Μιχάλης Heupel, Φερνάντο Νίνα, Χριστίνα Μπαζίλη, Αλέξης Καραϊσκάκης - Νάστος: Οι Young Greek Classics στο Φεστιβάλ Αθηνών
Παίρνοντας αφορμή και έμπνευση από την παρουσία στο Ηρώδειο (30 Ιουνίου) του σπουδαίου σολίστ βιολοντσέλου Yo-Yo Ma, ο οποίος θα παρουσιάσει και τις 6 Σουίτες του J.S.Bach για τσέλο ασυνόδευτο, η πλατφόρμα Young Greek Classics παρουσιάζει 4 ήδη διακεκριμένους νέους σολίστ βιολοντσέλου σε 3 συναυλίες (1, 3 & 4 Ιουλίου), με γενική είσοδο 5 ευρώ.
Ο Μιχάλης Χόιπελ, με διεθνή και πολλαπλή μουσική παρουσία και ταυτότητα, είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες τσελίστες της νέας γενιάς. Για αυτόν η μουσική είναι μία και, όπως λέει, η αυθεντική ανάγκη για έκφραση και η μουσική που προκύπτει από αυτή, είτε είναι μια παραδοσιακή μελωδία, μια κλασική συμφωνία, ένα παιδικό τραγούδι ή μια πολύπλοκη multimedial σύνθεση, έχει την ίδια αξία και κουβαλά την ίδια συγκινησιακή ισχύ. Η πρώτη του σολιστική δισκογραφική δουλειά έχει τίτλο «Αφιέρωσις», προέκυψε από το γεγονός πως όλα τα έργα είναι αφιερωμένα σε διαφορετικά πρόσωπα και έχει έντονα προσωπικό χαρακτήρα. Μας μιλάει για τις σουίτες του Μπαχ και μας προτείνει να γνωρίσουμε τον κόσμο του τσέλου πηγαίνοντας στη συναυλία τους με τον Φερνάντο Νίνα στις 3 Ιουλίου στο Ωδείο Αθηνών, μια που το πρόγραμμα που θα παρουσιάσουν καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα του ρεπερτορίου του βιολοντσέλου.
Πες μας λίγα λόγια για να παρουσιάσεις τον εαυτό σου...
Γεννήθηκα στην Αθήνα και έφυγα στα 17 μου για τη Γερμανία ακολουθώντας την επιθυμία μου να σπουδάσω μουσική. Μέσα από τις σπουδές μου και τη μελέτη μου είδα πως μου αρέσει εξίσου να ερμηνεύω κλασική, σύγχρονη και παραδοσιακή μουσική, να αυτοσχεδιάζω, να γράφω άρθρα, να κάνω ομιλίες και παρουσιάσεις για μικρούς και μεγάλους και να αναζητώ νέους τρόπους έκφρασης μέσα από την τέχνη μου. Μου αρέσουν οι προκλήσεις. Έτσι παλεύω με τους ήχους και τις ιδέες πίσω από τους ήχους, οπλισμένος με 4 χορδές, 5 δάχτυλα και ένα δοξάρι.
Γιατί τσέλο; Τι σημαίνει για σένα; Πώς ξεκίνησαν όλα;
Όταν ήμουν ακόμη παιδί και με ρωτούσαν «τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις», απαντούσα «ξυλουργός». Η μητέρα μου μού χάρισε ένα βιβλίο για τα όργανα της ορχήστρας που συνοδευόταν από μια κασέτα με ηχητικά παραδείγματα για κάθε όργανο. Για το βιολοντσέλο στο βιβλίο υπήρχε μια ζωγραφιά μιας μεγάλης τίγρης σε μπλε φόντο και από την κασέτα άκουσα για πρώτη φορά το πρελούδιο της 6ης σουίτας του Bach. Ερωτεύτηκα αμέσως τον ήχο του τσέλου καθώς και τις σουίτες του Bach.
