Καθίσαμε με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Από Μηχανής θεάτρου και πρωταγωνιστή του «Τέλος του παιχνιδιού» στην πλατεία της κεντρικής σκηνής με πρόσωπο στα σκηνικά της παράστασης. Ατμόσφαιρα ιδανική για μια κουβέντα που στιγμή δεν ξεστράτισε από το θέατρο. Έξω ο καθημερινός οργασμός ενός θεάτρου που ανεβάζει ταυτόχρονα τρεις παραγωγές…
«Το θέατρο για μένα έχει νόημα όταν μπορεί να επιδράσει τόσο καταλυτικά στο θεατή που να ξεχάσει τη δικιά του πραγματικότητα. Στο Από Μηχανής το αντιμετωπίζουμε μέσα από μια πολυπρισματική οπτική. Κλασικά και σύγχρονα κείμενα που συναντώνται στα χρόνια – αν και μπορεί για το θεατή να μην είναι τόσο ευδιάκριτη αυτή η σχέση. Ο Ίψεν, με έναν τρόπο, είναι ο βασικός δάσκαλος μιας συγκεκριμένης τονικής που την πήρε το σύγχρονο θέατρο –δες Μπέκετ– και την εξέλιξε. Έχει να κάνει, όμως, και με τη δική μου πορεία μέσα στα χρόνια. Κάνοντας για παράδειγμα αυτή τη στιγμή τον Χαμ στο “Τέλος του παιχνιδιού”, μέσα μου γνωρίζω πως προετοιμάζω τον Λιρ για το μέλλον κι ενώ ψάχνω τον Λιρ συναντώ τον ήρωα του Σελίν. Όμως και οι παραστάσεις στις οποίες δεν παίζω, αλλά φιλοξενούνται εδώ, δημιουργούν τοπία συμπληρωματικά σ’ αυτό που περιέγραψα. Μπορεί να μη γίνεται κατανοητό, αλλά για εμάς τους ηθοποιούς, τους ανθρώπους του θεάτρου, όλα τα κείμενα καταλήγουν τελικά να είναι τμήματα ενός υπερκειμένου. Γιατί όλα τα κείμενα ασχολούνται με τα ίδια, μεγάλα ερωτήματα, απλά χρησιμοποιούν διαφορετικούς τρόπους.
Δεν είναι καθόλου απλό να διατηρείς ένα θέατρο ρεπερτορίου – αυτό συνέβαινε και πριν, πόσο μάλλον στις ημέρες μας. Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίζουμε το θέατρο ως έργο τέχνης, γιατί διαφορετικά δεν έχει καμία αξία να ασχολείσαι. Γι’ αυτό επιμένουμε με κείμενα και έργα που μπορεί να θεωρούνται κάποιες φορές δύσκολα, αλλά πιστεύουμε πως θα έρθει εκείνη η στιγμή που θα συναντηθούν και με ένα επιπλέον κοινό, που θα προστεθεί σ’ αυτό που αποζητά το θέατρο που υπηρετούμε.
Δεν μιλάμε φυσικά για τις «αυνανιστικού τύπου» παραστάσεις, οι οποίες δεν λογαριάζουν το θεατή και λειτουργούν σαν ένα εσωτερικό αστείο. Δεν μπορείς να παίζεις χωρίς να υπολογίζεις πως το αποτέλεσμα προκύπτει από τη σύνθεση αυτού που συμβαίνει στη σκηνή και της πλατείας. Υπάρχει μια διαλεκτική σχέση. Το θέατρο πρέπει να είναι βαθιά λαϊκό – έχοντας βέβαια στο νου πως κάθε έργο απευθύνεται σ’ ένα συγκεκριμένο φάσμα κοινού.
Όταν μια παράσταση δεν περνάει στο κοινό πρέπει ν’ αναζητάς τους λόγους γιατί συμβαίνει. Υπάρχει μια τάση να βγαίνει προς τα έξω η δυσκολία των πραγμάτων, αντί να διευκολύνεται η επικοινωνία με το κοινό. Το θέμα είναι να μη θεωρείς πως είσαι κάτι πολύ παραπάνω από τους άλλους, ή μάλλον για την ακρίβεια πρέπει να συνδυάζεις το μέγιστο και το ελάχιστο ταυτόχρονα, ώστε κάποιος να μπορεί να πει «έχει δίκιο». Το κοινό το φτιάχνεις, πάντως, και θέλει χρόνο, υπομονή και ξεκάθαρο εσωτερικό στόχο.
