Η θεατρική παράσταση «Ασκητική» που παίζεται για 5η συνεχή χρονιά στο Θέατρο Καρέζη βασίζεται στο αριστούργημα του Καζαντζάκη, που, αν και δεν αποτελεί μια «εύπεπτη» ιστορία, έχει γνωρίσει ευρεία αποδοχή. Στη θεατρική του εκδοχή ερμηνεύεται από έναν άνδρα και μια γυναίκα, από τον Νικήτα Τσακίρογλου και την Κατερίνα Διδασκάλου στους αντίστοιχους ρόλους, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Πάνου Αγγελόπουλου. Ο σκηνοθέτης μίλησε στην ΑV:
Όσον αφορά τη μεταφορά ενός φιλοσοφικού έργου σε θεατρική παράσταση πόσο δύσκολη ήταν η προσαρμογή για τους ηθοποιούς και πόσο για εσάς;
Οι δυσκολίες ήταν πολλές , γιατί εδώ δεν έχουμε λόγο με πρόσωπο χαρακτήρες, εδώ έχουμε ένα λόγο φιλοσοφικό μεστό που εμείς έπρεπε να επινοήσουμε πως θα δημιουργήσουμε τους χαρακτήρες πως θα γίνει η εκφορά του λόγου.
Αρχικά, δούλεψα στο ίδιο το κείμενο , κατέφυγα στην παλιά συνταγή του Αριστοτέλη. Κάθε ιδέα της ασκητικής την μετέτρεψα σε χαρακτήρα με σάρκα και οστά .Έτσι πρόεκυψε ένα κλασσικό δράμα με χαρακτήρες και δράση, που καταλήγει σε σύγκρουση και κάθαρση. Στο κείμενο υπάρχουν δυο κυρίαρχες δυνάμεις που το διασχίζουν και κονταροχτυπιούνται μεταξύ τους το πνεύμα και η καρδιά .Στη σκηνή το αλαζονικό πνεύμα υποκρίνεται ένας ώριμος άνδρας ,ενώ την τρυφερή και αβέβαιη καρδιά μια νεώτερη γυναίκα.
Όταν έχεις έμπνευση και όραμα όλες οι δυσκολίες αφανίζονται. Η δραματοποίηση φιλοσοφικών έργων, θέτει μόνο μεγάλα ερωτήματα και δίνει ερεθίσματα στους θεατές, να διεισδύσουν πιο βαθειά και πιο αληθινά στο κείμενο. Μέσα από αυτό το φιλοσοφικό έργο, εκείνο που αναζητάς ,είναι το φως και μέσα από την αναζήτηση αυτή βρίσκεις με ελεύθερη βούληση, το βασικό σου στόχο, την απόλυτη ελευθερία.
Πιστεύετε ότι το κοινό πρέπει να έχει διαβάσει το πρωτότυπο για να μπορεί να αντιληφθεί το έργο;
Όλοι έρχονται μ’ ένα δισταγμό για το τι θα δουν. Υποψιάζονται μεταξύ απαγγελίας και θεατρικού μονόλογου. Κι όταν προς έκπληξη τους παρασύρονται από την μέθεξη ενός δράματος υποκύπτουν στην μαγεία μιας παράστασης ,που μπορεί να την παρακολουθήσει κάθε θεατής ,κάθε ηλικίας και κάθε μορφωτικού επίπεδου. Και έστω και μια φράση να πάρει μαζί του θα είναι κερδισμένος.
Ο Καζαντάζκης σε πολλές περιπτώσεις εκφράζει τις “νιτσεϊκές” ιδέες του σχετικά με τον υπεράνθρωπο και γενικά φέρεται ως ιδεαλιστής με θεωρίες που παραπέμπουν στο μεταφυσικό, πόσο αληθινές μπορεί να είναι ενίοτε αυτές οι ιδέες;
O ίδιος ο Καζαντζάκης έλεγε ο Νίτσε με δίδαξε… πως δεν πρέπει πότε να χεις μια αντίληψη για τη ζωή που σου επιτρέπει ελπίδες και ανταμοιβές. Είσαι ελεύθερος άνθρωπος όχι μισθοφόρος. Να παλεύεις χωρίς να καταδέχεσαι να ζητάς ανταμοιβή, αυτό είναι η αληθινή ελευθερία. Ακόμη ο Καζαντζάκης κοινώνησε τη φιλοσοφία του Ανρι Μπερξον. Όπως ο ίδιος αναφέρει ότι ο Μπερξόν «γλίτωσε» από μερικά άλυτα φιλοσοφικά ερωτήματα, ότι «μια ζωική ορμή», μια ανεξέλεγκτη σκοτεινή δύναμη δημιουργεί ουσιαστικά τον κόσμο και κινείται ανοδικά σε μια διαρκή προσπάθεια να εξυψώσει και να εξευγενίσει την ύλη και το πνεύμα. Από τον Μπερξον εμπνεύστηκε το όραμα του αγωνιζόμενου Θεού, τη βαθύτερη επιδίωξη να γίνουμε οι άνθρωποι μέσα στην καθημερινότητα μας, Σωτήρες του Θεού. Με την έννοια της προσωπικής λύτρωσης.
Η μουσική της παράστασης έχει επιμεληθεί από τα επίσης «εγγυημένα» χέρια από τον Δημήτρη Παπαδημητρίου.
Με τη μουσική του Δημήτρη Παπαδημητρίου η παράσταση αποκτά αυτή τη μαγεία γιατί ο συνδυασμός της μουσικής και της εικόνας και του λόγου είναι τόσο άρρηκτα δεμένα ,που έχουμε μια παράσταση που μας μεταφέρει σε μια μέθεξη.
Για 5η συνεχή χρονιά, ο κόσμος δείχνει την αγάπη του σε ένα έργο με πολλά σημαντικά μηνύματα. Ένα εξ αυτών είναι το ζήτημα της Ελευθερίας που στις μέρες μας υπόκειται σε πολλούς και διάφορους περιορισμούς. Πως καταφέρνουν οι ερμηνευτές και συντελεστές να μεταφερθεί το μήνυμα αυτό στο ευρύ κοινό;
Βλέποντας το έργο, σας παραθέτω τον διάλογο του άνδρα και της γυναίκας.
Α.Χρέος σου, ήσυχα, χωρίς ελπίδα, με γενναιότητα, να βάνεις πλώρα κατά την άβυσσο. Και να λες: Τίποτα δεν υπάρχει!
Γ. Τίποτα δεν υπάρχει!
Α. Μήτε ζωή, μήτε θάνατος.
Γ. Κοιτάζω την ύλη και το νου σα δυο ανύπαρχτα ερωτικά φαντάσματα να κυνηγιούνται, να σμίγουν, να γεννούν και ν’ αφανίζουνται, και λέω: «Αυτό θέλω!».
Α. Ξέρω τώρα· δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, λυτρώθηκα από το νου κι από την καρδιά, ανέβηκα πιο πάνω, είμαι λεύτερος. Αυτό θέλω. Δε θέλω τίποτα άλλο. Ζητούσα ελευτερία.
12°
