Κατερίνα Ευαγγελάτου, θα γίνει το Φεστιβάλ Αθηνών;

Σκοτάδι. Η οθόνη του Zoom θυμίζει παράσταση, δευτερόλεπτα μετά από τα τα τρία κουδούνια. Εκείνη εμφανίζεται. Είναι φωτεινή και δείχνει να έχει περιορισμένο χρόνο. Πίσω της μια μεγάλη βιβλιοθήκη και μπροστά μια οθόνη στην οποία θα δώσει την πρώτη της συνέντευξη μετά την ανακοίνωση του προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών στο οποίο πριν επτά μήνες ανέλαβε καλλιτεχνική διευθύντρια.

Το Φεστιβάλ Αθηνών και οι εκπτώσεις
«Κάνουμε τα πάντα για να γίνει. Δεν ανακοινώσαμε κάτι που θεωρούμε χαμένο» τα βραχιόλια της χτυπούν ρυθμικά την επιφάνεια του γραφείου.

Για την Κατερίνα, ο στόχος της ανακοίνωσης του Προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών ήταν διπλός: «Το ένα κομμάτι έχει να κάνει με όλους τους καλλιτέχνες και τους εργαζόμενους που απασχολούνται σε ένα Φεστιβάλ και που θέλαμεμε αυτόν τον τρόπο να τους πούμε ότι είμαστε κοντά τους και ότι κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για σώσουμε τους ανθρώπους και τα έργα τους. Είχαμε πάρα πολύ θερμή ανταπόκριση τόσο από τον καλλιτεχνικό κόσμο, που εξέλαβε αυτή την ανακοίνωση ως μήνυμα στήριξης στον κλάδο μας, όσο και από το κοινό, που πήρε ελπίδα ότι υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται για το “μετά”. Προφανώς, αν το lockdown συνεχιστεί μέχρι τον Σεπτέμβριο, θα υπακούσουμε και θα οργανωθούμε διαφορετικά. Υπάρχουν πράγματα που μας ξεπερνούν. Αυτήν τη στιγμή όμως, με τα τωρινά δεδομένα, επανασχεδιάζουμε το Φεστιβάλ με νέες ημερομηνίες και με τις λιγότερες δυνατές απώλειες».

Στόχος είναι να έχουμε ένα Φεστιβάλ ακόμα και με εκπτώσεις ως προς την ποιότητά του; Αναρωτήθηκα. Εκείνη μου απάντησε ότι αν η απαγόρευση αρθεί από τα μέσα Μαΐου, οι θίασοι θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν έως και τρεις μήνες πρόβες μέχρι τον Αύγουστο. Φυσικά, τα δεδομένα και οι δυνατότητές μας είναι διαφορετικές για την Αθήνα και διαφορετικές για την Επίδαυρο.

Το δεύτερο κομμάτι πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η σκέψη να γίνει η ανακοίνωση την προ κορωνοϊού προγραμματισμένη ημερομηνία είναι γιατί «ως καινούργια διεύθυνση θέλαμε να δώσουμε στον κόσμο ένα στίγμα. Να πούμε τι κάναμε αυτούς τους επτά μήνες. Μην ξεχνάμε ότι είμαστε σε έναν δημόσιο οργανισμό και διαχειριζόμαστε δημόσιο χρήμα. Συνεπώς κάποια πράγματα πρέπει να είναι διαυγή. Είναι, λοιπόν, ένα δείγμα γραφής πολύ σοβαρό».

Οι επιχορηγήσεις, τα ανοίγματα, τα νέα δεδομένα
Μιλώντας για διαύγεια, από την ημέρα ανακοίνωσης των παραστάσεων υπήρξαν οι θόρυβοι των «ευνοημένων» του φετινού Φεστιβάλ. Ονόματα όπως αυτά του Βασίλη Παπαβασιλείου και του Μιχαήλ Μαρμαρινού, και της τεράστιας απόκλισης του οικονομικού μπάτζετ που τους εγκρίθηκε να διαχειριστούν, βγήκαν στα πηγαδάκια που, ναι, η αλήθεια είναι ότι πάντα θα έχουν κάτι να πουν. Η Κατερίνα Ευαγγελάτου ήταν κάθετη: «Το εκάστοτε μπάτζετ το έχουμε σχεδιάσει κατά περίπτωση με το έμπειρο τμήμα Παραγωγής μας. Οι καλλιτέχνες με τα δικά τους γραφεία παραγωγής, προσέρχονται με μία αρχική εκτίμηση εξάλλου, η οποία εξειδικεύεται στην πορεία αναλόγως».

