυκλοφόρησε στους καλλιτεχνικούς κύκλους, ως ανέκδοτο, ότι η κηδεία παραλίγο να αναβληθεί. Αν η αρχή και το τέλος ενός άσημου ηθοποιού –ενός θεατρίνου που συνέβη με αυτό τον τρόπο– δεν είναι η αρχή μιας κωμωδίας, παράλληλα με το δράμα, τότε τι είναι κωμωδία;» υπογραμμίζει ο Δημήτρης Πιατάς.
Οι κωμωδίες του ελληνικού βωβού κινηματογράφου και η Αθήνα του Μεσοπολέμου
Αναρωτιέμαι πόσο μακρινός είναι ο κόσμος της προπολεμικής κωμωδίας από την εποχή μας και γιατί έχει νόημα να τον ανακαλύψουμε. Ο Σάκης Σερέφας μου δίνει μια εικόνα: «Η ελληνική κωμωδία της δεκαετίας του ’20 χαρακτηρίζεται από έναν συμπαθέστατο πρωτογονισμό, όπως είναι φυσικό, αφού ξεκινά από το μηδέν. Αντιγράφει τις ξένες βουβές ταινίες, κυρίως τον Σαρλώ, και προσπαθεί με τα λιγοστά τεχνικά μέσα και τους θεατρικούς ηθοποιούς που διαθέτει να τα βγάλει πέρα, με καρναβαλικά, κλοουνίστικα και μπουρλέσκ καμώματα μπρος στον φακό. Οι ηθοποιοί στήνονται όσο το δυνατό πιο μετωπικά στον φακό, μορφάζουν κραυγαλέα και χειρονομούν ασύστολα, προσπαθώντας έτσι να υποκαταστήσουν τη δυναμική του λόγου, το μόνο εργαλείο που γνώριζαν μέχρι τότε στην καριέρα τους. Πρόσωπα που απεικονίζονται στις ταινίες με το καδράρισμα, την πόζα και την αισθητική εξωφύλλων λαϊκών περιοδικών του μεσοπολέμου, όπως το Μπουκέτο, η Εβδομάς ή η Οικογένεια. Από αυτούς τους πιονέρους του ελληνικού βωβού σινεμά προέκυψαν στη συνέχεια και λαμπρά ονόματα του ομιλούντος, όπως η Γεωργία Βασιλειάδου ή ο Γιάννης Σπαρίδης που συνήθως στις ομιλούσες έπαιζε τον ρόλο του Αρμένη Αγκόπ. Και βέβαια έχουμε το έξοχο παράδειγμα του μεγάλου Ορέστη Λάσκου, ο οποίος στα 1930 σκηνοθετεί το εμβληματικό βουκολικό ειδύλλιο “Δάφνις και Χλόη”».
Αξίζει να σημειώσουμε και τη σημασία εκείνων των φιλμ ως μαρτυρίες για την Αθήνα της εποχής. Μπροστά από το φακό περνούν π.χ. τα Τουρκοβούνια (στην ταινία «Ο Μάγος της Αθήνας» του Βιλάρ), το Μοναστηράκι, η πλατεία Αβησσυνίας, τα λουτρά του Φαλήρου, τα θερινά αναψυκτήρια, οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός, ο κήπος του Ζαππείου, η Σταδίου, η Συγγρού και η Διονυσίου Αεροπαγίτου, ενώ δεν λείπουν, φυσικά, οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας που συμμετέχουν ως κομπάρσοι στις ταινίες –τους οποίους συνήθως οι σκηνοθέτες, όπως ο Πέτρος Κυριακός, τους μάζευαν από τον δρόμο.
Ο Δημήτρης Πιατάς στέκεται στην αισθητική: «Κοστούμια, μακιγιάζ, μουσικοί ήχοι και ένας πουριτανισμός που αντανακλά το κλίμα της εποχής που στην πραγματικότητα, ωστόσο, δεν ήταν παρά μία σεμνοτυφία –κρυφά– τολμηρή. Αυτές είναι οι αντιθέσεις, σε σχέση με το σήμερα. Όλα τα υπόλοιπα είναι ίδια και οι σημερινοί Έλληνες κωμικοί ηθοποιοί είναι μετεξέλιξή τους».
Ο Λάκης Λαζόπουλος, σε μια κινηματογραφημένη σκηνή, υποδύεται τον Τσάρλι Τσάπλιν σε μεγάλη ηλικία να επισκέπτεται ονειρικά τον Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ
Info: «Οι κωμικοί» Μονή Λαζαριστών (Σκηνή Σωκράτης Καραντινός) Πρεμιέρα: Κυριακή 28 Ιανουαρίου 2024, στις 20:00 Προπώληση: ntng.gr |more.com | 11876 | Πληροφορίες- κρατήσειςστο Τ.2315 200 200 και στα εκδοτήρια του ΚΘΒΕ Διανομή (με αλφαβητική σειρά): Ιορδάνης Αϊβάζογλου (Σπυρίδων Δημητρακόπουλος), Νεφέλη Ανθοπούλου (Τάλα Κρανόφσκα), Μπέτυ Αποστόλου (Κοντσέτα Μόσχου), Ηρώ Δημητριάδου (Ριρή Ασπριώτου, Περαστική), Χρύσα Ζαφειριάδου (Πόπη Μέγγουλα), Χριστίνα Ζαχάρωφ (Ροζαλία Παντελιάδου), Χρύσανθος Καγιάς (Ευτύχιος Βονασέρας, Μαγαζάτορας Μάρκος), Σοφία Καλεμκερίδου (Ευαγγελία Παρασκευοπούλου), Παναγιώτης Καμμένος (Διονύσιος Ταβουλάρης- Μπατσακούτσας), Γιώργος Καύκας (Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ), Ελένη Μισχοπούλου (Λολόττα Ιωαννίδου), Νίκος Νικολάου (Ιωσήφ Χεπ), Άννη Τσολακίδου (Σωτηρία Ιατρίδου), Χρήστος Παπαδημητρίου (Εδμόνδος Φρυστ), Γρηγόρης Παπαδόπουλος (Γιώργος Πλούτης, Ιερέας Β’), Ιωάννα Πιατά (Ηρώ Χαντά), Δημήτρης Πιατάς (Δήμος Βρατσάνος), Σπύρος Σιδέρης (Ιερέας, Παραγιός), Πάνος Σκουρολιάκος (Αχιλλέας Μαδράς), Πολυξένη Σπυροπούλου (Γεωργία Βασιλειάδου), Χρίστος Στυλιανού (Λυκούργος Καλαποθάκης), Δημήτρης Τσιλινίκος (Κώστας Βατίστας), Κωνσταντίνος Χατζησάββας (Έρβε Βιλάρ).
Σε γκεστ εμφάνιση ο Λάκης Λαζόπουλος. Μέσα από μια κινηματογραφημένη σκηνή, υποδυόμενος τον Τσάρλι Τσάπλιν σε μεγάλη ηλικία, επισκέπτεται ονειρικά, τον Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ.
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
11°
