Φαντασία: Μια ταινία-ρέκβιεμ για το λαϊκό τραγούδι

Η νέα ταινία του Αλέξη Καρδαρά έχει τον τίτλο «Φαντασία» και μας μεταφέρει πίσω στον χρόνο. Συγκεκριμένα στην Αθήνα του 1993. Του ΠΑΣΟΚ και της ατέλειωτης ευφορίας. Μιας εποχής που συζητιέται πολύ ακόμη και σήμερα καθώς αρκετοί τη θεωρούν το εφαλτήριο μιας κατάστασης που οδήγησε στην κρίση των τελευταίων ετών.

«Δεν νιώθω φυσικά κάποια νοσταλγία για εκείνη την εποχή την οποία πάντως την έζησα για τα καλά», μας λέει ο Αλέξης Καρδαράς και συνεχίζει. «Δεν είναι μόνο τα 90s αλλά και τα 80s που περιγράφονται στην ταινία. Τοποθέτησα εκεί την ιστορία μου για καθαρά αφηγηματικούς κι όχι νοσταλγικούς λόγους. Ήθελα να συνυπάρχουν στο ίδιο χρονικό σημείο η παλιά χρυσή γενιά αλλά και τα νέα ονόματα του λαϊκού τραγουδιού (που κυριαρχούν ακόμη και σήμερα) που μόλις τότε ξεκινούσαν. Είχα ζήσει τότε, με προσωπικά βιώματα αλλά δεν τη νοσταλγώ με την έννοια να την ξαναζήσω. Ίσως μόνο για να ξαναγίνω 35 ετών!». Αν και διαπιστώνουμε ότι δεν είναι νοσταλγός των παλιών, κι ενώ η πρωταγωνίστρια Ρένα Μόρφη προετοιμάζεται για την κρίσιμη τελική σκηνή του φιλμ που πραγματοποιείται στο Akanthus της Ιερά οδού που έχει μεταμορφωθεί με τις κατάλληλες πινελιές σε πίστα των 90s, επιμένουμε. Τι είναι εκείνο που του λείπει περισσότερο από το παρελθόν; «Μμμ. Νοσταλγώ μόνο προσωπικές στιγμές, όχι ολόκληρες εποχές όπως λένε κάποιοι «τι ωραία ήταν η δεκαετία του ’60 και του ’70 και τι χάλια είναι σήμερα».

Η ταινία μόλις ολοκλήρωσε τα γυρίσματα και σε λίγο θα ξεκινήσει η διαδικασία του μοντάζ με τη συνεργασία του σκηνοθέτη και της μοντέρ Ιωάννας Σπηλιοπούλου. Στόχος είναι να βγει η ταινία στις αίθουσες αρχές του ερχόμενου Δεκεμβρίου. Όμως η «Φαντασία» που κινείται γύρω από την προσωπική ιστορία μιας λαϊκής τραγουδίστριας ποια διαφορά έχει σε σχέση με τα υπόλοιπα ελληνικά φιλμ που έχουν γυριστεί με φόντο τα σκυλάδικα και τον κόσμο της νύχτας; «Το σκυλάδικο είναι ένα υποείδος του λαϊκού τραγουδιού που είναι μια ευρύτερη έννοια που περιλαμβάνει από Σαββόπουλο μέχρι Θεοδωράκη κι από Τσιτσάνη μέχρι τον Πόλυ Κερμανίδη» αναφέρει ο Καρδαράς και συνεχίζει.

«Η σχέση μου με το λαϊκό τραγούδι είναι στενή από παλιά ως έφηβος άκουγα κομμάτια που με άγγιζαν. Μεγαλώνοντας με ενδιέφερε ακόμη περισσότερο και ασχολήθηκα πιο μεθοδικά μαζί του. Η “Φαντασία” καλύπτει την ανάγκη μου να κάνω μια ταινία για το αυθεντικό λαϊκό τραγούδι κι όχι το σκυλάδικο. Σε σχέση με τα υπόλοιπα σπουδαία φιλμ που έχουν γίνει γύρω από τον κόσμο της νύχτας όπως το “Όλα Είναι Δρόμος” ή το “Αυτή η Νύχτα Μένει” η σημαντικότερη διαφορά είναι πως υιοθετούμε τη ματιά του καλλιτέχνη πρωταγωνιστή κι όχι του θαμώνα».

Για την εποχή που διαδραματίζεται η ιστορία, εποχή της μεγάλης ευφορίας που έχει συνδεθεί αμετάκλητα με το «βαθύ ΠΑΣΟΚ» το οποίο επιστρέφει στην εξουσία με τον Ανδρέα Παπανδρέου ξανά πρωθυπουργό αλλά και τον δικό του χαρακτήρα στην ταινία μιλάμε με τον Στέλιο Μάινα, που υποδύεται το βετεράνο μπουζουξή Χρηστάκη.