Η μητέρα μου δεν θεώρησε αρχικά την επιθυμία μου να ξεκινήσω αμέσως μαθήματα βιολοντσέλου σοβαρή, αλλά μετά από σχεδόν 6 μήνες επιμονής καθώς και το γεγονός πως κατασκεύασα από ένα κομμάτι ξύλο και μερικά λαστιχάκια από την κουζίνα ένα πρόχειρο προσομοίωμα ενός βιολοντσέλου, κατάφερα να την πείσω. Έτσι ξεκίνησα το βιολοντσέλο και δεν σταμάτησα ποτέ. Κατ’ αυτό τον τρόπο ξεκίνησε και η σχέση μου με τις 6 Σουίτες του Bach, οι οποίες έχουν υπάρξει μια σταθερή συνιστώσα στη μελέτη μου από τότε που έπαιξα την 1η, όταν ήμουν 14.
Τι σημαίνει για σένα ο χαρακτηρισμός «ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες τσελίστες της νέας γενιάς»;
Η χαρά του καλλιτέχνη έγκειται στην συνεχή προσπάθεια να γίνει καλύτερος, μέσα από την καθημερινή μελέτη και τις θυσίες που κάνει για την τέχνη του. Η αναγνώριση της δουλειάς αυτής είναι βέβαια πάντοτε ευπρόσδεκτη, αλλά όχι αυτοσκοπός. Χαίρομαι που ανήκω σε μια γενιά Ελλήνων μουσικών που έχει να επιδείξει πολλούς νέους που διαπρέπουν στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Στο YouTube σε βρίσκουμε να παίζεις «Δακρύζω με παράπονο» και από κάτω την 3η Σουίτα για Τσέλο του Μπαχ. Τι τα συνδέει;
Για μένα όλη η μουσική είναι μία. Μια συνεχής μορφή ανθρώπινης έκφρασης, μια συλλογική εμπειρία που έχει ως στόχο να μας συνδέει μεταξύ μας αλλά και με κάτι μεγαλύτερο από εμάς. Όταν υπάρχει η αυθεντική ανάγκη για έκφραση, η μουσική που προκύπτει, είτε αυτή είναι μια παραδοσιακή μελωδία, μια κλασική συμφωνία, ένα παιδικό τραγούδι ή μια πολύπλοκη multimedial σύνθεση, έχει για μένα την ίδια αξία και κουβαλά την ίδια συγκινησιακή ισχύ. Θεωρώ λοιπόν το νήμα που συνδέει, στην προκειμένη περίπτωση το κρητικό «Δακρύζω με παράπονο» με τη σουίτα του Bach, απόλυτα φυσικό. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως όλα τα μουσικά έργα έχουν την ίδια ποιοτική αξία, απλά πως αυτό που καθορίζει την αξία τους δεν είναι το είδος στο οποίο ανήκουν. Όσο εμβαθύνει κανείς και εκπαιδεύει τη διαίσθηση του, τόσο ευκολότερο γίνεται να διακρίνει την αυθεντικότητα της έκφρασης από την οποία διακατέχεται ένα μουσικό έργο.
Μουσική δωματίου ή σολίστ με σημαντικές ορχήστρες και μαέστρους; Μπαχ ή συνθέτες του 21ου αιώνα;
Νομίζω πλέον δεν είναι δυνατόν να επιλέξει κανείς ή το ένα ή το άλλο και αυτό όχι επειδή δεν υπάρχουν οι δυνατότητες, αλλά απλά επειδή οι ρόλοι και οι απαιτήσεις έχουν αλλάξει πολύ για τους μουσικούς. Στη σημερινή εποχή ένας καλός μουσικός καλείται να είναι εξίσου καλός σολίστ, καλός μουσικός δωματίου, καλός μουσικός ορχήστρας, ειδικός στην παλαιά και τη σύγχρονη μουσική, επικοινωνιακός δάσκαλος κλπ. Ο ρόλος του καθ’ αποκλειστικότητα σολίστ ανήκει πια σε μια περασμένη εποχή. Προσωπικά αυτό μου αρέσει, κι ας περιλαμβάνει πολύ περισσότερο κόπο και εργασία, γιατί ωθεί προς μια πιο σφαιρική αντίληψη της φύσης της μουσικής. Και κάθε πρόκληση αυτού του είδους έχει τη δίκη της γοητεία. Η ερμηνεία της παλαιάς μουσικής μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίζουμε και να μαθαίνουμε την τέχνη μας από την βάση της και η μουσική έχει την ιδιαιτερότητα πως, όσο παλιά και να είναι, αν ερμηνεύεται καλά, παραμένει ζωντανή. Η σύγχρονη μουσική από την άλλη καταφέρνει να μας εκπλήσσει με τρόπους που τα έργα που έχουμε ακούσει εκατοντάδες φορές δεν μπορούν, ενώ ταυτόχρονα βοηθά στο να διευρύνουμε τα ακούσματα μας και την αντίληψη μας για το τι είναι η μουσική. Η μουσική δωματίου περιέχει το στοιχείο της ζωηρής αλληλεπίδρασης με άλλους μουσικούς, ενώ η δουλειά με μια ορχήστρα (είτε ως σολίστ είτε ως μέλος της ορχήστρας) μας δίνει τη δυνατότητα να εμβαθύνουμε στην έννοια μιας συλλογικής προσπάθειας για την πραγμάτωση ενός έργου τέχνης. Οπότε δεν θα μπορούσα ποτέ να αρκεστώ μόνο σε έναν από αυτούς τους ρόλους. Έχω όμως μια ιδιαίτερη προτίμηση στα έργα που θεωρώ πως, αδίκως, ακούγονται λιγότερο. Ως ερμηνευτής θεωρώ πως έχω την υποχρέωση αλλά και την ευκαιρία να διευρύνω τους μουσικούς ορίζοντες του κοινού που έρχεται να με ακούσει, γι αυτό και οι συναυλίες μου σχεδόν πάντα περιέχουν και κάτι το «περίεργο».
