Εκεί στον Βοτανικό, κοντά στις γραμμές της Κωνσταντινουπόλεως, υπάρχει ένα μικρό δρομάκι, η Φαλαισίας, που τέμνει την Ιερά Οδό. Εκεί, ο Παύλος, που θα τον βρείτε πίσω από το μπαρ, έχει στήσει μαζί με την γυναίκα του –που βρίσκεται επί των εισιτηρίων– έναν υπέροχο χώρο, το θέατρο OLVIO, μια από τις πολλές γωνιές της Αθήνας που αντιστέκονται διακριτικά στην επέλαση αυτού που τώρα πια, χωρίς κανέναν ενδοιασμό, ονομάζω «μαζική αποχαύνωση». Εκεί δίνουν τον αγώνα τους κάθε βράδυ φιλοξενώντας ανθρώπους που ψάχνουν για διαμάντια στις ράγες, μακριά από τα λίκνα του παγωμένου γιαουρτιού και της ανώφελης διασκέδασης. Κι εκεί ανεβαίνει φέτος το «Historia de un amor ή Τα Μυρμήγκια», το έργο του Θανάση Τριαρίδη, του πιο ταλαντούχου συγγραφέα της γενιάς μου, στο οποίο παίζουν και σκηνοθετούν η Πέμη Ζούνη, στην πρώτη της εμφάνιση μετά τη πολιτική της «παρένθεση», κι ο Κώστας Φιλίππογλου, άρτι αφιχθείς από το Theatre des Bouffes du Nord του Παρισιού.
Το έργο, πυκνό και βαθιά αλληγορικό, όπως κάθε κείμενο του Τριαρίδη, αναπαριστά τη δαντική κόλαση εντός των τειχών ενός ζευγαριού με μόνη πυξίδα το ανοίκειο. Όλη η σκηνή είναι ένα κρεβάτι, ανάμεσα σε φύλλα, ένα κρεβάτι όπου πάνω του δύο άνθρωποι έχουν εγκλωβιστεί χωρίς να μπορούν να αγγιχτούν. Όπως συμβαίνει συνήθως και στη ζωή, όταν πια η ουτοπία του έρωτα έχει διαλυθεί και αυτό που απομένει είναι η συνθήκη της σκληρής πραγματικότητας και το αντίδωρό της, η συνθήκη την οποία επινοείς προκειμένου να αντιμετωπίσεις τη σκληρή πραγματικότητα. «Τα Μυρμήγκια» είναι ένα έργο για τις δύο αυτές συνθήκες, την αλήθεια και το ψέμα, τον ρεαλισμό και τη φαντασίωση, το βίωμα και την επινόηση. Και παρουσιασμένο πότε σαν όνειρο και πότε σαν στιγμιότυπα από έναν γάμο χαρακωμάτων, σε βυθίζει σε μια θεατρική εμπειρία που παγιδεύει, που προκαλεί, που σε πεισμώνει με τις πτυχές του ψυχισμού των ηρώων της, μα που στο τέλος σε αποζημιώνει λυτρωτικά με το σκληρό φως της.
Μια γυναίκα, η Ο, κι ένας άντρας, ο Ν (από μόνοι τους δεν μπορούν να υπάρξουν, αν τους βάλεις μαζί όμως σχηματίζουν το ΟΝ), συναντιούνται σε ένα εξοχικό, εκείνη είναι πόρνη, αυτός είναι πελάτης. Λίγο αργότερα και οι δύο είναι δεμένοι με χειροπέδες, ξεβρασμένοι στο πουθενά δίχως πίστη, δίχως αυταπάτη. Μα σύντομα συνειδητοποιείς ότι όλο αυτό δεν είναι παρά ένα παιχνίδι, ότι οι δύο αυτοί άνθρωποι γνωρίζονται καλά, ότι κάτι πολύ βαθύτερο τους ενώνει, μια πραγματικότητα ανελέητη από την οποία προσπαθούν να διαφύγουν μέσα από τις εγκεφαλικές αποδράσεις, τη βασική αφήγηση που διέπει τη συμβίωση. Εκείνος μιλάει για αγάπη, για ποιητές, για έναν μήνα του μέλιτος κάποτε. Εκείνη μιλάει για χρόνια με σαρκοβόρα φυτά. «Πρέπει να σκεφτούμε ποιοι είμαστε», λέει ο Ν, «άσε ποιοι είμαστε», του αποκρίνεται η Ο, «όλοι κάποιοι είμαστε, πρέπει να σκεφτούμε ποιοι γίναμε». Και στη προσπάθεια να σκεφτούν αυτό που έγιναν, «Τα Μυρμήγκια» ανοίγουν έναν δρόμο στον θεατή που κάλλιστα θα μπορούσε να μοιάζει με εφιαλτικό θρίλερ ολέθρου και συντέλειας ή ένα από-ηθικοποιημένο παιχνίδι με τα όρια του θεάτρου, αν δεν ήταν στην ουσία μια φιλοσοφική πραγματεία για την Αγάπη, ένα υπερμέγεθες σχόλιο για τη Ζωή και το Θάνατο που συνδέει όσους αγαπήθηκαν βαθιά.
Φυσικά, ένα τέτοιο έργο δεν θα μπορούσε να αναδειχθεί χωρίς μεγάλες ερμηνείες. Η Πέμη Ζούνη, με την εμπειρία της Μάρθας του Έντουαρντ Άλμπι στο «Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ» (έργο με συγγενικούς προβληματισμούς), χτίζει μια Ο ρημαγμένη, ηττημένη, μα ανυπέρβλητα τρυφερή. Και το κάνει λεπτεπίλεπτα, χειρουργικά, σαν να μην έλλειψε ούτε μια μέρα από το θέατρο. Όσο για τον Κώστα Φιλίππογλου, αυτός με συγκλόνισε. Πότε σαν φωτιά, ποτέ σαν πάγος, οικοδομεί τον Ν με τρόπο που μπορείς να τον αναγνωρίσεις στο πρόσωπό σου. Στο τέλος ωστόσο μένει πάντα το κείμενο, οι λέξεις. Δεν ξέρω τι θαυμάζω περισσότερο στο Τριαρίδη. Ο μοναχικός δρόμος που διάλεξε, μακριά από τους μεγάλους εκδότες, έπειτα από το θαυμάσιο μυθιστόρημα «Ο άνεμος σφυρίζει στην Κουπέλα» προ 15ετίας; Η βαθύτατη απέχθειά του προς κάθε μορφή ολοκληρωτισμού (έθνη, θρησκείες κλπ); Ή το εξαιρετικό γράψιμό του; Ίσως όλα, ίσως και κάτι άλλο πιο σημαντικό. Το ότι ψάχνει στο χώμα και βρίσκει διαμάντια. Όπως εκεί, στο Βοτανικό, κοντά στις γραμμές…
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
12°