«Ο Βλάσης Χρηστάκης είναι ένας ήρωας που έχει να κάνει με ότι απέμεινε από τη δεκαετία του ’60. Ενας λαϊκός συνθέτης μπουζουξής σε μια εποχή που το λαϊκό τραγούδι παίρνει τα ηνία από το ρεμπέτικο. Οι ρεμπέτες ζούσαν στην παρανομία και η μουσική τους έδωσε την πρώτη πάσα σε αυτό που λέμε μοντέρνο λαϊκό τραγούδι. Αυτοί οι άνθρωποι λοιπόν είχαν συγκεκριμένους κανόνες και κώδικα συμπεριφοράς. Ο λόγος τους ήταν συμβόλαιο. Ο ήρωας μου, ο Χρηστάκης, μικρός ήταν μαρμαράς και τον έλεγαν 'πρίγκιπα' (το παρατσούκλι του το είχε βγάλει ο Ζαμπέτας από μια φοβερή ιστορία που σχετιζόταν με τα βασιλικά ανάκτορα στο Τατόι που είχε πάει εκεί για να δουλέψει). Ο ήρωας μου λοιπόν βλέπει τους συνεργάτες του σαν οικογένεια. Οι μουσικοί ήταν μια οικογένεια με αλληλεγγύη. Το πρόβλημα του ενός γινόταν πρόβλημα όλων και έψαχναν τη λύση του. Ο Χρηστάκης είναι ένας τύπος αυτής της εποχής» μας λέει ο Μάινας και συνεχίζει.

«Ο Καρδαράς λέει ότι η ταινία είναι ένα ρέκβιεμ για το λαϊκό τραγούδι. Εγώ λέω ότι είναι το ίδιο το λαϊκό τραγούδι. Είναι direct στην καρδιά του. Σε αυτό που πραγματικά είναι. Δεν έχει νοσταλγικό χαρακτήρα. Είναι ένα φιλμ που αγγίζει το θυμικό του θεατή, την ψυχή του».

Παρακολουθώντας μέρος από τα γυρίσματα διαπιστώνω ότι οι θαμώνες του μαγαζιού είναι μέσα στην καλή χαρά και ξεφαντώνουν στα μπουζούκια σαν να μην υπάρχει αύριο. Η ηρωίδα του φιλμ, μια λαϊκή τραγουδίστρια, που έρχεται από την επαρχία στην Αθήνα για να τραγουδήσει στο μαγαζί του Χρηστάκη, έλκεται από τον μπουζουξή μέντορα της αλλά παράλληλα ανακαλύπτει τον έρωτα στο πρόσωπο ενός συναδέλφου της, ανερχόμενο αστέρι στο χώρο της λαϊκό-ποπ μουσικής σκηνής. Το ζευγάρι υποδύονται η πρωτόβγαλτη στον κινηματογράφο αλλά έμπειρη τραγουδίστρια Ρένα Μόρφη και ο Γιάννης Στάνκογλου. Ποια είναι όμως η Φωτεινή (ο χαρακτήρας της στην ταινία) καθώς και η άποψη για τη συγκεκριμένη εποχή, της Ρένας Μόρφη;

«Δεν είχα καμία ρομαντική εικόνα για εκείνη την εποχή. Το αντίθετο μάλιστα. Όμως μέσα από την διαδικασία των γυρισμάτων και την προετοιμασία κατάλαβα ότι υπήρξε και κάτι βαθύτερο και πιο σύνθετο πίσω από αυτή την εικόνα παρακμής. Ο χαρακτήρας μου είναι ένα φτωχό κορίτσι που έρχεται με πολλά όνειρα στην Αθήνα και διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν στο δρόμο της καθορίζουν τη ζωή της. Έχει ένα μεγάλο καλό. Από μικρή έχει μάθει να στηρίζεται στις δυνάμεις της. Όμως έχει ένα μεγάλο κακό. Είναι πιο παρορμητική από ότι θα έπρεπε κι αυτό έχει κάποιες επιπτώσεις στη ζωή της. Στη σκηνή όμως είναι εσωστρεφής και δεν έχει τη σκηνική παρουσία που απαιτεί ο κόσμος της νύχτας». Κάποιοι ίσως σκεφτούν ότι η ταινία είναι μάλλον νοσταλγική παρότι ο σκηνοθέτης Αλέξανδρος Καρδαράς αρνείται κάτι τέτοιο.

«Η νοσταλγία είναι παρεξηγημένη» υποστηρίζει η Μόρφη. «Από τα παλιά χρόνια, όταν οι τροβαδούροι του ’20 εξυμνούσαν την “αλλοτινή και όμορφη εποχή” υπήρχε μια τάση απαξίωσης για το παρόν. Ο λόγος ίσως έχει να κάνει με τον έμφυτο φόβο για το μέλλον ώστε να μας κάνει να στρεφόμαστε στην ασφάλεια του παρελθόντος. Το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι αλλά και το σινεμά στρέφονται στις παλιές αξίες όχι τόσο από νοσταλγία όσο από μια φυσική ανάγκη για να εντοπίσουμε τα στοιχεία που μας διαμόρφωσαν και για να ανακαλύψουμε εκείνα που θα μας βοηθήσουν να φτιάξουμε το μέλλον».