Γιατί «Αφιέρωσις» ο δίσκος που κυκλοφόρησες; Τι θα ακούσουμε εκεί;
Η πρώτη μου σολιστική δισκογραφική δουλειά έπρεπε για μένα να έχει έναν έντονα προσωπικό χαρακτήρα. Αποφάσισα λοιπόν σε αυτόν το δίσκο να περιλάβω ένα ποικιλόμορφο μίγμα έργων του 20ου και 21ου αιώνα για σόλο βιολοντσέλο τα οποία να έχουν για μένα μια ιδιαίτερη σημασία.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου ασχολήθηκα περισσότερο με το κλασικό ρεπερτόριο του βιολοντσέλου. Η ενασχόληση μου με την σύγχρονη μουσική ήταν κάτι που ξεκίνησα μόνος μου, κατά κύριο λόγο μετά το τέλος των σπουδών μου. Έτσι ο δίσκος αυτός έγινε για μένα ένα πρώτο δείγμα των πιο ανεξάρτητων και προσωπικών μου αναζητήσεων.
Ο τίτλος Αφιέρωσις προέκυψε από το γεγονός πως όλα τα έργα είναι αφιερωμένα σε διαφορετικά πρόσωπα. Άλλοτε είναι αφιερωμένα σε μεγάλους ερμηνευτές, όπως τον Rostropovich, τον Casals ή τον Piatigorsky, άλλοτε είναι αφιερωμένα σε φίλους των συνθετών και άλλοτε σε φανταστικά πρόσωπα. Μέσα στα έργα βρίσκεται και η Κρητική Σουίτα της συνθέτριας Έφης Μαρκουλάκη, η οποία έχω την τιμή να είναι αφιερωμένη σε μένα. Χαίρομαι ιδιαίτερα που μέσω του δίσκου αυτού υπήρξε η δυνατότητα να προωθηθεί το έργο μιας Ελληνίδας συνθέτριας και στο εξωτερικό, μιας και ο δίσκος έλαβε πολύ καλές κριτικές μεταξύ άλλων από το αγγλικό περιοδικό Gramophone, το γερμανικό Klassik Magazin και επιλέχθηκε από το αμερικανικό ίδρυμα Violoncello Foundation ως μια από τις 5 καλύτερες ηχογραφήσεις για βιολοντσέλο του 2017.
