Είναι ταλαντούχα, πετυχημένη και αν και νεαρή σε ηλικία μετράει αρκετά χρόνια πτήσης στον χώρο. Μετά από μία σεζόν με διπλή παρουσία στα θεατρικά δρώμενα της πόλης («Η σεξουαλική ζωή του κυρίου και της κυρίας Παπαχαραλάμπους» και «Ο παππούς έχει πίεση»), η πολυπράγμων Αγγελίτα Τσούγκου αποφάσισε αυτό το καλοκαίρι να διασκευάσει και να σκηνοθετήσει το πιο πειραματικό έργο της Βιρτζίνια Γουλφ, «Τα Κύματα».
Πόσο εύκολο είναι για μια νέα γυναίκα στην Ελλάδα της κρίσης να δημιουργεί στον χώρο της τέχνης χωρίς εκπτώσεις;
Εύκολο δεν είναι καθόλου. Για κανέναν. Αλλά μπορεί να συμβεί, όχι ως μεμονωμένη προσπάθεια, αλλά ως η σύμπτυξη ισχυρών καλλιτεχνικών δυνάμεων. Τα Κύματα για παράδειγμα είναι το αποτέλεσμα συνεργασίας μιας πολύ μεγάλης ομάδας από συγκλονιστικούς καλλιτέχνες, που δεν έκανε κανείς έκπτωση παρά τις δύσκολες συνθήκες. Τίποτα δεν φαντάζει ακατόρθωτο όταν κάθε βράδυ βλέπω στη σκηνή έξι εκπληκτικούς ηθοποιούς, μια συγκλονιστική χορεύτρια και τη φιλαρμονική ορχήστρα του δήμου Χαλανδρίου να δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους.
Γιατί επιλέξατε να διασκευάσετε και να σκηνοθετήσετε τα Κύματα -ένα έργο που γράφτηκε πριν 82 χρόνια;
Στα μεγάλα έργα της τέχνης δεν υπάρχει ημερομηνία λήξης. Η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, μεταφράστρια των Κυμάτων στα γαλλικά έγραψε: «Δεν νομίζω ότι κάνω λάθος που θεωρώ τη Βιρτζίνια Γουλφ ανάμεσα στους τέσσερις ή πέντε σπουδαίους δεξιοτέχνες της αγγλικής γλώσσας και ανάμεσα στους ελάχιστους σύγχρονους συγγραφείς των οποίων τα έργα έχουν κάποιες πιθανότητας να αντέξουν πάνω από δέκα χρόνια».
Τα έργα της Βιρτζίνια Γουλφ (όπως και της Γιουρσενάρ ασφαλώς) έσπασαν το φράγμα και απέδειξαν τη διαχρονικότητά τους. Στα Κύματα συγκεκριμένα, οι ήρωες έχουν τον ίδιο βαθμό προβληματισμού για τη ζωή και την ίδια ποσότητα αναπάντητων ερωτημάτων τους όπως και όλοι εμείς 82 χρόνια μετά. Η Γουλφ δεν τα ξέρει όλα, ερευνά και διερωτάται μέχρι την τελευταία πνοή των πρωταγωνιστών της. Αυτό το βρίσκω αισιόδοξο και διαχρονικό.
Για ποιον λόγο η Βιρτζινια Γουλφ παρομοιάζει με κύματα την ανθρώπινη ύπαρξη;
Στα Κύματα φαίνεται το πάθος της συγγραφέως για τη φύση. Τα συναισθήματα, οι σκέψεις, ο χρόνος που περνά παρομοιάζεται με τις εποχές, τα φύλλα, το νερό, κλπ. Η ανθρώπινη ύπαρξη έχει μια συνεχή, αδιάκοπη κίνηση, ακριβώς όπως τα κύματα της θάλασσας. Τα κύματα όπως ακριβώς και η ανθρώπινη ύπαρξη έχει τα πάνω και τα κάτω, με την έννοια του «εγώ» που βγαίνει με αγωνία στην επιφάνεια, αλλά και τη συνεχή ροή της συλλογικής ύπαρξης, δίχως την οποία όλα θα κατέρρεαν. «Παρόλο που αλλάζουμε, σαν συνεχές πέταγμα, γρήγορα, τόσο γρήγορα, ωστόσο είμαστε σε διαδοχική και αέναη κίνηση, εμείς οι άνθρωποι…» λέει χαρακτηριστικά η Γουλφ.
Γιατί επιλέξατε ο ρόλος του Πάρσιφαλ να ερμηνευτεί μονό κινησιολογικά και μάλιστα από μια γυναικά;
Το πρώτο βήμα ήταν να αποκρυπτογραφήσω το σημαντικό ρόλο του Πάρσιφαλ μέσα από το κείμενο. Ο Πάρσιφαλ λοιπόν είναι συμμαθητής κι αυτός με τους υπόλοιπους έξι ήρωες στο σχολείο. Όλοι επιθυμούν την αποδοχή του. Κάποιοι προσπαθούν να τον αντιγράψουν, κάποιοι άλλοι τον ζηλεύουν, άλλοι είναι ερωτευμένοι μαζί του.