Στη συνέχεια ξεκίνησε να μου εξηγεί τα κριτήρια. «Ακόμα και ο χώρος που πρόκειται να γίνει η παράσταση παίζει ρόλο σε αυτό. Είναι άλλο πράγμα να κάνεις κάτι στην Επίδαυρο και άλλο σε ένα καφενείο στο Κουκάκι με 40 θεατές. Από εκεί και πέρα έχουμε να κάνουμε με ιδιαιτερότητες και ειδικές απαιτήσεις καλλιτεχνικές και τεχνικές της παράστασης, του σκηνικού, του αριθμού των παραστάσεων που θα καταφέρουμε να κάνουμε, το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε, τη διάρκεια των συμβάσεων με τους καλλιτέχνες. Όλα αυτά τα κριτήρια συντελούν στο να δημιουργηθεί το μπάτζετ ανά περίπτωση. Οι αποκλίσεις είναι λογικές».

Με μια ανάσα, είπε: «Το Φεστιβάλ έχει πάρα πολύ μεγάλη ευαισθησία στο κομμάτι των αμοιβών των καλλιτεχνών, το να πληρώνονται όλοι σωστά και να μην κάνει κανείς πρόβες απλήρωτες, είναι πράγματα που με απασχολούν ιδιαιτέρως. Επίσης, η κάθε παραγωγή πρέπει να προσκομίζει λεπτομερή παραστατικά για τα χρήματα που παίρνει. Λειτουργούμε με αυτόν τον τρόπο εδώ και 4 χρόνια, είναι γνωστό».

Οι στόχοι
«Στόχος μας ήταν να ανοίξουμε την ψαλίδα του κοινού στο οποίο απευθυνόμαστε, να φτιάξουμε παράθυρα και κατηγορίες που δεν υπήρχαν έως τότε, να αποκτήσει έναν πιο ερευνητικό χαρακτήρα το Φεστιβάλ, να είναι περισσότερο εορταστικός με την έννοια της εξαίρεσης: Και να φέρουμε πράγματα από το εξωτερικό, αλλά και να δημιουργήσουμε με τους Έλληνες καλλιτέχνες πράγματα που δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε από αυτούς. Επιπλέον, όλο το κομμάτι της ηλεκτρονικής μουσικής, του χιπ χοπ χορού, της τζαζ, της έρευνας στο πρόγραμμα Πάροδος που ευελπιστούμε ότι θα εγκαινιαστεί φέτος, όλες αυτές οι καινοτομίες στοχεύουν εκεί».

Για την ίδια είναι σημαντικό το γεγονός ότι ο κάθε καλλιτεχνικός συνεργάτης με τον οποίο δουλέψε στον κάθε τομέα έφερε τη δική του προσωπικότητα. «Εκτός από τους συμβούλους, είχαμε μεγάλη υποστήριξη από τον Πρόεδρο και όλο το ΔΣ στο οποίο υπάρχει και μια ιδιαιτερότητα: Εκτός από έγκριτους επιστήμονες, από τομείς όπως η Νομική, τα οικονομικά, η αρχαιολογία, που δίνουν ο καθένας λύσεις στον τομέα του, υπάρχουν και άνθρωποι που είναι πολύ μέσα στα πράγματα, είναι ενεργοί καλλιτέχνες και άνθρωποι του Θεάτρου. Ήταν πολύ καίριες οι παρεμβάσεις και οι εισηγήσεις τους στα θέματα του Φεστιβάλ. Καθοριστικής σημασίας στην οργάνωση είναι φυσικά η συμβολή του Γενικού Διευθυντή αλλά και όλου του προσωπικού».

Το υποκατάστατο του διαδικτυακού χειροκροτήματος
«Είναι πάρα πολύ θετικό ότι ένας άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να περάσει ποιοτικά τον χρόνο του όντας έγκλειστος. Χρειαζόμαστε τέτοιες πηγές διότι διαφορετικά μπορεί πάρα πολύ εύκολα να αφεθούμε σε έναν καναπέ χωρίς πνευματική τροφή. Παγκόσμιοι Οργανισμοί άνοιξαν τα αρχεία τους γι’ αυτό τον λόγο».

Από την άλλη για την Κατερίνα, αυτό το πράγμα «είναι μόνο υποκατάστατο. Δεν είναι το “real thing”, που θα έλεγαν και οι Αμερικάνοι. Δεν μπορεί αυτό να σου προσφέρει παρά μια μικρή παρηγοριά μέχρι να επιστρέψουμε ο καθένας στη θέση του: Η θέση των θεατών είναι απέναντι από το θέαμα και η θέση των καλλιτεχνών είναι απέναντι από τον ζωντανό θεατή. Δεν φοβάμαι ότι αυτό το πράγμα θα εγκαθιδρυθεί στις συνειδήσεις και θα λένε όλοι “αντί να πάρω το χρόνο μου, να ετοιμαστώ, να αγοράσω το εισιτήριό μου, θα καθίσω να κάνω το ίδιο στον καναπέ”. Είναι σωστό που οι περισσότεροι δημιουργοί και τα Ιδρύματα διαθέτουν κάτι για περιορισμένο χρονικό διάστημα ούτως ώστε να φανεί ο έκτακτος χαρακτήρας και ότι δεν είναι κάτι που πρόκειται να ενταχθεί στην καθημερινότητά μας».