Με τον καιρό έχω συνειδητοποιήσει πως πολλά λάθη είναι αποτέλεσμα άτυχων συνεργασιών. Οι συνεργάτες πρέπει αφενός να μιλούν κοινή γλώσσα με εσένα και αφετέρου να είναι λίγο χορτάτοι και να μπορούν να ενωθούν γύρω από την ιδέα. Άλλες φορές χρειάζεται να συνεργαστείς με νέους ανθρώπους και άλλες με πιο έμπειρους. Προσπαθώ ν’ αποφύγω εσωτερικές συγκρούσεις. Όταν έχει να διαχειριστείς ένα θέατρο πρέπει να ασχολείσαι και με οικονομικά θέματα – σίγουρα πιο “χαλαρή” ήταν η περίοδος που ήμουν μόνο ηθοποιός, αλλά εδώ και 6 χρόνια στο Από Μηχανής δουλεύω από το πρωί ως το βράδυ έχοντας στο μυαλό μου ένα σωρό θέματα που απαιτούν λύσεις.
Μπορεί να φαίνομαι απόμακρος ή κλειστός, αλλά οι λόγοι έχουν να κάνουν με τη δουλειά και μόνο. Αυτή η “στάση” ίσως να δίνει τη λανθασμένη εντύπωση πως το Από Μηχανής είναι εσωστρεφές θέατρο, όμως δεν είναι καθόλου έτσι – εμείς επιθυμούμε να είναι ένα ανοιχτό τοπίο. Πάντως, αν πρέπει να δώσω μια σφραγίδα του θεάτρου μας είναι πως αντιμετωπίζει τα πράγματα με μεγάλη αισθητική προσοχή.
Όταν “Το τέλος του παιχνιδιού” παίχτηκε πριν από χρόνια με τον Μινωτή, το 1977, δεν έπεφτε φύλλο. Το τοπίο έχει αλλάξει από τότε, και δυστυχώς μάλλον, πρέπει να μιλάμε για εκπεσμό. Συνομήλικοι με τον Δημήτρη (σ.σ. Λιγνάδη, σκηνοθέτης και συμπρωταγωνιστής), συνειδητοποιήσαμε στην πρόβα πως έχουμε κοινές καταβολές και μνήμες. Εκτός από την παραβολή του θεάτρου, που είναι το έργο, και οι δύο οδηγηθήκαμε στο να αναδείξουμε τη βαθιά αγάπη που υπάρχει μεταξύ αυτών των δύο ηρώων. Θα θέλαμε τελειώνοντας το έργο ο θεατής να την αισθανθεί, γιατί αυτό λειτουργεί λυτρωτικά. Πιστεύω πως είναι ένα βαθιά υπαρξιακό κείμενο, με πολλά επίπεδα, που ευελπιστώ να μπορέσουμε να αναδείξουμε μερικά εξ αυτών. Ο Μπέκετ έχει μια τυπολογία ανεβασμάτων, όμως εμείς την αποφύγαμε. Το αντιληφθήκαμε περισσότερο σαν παιχνίδι μεταξύ ηθοποιών και κοινού παρά σαν μια μηχανή – μια φτιαχτή ασυνεννοησία. Διαθέτει απόλυτες ακρίβειες και έχει τεράστιο χιούμορ».
InfoΤο τέλος του παιχνιδιού. Του Σάμιουελ Μπέκετ. Σκην.: Δημήτρης Λιγνάδης. Παίζουν: Άκις Βλουτής, Δημήτρης Λιγνάδης κ.ά. Πέμ.-Σάβ. 21.30, Κυρ. 20.00. € 14, 10 (Φ/Γενική είσοδος Πέμπτη). Δ: 100΄. Ως 5/1. Από Μηχανής, Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο, 210 5231.131.
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
7°