Θα συμμετέχεις στους Δρόμους της Φιλίας στο Φεστιβάλ Αθηνών και μετά σε αυτό της Ραβένας, υπό την μπαγκέτα ενός από τους τελευταίους μεγάλους μαέστρους, τον Ρικάρντο Μούτι. Τι σημαίνει για σένα;
Όταν μου προτάθηκε να συμμετέχω σε αυτό το πρότζεκτ χάρηκα για πολλούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα η δουλειά κοντά σε έναν τόσο σημαντικό μαέστρο, όπως ο Riccardo Muti, σίγουρα θα αποφέρει νέες εμπειρίες και μουσικές αποκαλύψεις. Δεύτερον το έργο, η 9η Συμφωνία του Beethoven που, πέρα από την μουσική του αρτιότητα, κουβαλά και ένα τόσο βαθύ και αξιόλογο μήνυμα. Τρίτον ο χώρος που θα πραγματοποιηθεί η συναυλία, το Ηρώδειο, που έχει μια τόσο σημαντική ιστορία και προσφέρει μια διαφορετική και ιδιαίτερη ενέργεια τόσο σε αυτούς που βρίσκονται επί σκηνής όσο και στο κοινό. Τέταρτον η συνεργασία με άλλους αξιόλογους Έλληνες και Ιταλούς μουσικούς, μέσα στην ορχήστρα και οι νέες γνωριμίες που θα προκύψουν. Πέμπτον το ταξίδι στην Ιταλία για τη συναυλία στο Φεστιβάλ της Ravenna. Και η λίστα θα μπορούσε να συνεχίζεται για πολύ ακόμη. Χαίρομαι ιδιαίτερα για την εμπειρία που θα προσκομίσω μέσα από αυτό το πρότζεκτ και που σίγουρα θα μου δώσει έμπνευση και ιδέες για το μέλλον.
Daniel Paleodimos
Είναι οι σουίτες για τσέλο του Μπαχ το σπουδαιότερο έργο για τσέλο που έχει γραφτεί; Τι θα έλεγες για την εξαίσια αυτή μουσική ως ερμηνευτής ή και ακροατής;
Οι Σουίτες του Bach δεν είναι μόνο από τα σπουδαιότερα έργα για βιολοντσέλο, αλλά από τα σπουδαιότερα έργα μουσικής γενικότερα. Αποτελούν ένα εξαιρετικό δείγμα πλήρους αρμονίας μεταξύ της εξωτερικής φόρμας και της εσωτερικής έμπνευσης. Ως ερμηνευτής αλλά και ως ακροατής μπορεί κανείς να ανακαλύπτει νέες πτυχές των έργων αυτών κάθε φορά που ασχολείται μαζί τους. Οι σουίτες όμως έχουν και ιδιαίτερη αξία επειδή έχουν υπάρξει πηγή έμπνευσης για τόσες πολλές και διαφορετικές μουσικές. Είναι τα πρώτα έργα που γράφτηκαν για σόλο βιολοντσέλο, χωρίς καμία απολύτως συνοδεία. Όλα τα έργα για βιολοντσέλο που έχουν ακολουθήσει έχουν επηρεαστεί από αυτές, σε μεγαλύτερο η μικρότερο βαθμό. Για να αντιληφθεί κανείς πλήρως την αξία τους θα πρέπει να ακούσει ή να ερμηνεύσει τα έργα για βιολοντσέλο του Beethoven, του Brahms, του Reger, του Britten, του Ligeti, του Penderecki, του Kurtag και τόσων άλλων. Το να περιοριστεί λοιπόν κανείς στο να ακούει ή να ερμηνεύει μόνο τις Σουίτες του Bach θα μείωνε την αξία των ίδιων των έργων.
Τι θα πρότεινες σε κάποιον να ακούσει για να γνωρίσει τον κόσμο της μουσικής από τη σκοπιά του τσέλου;
Θα πρότεινα να έρθει στη συναυλία μας μαζί με τον Φερνάντο Νίνα στις 3 Ιουλίου στο Ωδείο Αθηνών, που πραγματοποιείται στα πλαίσια της σειράς Αφιέρωμα στο Τσέλο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών, γιατί το πρόγραμμα που θα παρουσιάσουμε καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα του ρεπερτορίου του βιολοντσέλου. Από τις παραδοσιακές μελωδίες της Κρητικής Σουιτας της Έφης Μαρκουλάκη ή της σονάτας της Khadija Zeynalova από το Αζερμπαϊτζάν και τα σύγχρονα ακούσματα της Σονάτας του György Ligeti, τα δεξιοτεχνικά passages της Σουίτας του Gaspar Cassadó εως τα πιο crossover rock και pop στοιχεία του προγράμματος που έχει προετοιμάσει ο Φερνάντο. Μπορεί κανείς να δει σε αυτή τη συναυλία την μεγάλη ποικιλία των δυνατοτήτων του οργάνου και σίγουρα να βρει κάτι που να τον γοητεύσει και να τον παροτρύνει να αναζητήσει περισσότερα ακούσματα στο μέλλον!
14°