Μπροστά από την οθόνη ενός λάπτοπ ή μιας τηλεόρασης δεν έχεις τα ίδια επίπεδα συγκέντρωσης ούτως ώστε να μπορέσεις να μείνεις ακίνητος στη θέση σου. Δεν υπάρχει κατάνυξη, που είναι από τα βασικά στοιχεία της ζωντανής Τέχνης, καταργείται η τελετουργία. «Μπορείς να πας να πιεις κάτι, να σηκώσεις ένα τηλέφωνο, να πατήσεις μια παύση, να κάνεις κάτι άλλο παράλληλα. Δεν έχει καμία σχέση με το να είσαι σε μια σκοτεινή αίθουσα με άλλους 300 ανθρώπους προσηλωμένος».

Αυτό που για εμένα έχει ξεχωριστή σημασία μέσα από όλο αυτό είναι οι θρυλικές παραστάσεις που δεν καταφέραμε να δούμε και τώρα μπορούμε έστω και με αυτόν τον ελλιπή τρόπο. Μιας και για μένα ο «Φάουστ» ανήκει μέσα στις θρυλικές των τελευταίων δέκα χρόνια, τη ρώτησα εάν θα τον δούμε στην οθόνη μας. Εκείνη γελά αμήχανα. «Τον “Φάουστ” δεν το έχω σκεφτεί αν θα τον ανεβάσω. Είμαι τόσο πνιγμένη με το Φεστιβάλ που δεν έχω δώσει χρόνο σε αυτό».

Ο «Άμλετ» που δεν ολοκλήρωσε, ο «Ριγολέτος» που δεν πρόλαβε
«Με έχει επηρεάσει πάρα πολύ η καραντίνα» θα πει με έναν αγχωμένο τόνο. Στις 4 Ιουνίου κανονικά, ήταν προγραμματισμένο να σκηνοθετήσει τον “Ριγολέτο” για τη Λυρική Σκηνή στο Ηρώδειο. «Ο ενδυματολόγος της παράστασης είναι Σλοβένος και δεν μπορούσε να πετάξει και να έρθει εδώ, δουλεύουμε εξ αποστάσεως. Το σκηνικό το δουλέψαμε με την Εύα Μανιδάκη και κατασκευάζεται τη στιγμή που μιλάμε αλλά δεν ξέρουμε τελικά εάν και πότε θα γίνει η παράσταση. Είναι μια πάρα πολύ παράξενη κατάσταση, πολύ αβέβαιη».

Μέσα σε όλα αυτά, κατέβηκε και ο πραγματικά υπέροχος «Άμλετ» της. «Εν μέσω σεζόν σε μια υπεργεμάτη παράσταση που έγινε σε ένα θέατρο σημαντικό για εμένα». Δεν ξέρει εάν θα συνεχιστεί του χρόνου αλλά ελπίζει ότι θα γίνει για λίγους μήνες. Ωστόσο δεν είναι στο χέρι της μιας και δεν της ανήκει το θέατρο, πάντοτε το νοίκιαζαν, και τώρα οι ιδιοκτήτες του «έχουν εκφράσει την επιθυμία να το πουλήσουν».

Ένα άγχος από την ανάληψη της διεύθυνσης του Φεστιβάλ Αθηνών: «Τα άγχη ήταν και είναι πολλά και εντελώς διαφορετικής φύσεως,αλλά ένα μεγάλο άγχος στο άκουσμα της πρότασης ήταν ότι, τη στιγμή που ανέλαβα, είχα ως καλλιτέχνιδα μπροστά μου δύο τεράστιες προκλήσεις: τον “Άμλετ” και τον “Ριγκολέτο”. Για μένα αυτή ήταν η πρόκλησή μου, το αν θα μπορώ να ανταπεξέλθω και ως καλλιτέχνιδα και ως καλλιτεχνική διευθύντρια».