Έπειτα συνειδητοποίησα ότι υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος που η Γουλφ δεν του δίνει δική του φωνή, αλλά τον γνωρίζουμε μόνο από τις περιγραφές των άλλων για αυτόν. Γιατί όλοι μιλούν, εκτός από τον Πάρσιφαλ; Η απάντηση τώρα πια μοιάζει σχετικά απλή. Αν ο Πάρσιφαλ μιλούσε, θα απομυθοποιούνταν. Ενώ τώρα, μπορεί να αναχθεί στο πλήρες σύμβολο, να τοποθετηθεί στο βάθρο του «απόλυτου» ήρωα και να μείνει εκεί παίρνοντας ταυτόχρονα το ρόλο της επιθυμίας, του κρυφού πάθους, του ιδανικού.
Δεν ήθελα λοιπόν ο Πάρσιφαλ να είναι απλά ένας ωραίος άντρας όπως περιγράφεται στο βιβλίο, γιατί είναι πολλά παραπάνω από αυτό στην ψυχή των πρωταγωνιστών μας. Σεβόμενη λοιπόν τη σπουδαιότητα που του δίνει η Γουλφ αποφάσισα να μην κινείται όπως οι υπόλοιποι –εξού και χορεύτρια- , να μην ταυτιστεί με το προφανές πρώτο επίπεδο –εξού και γυναίκα- και να μην απομυθοποιηθεί –εξού και δεν φαίνεται ποτέ το πρόσωπό της. Βεβαίως, όλες αυτές τις σκέψεις τις έκανα αφού γνώρισα την Ερμίρα Γκόρο και ήθελα οπωσδήποτε να συνεργαστούμε στα Κύματα!
Τι ρόλο παίζουν οι έννοιες της φιλίας και του ερωτα στο έργο;
Η έννοια της φιλίας είναι κομβική στο έργο και στην έννοια της φιλίας βασίστηκε ο κορμός της παράστασης. Και οι έξι ηθοποιοί (Χατζηαργυρη, Δρακουλάκη, Παϊταζόγλου, Γούσιας, Τσέλιος, Νεάγκου) που υποδύονται τους παιδικούς φίλους δέθηκαν τόσο πολύ μεταξύ τους από την πρώτη πρόβα, που εκφράζουν με πραγματικό και συγκινητικό τρόπο τον ισχυρό δεσμό που έχουν οι ήρωες μεταξύ τους. Στο εξαιρετικό ταλέντο των ηθοποιών να αντιληφθούν ότι σημασία δεν έχει ο καθένας μεμονωμένα, αλλά η ομάδα, σε αυτό βασίζεται η επιτυχία της έρευνας που κάνουμε πάνω στα Κύματα της Βιρτζίνια Γουλφ.
Αν υπάρχει εν τέλει μια σκέψη που ηρεμεί τον πρωταγωνιστή Μπέρναρντ και του δίνει δύναμη να αντιμετωπίσει ακόμα και το θάνατο είναι η πεποίθηση ότι «δεν είμαι ένας, αλλά πολλοί», εννοώντας τους άλλους πέντε από την παιδική παρέα.
Σχέδια για τον χειμώνα;
Συζητάμε για να συνεχίσουμε Τα Κύματα και το χειμώνα. Κατά τα άλλα, σχέδια αρκετά με ένα κριτήριο: την κοινή καλλιτεχνική πρόθεση.
Ποια είναι η δύναμη της συλλογικότητας σε έναν κόσμο που διαρκώς μεταβάλλεται; Ποιος είναι ο ρόλος της φιλίας και της παρέας στην αέναη αναζήτηση του εγώ;
Τα «Κύματα» είναι ένα έργο που γράφτηκε το 1931 από μία πρωτοπόρο γυναίκα λογοτέχνη, η οποία κατάφερε να καταργήσει κάθε χωροχρονική σύμβαση και να κάνει το κείμενο διαχρονικό αναξάρτητα από την εποχή και τις κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες. Με πρωταγωνιστές μία παρέα έξι φίλων, βλέπουμε τη ζωή σε εννιά διαφορετικές φάσεις και ηλικίες. Από τα παιδικά τους χρόνια μέχρι τα γεράματα βλέπουμε τη Σούζαν, τη Ρόντα, τη Τζίννυ, τον Μπέρναρντ, τον Νέβιλ και τον Λούις άλλοτε να χαίρονται τις καλές στιγμές της ζωής και άλλοτε να παλεύουν για να ισορροπήσουν σε μία σκληρή και βίαιη πραγματικότητα. Όσο αλλάζουν οι ηλικίες τους βλέπουμε να «κυματίζουν» ανάμεσα στην παρέα και τη μοναχικότητα, το προσωπικό και το συλλογικό. Άξονες; Η φιλία, ο έρωτας, η αγάπη, η απώλεια, ο θάνατος.
21°