Η επιστροφή στην Ελλάδα και το «δεν μετανιώνω» που χρησιμοποιεί συχνά
«Δεν έχω μετανιώσει που επέστρεψα. Δεν είμαι άνθρωπος που μετανιώνει και το θεωρώ από τα χαρακτηριστικά που με κάνουν δυνατή. Σκέφτομαι ότι οι επιλογές μου με έχουν οδηγήσει σε πολύ ωραία δεδομένα, οπότε δεν σκέφτομαι πώς θα ήταν τα πράγματα αν είχα ενεργήσει αλλιώς. Τουλάχιστον δεν το σκέφτομαι με ηττημένο τρόπο. Ίσως το σκεφτώ κάποιες φορές δυνητικά “πώς θα ήταν άραγε τα πράγματα αν είχα μείνει στη Ρωσία; Θα ήμουν άλλη;”. Πάντοτε πίστευα ότι το θέατρο πρόζας, το θέατρο που κάνω εγώ, δηλαδή, πέραν της όπερας, που έχει διεθνή γλώσσα, βασίζεται πάρα πολύ στη γλώσσα οπότε μου δίνει πάρα πολύ μεγάλη χαρά όταν μπορώ να παρουσιάσω κάτι στα ελληνικά».

Το ελληνικό θέατρο, έξω
Της μίλησα για την εξαγωγή ελληνικού θεάτρου θυμούμενη ότι κατά την ανάληψη της διεύθυνσης του Φεστιβάλ είχε αναφερθεί και η ίδια σε αυτήν της την επιθυμία να συνδράμει ουσιαστικά σε αυτό το «εμπρός, έξω». Πράγματι, το θέλει πολύ. «Γίνονται πάρα πολλές προσπάθειες τα τελευταία χρόνια και μεμονωμένα και από μεγάλους φορείς να εξάγουμε παραστάσεις χορού, θεάτρου, μουσικής. Το Φεστιβάλ είναι στη διαδικασία να δημιουργήσει μια διεθνή πλατφόρμα φιλοξενίας ελληνικής δημιουργίας η οποία, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα ξεκινήσει φέτος τον χειμώνα ούτως ώστε το καλοκαίρι του 2021 να μπορεί να δείξει τα πρώτα δείγματα γραφής της. Αυτήν τη στιγμή χτίζουμε όλη τη δημιουργική του δομή. Ως καλλιτέχνις σκεπτόμενη πήρα αυτήν την πρωτοβουλία, αυτό ήταν ένα διαχρονικό αίτημα της ελληνικής καλλιτεχνικής κοινότητας».

Η Κατερίνα στην καραντίνα
Η καθημερινότητά της είναι προσανατολισμένη γύρω από το Φεστιβάλ. Παράλληλα, όμως νιώθει παράξενα που περνάει τόσες ώρες σπίτι. «Νομίζω ότι έχει να μου συμβεί αυτό από τα χρόνια που πήγαινα στο σχολείο». Όλο αυτό της δίνει όμως την ευκαιρία να διαβάσει επιτέλους κάποια βιβλία που είχε αφήσει στο πλάι όπως την «Ιστορία της Βίας» του Εντουάρντ Λουί το οποίο μάλιστα ευελπιστούμε να το δούμε και ως παράσταση στο Φεστιβάλ Αθηνών.

Να σκεφτεί μελλοντικά καλλιτεχνικά πρότζεκτ, «μολονότι δεν έχω ακόμη την ψυχραιμία να το κάνω πολύ, όσο μπορώ όμως προσπαθώ». Να βλέπει σειρές όπως το «Unorthodox» που θεωρεί πολύ ενδιαφέρουσα (όπως όλοι μας) και να ξαναδεί τις παλιές κινηματογραφικές της αγάπες όπως ο Γούντι Άλεν, ο Πολάνσκι, ο Ντράγιερ, ο Φελίνι, ο Χίτσκοκ. «Όταν ήμουν 16, 17, 18 είχα μια μια μεγάλη αγάπη στον κινηματογράφο και σκεφτόμουν ότι θέλω να ασχοληθώ με αυτόν». Της είπα να το κάνει και εκείνη γέλασε. «Ναι, έχω τόσο χρόνο άλλωστε».

Μιλώντας για τον χρόνο, «του χρόνου το χειμώνα δεν θα προλάβω να κάνω τίποτα είναι σίγουρο. Είχα πάρει αυτήν την απόφαση από φέτος τον χειμώνα θέλοντας να αφιερώσω παραπάνω χρόνο στο Φεστιβάλ. Ίσως κάνω ένα πρότζεκτ το καλοκαίρι του 2021, θα δείξει. Άλλωστε τώρα όλα έχουν ανατραπεί».

Κλείσαμε ανταλλάσσοντας ευχές για υγεία. Ίσως επειδή το επιτάσσει η εποχή. Όμως, έστω καθυστερημένα, θέλω να της ευχηθώ και δημιουργικότητα, μιας και καλλιτέχνες όπως η Κατερίνα Ευαγγελάτου χρειάζονται σήμερα περισσότερο παρά ποτέ να είναι ενεργές στο θεατρικό γίγνεσθαι.