Το «1968» είναι η νέα δουλειά του Τάσου Μπουλμέτη μετά από τον «Νοτιά». Μέσα σε δύο χρόνια αυτή είναι η δεύτερη ταινία για τον δημιουργό της «Πολίτικης κουζίνας», που με το έργο αυτό δηλώνει πως τελείωσε με τα «αυτοβιογραφικά» φιλμ. «Καιρός να κάνουμε κάτι άλλο» μας λέει, αλλά ως τότε ας δούμε τι ακριβώς έχει κάνει εδώ.
Μετά από τον «Νοτιά» είχατε πει ότι θα αργήσετε να ξανακάνετε ταινία που θα βασίζεται σε αυτοβιογραφικά βιώματα. Τι μεσολάβησε κι αλλάξατε την αρχική σας απόφαση;
'Ηταν λίγες μέρες μετά από την ολοκλήρωση του «Νοτιά», όταν δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από τους ανθρώπους της ΑΕΚ, που είχαν διαβάσει σε μια συνέντευξή μου πως είμαι ΑΕΚτζής. Συναντήθηκα με τον Μάκη Αγγελόπουλο, τον ιδιοκτήτη και πρόεδρο της ΚΑΕ AEK και μου είπε για το όραμά του να κάνει κάτι ιδιαίτερο σε δύο χρόνια, το 2018, που θα έχουν περάσει 50 χρόνια από τότε που η ΑΕΚ αναδείχτηκε κυπελλούχος Ευρώπης στο μπάσκετ. Στόχευε να κάνει μια ταινία γι’ αυτή την επέτειο κι η επιθυμία του ήταν να την αναλάβω εγώ. Ήταν μια τιμητική πρόταση που φυσικά δεν θα μπορούσα να την αγνοήσω, ενώ με γοήτευε τόσο ως Κωνσταντινουπολίτη όσο και ως ΑΕΚτζή να γίνω κομμάτι αυτής της χρυσής επετείου.
Θυμάστε εσείς εκείνο τον αγώνα;
Φυσικά. Ήταν το γεγονός που είχε μονοπωλήσει το ενδιαφέρον όλων. Ήμουν 11 χρονών κι είχα ακούσει μαζί με τον πατέρα μου στο ραδιόφωνο τον αγώνα, όπως οι περισσότεροι Έλληνες. Τα συναισθήματα ήταν πρωτόγνωρα.
Γιατί δεν κάνατε το «1968» ταινία μυθοπλασίας;
Αυτή ήταν και η επιθυμία του κ. Αγγελόπουλου. Να κάνουμε μια ταινία μυθοπλασίας. Όμως δεν είχα το κουράγιο τότε για κάτι τέτοιο. Αντιθέτως γύρναγε συνέχεια από παλιά στο μυαλό μου η σκέψη του ντοκιμαντέρ, αλλά στο υποείδος του docufiction, που αφορά στην καταγραφή του γεγονότος, του ντοκουμέντου, με προσθετικά στοιχεία μυθοπλασίας. Όπως κι έγινε.
Δηλώνετε οπαδός της ΑΕΚ, η ταινία περιγράφει τη μεγαλύτερη νίκη στην ιστορία της ΑΕΚ αλλά παρόλα αυτά λέτε ότι η ταινία δεν είναι για την ΑΕΚ. Πώς γίνεται αυτό;
Δεν είναι μια ταινία για την ΑΕΚ. Ή έστω μόνο για την ΑΕΚ. Είμαι απόλυτος σε αυτό. Εκείνο το βράδυ που σημαδεύτηκε από τη μεγαλύτερη επιτυχία ελληνικής ομάδας σε όλα τα αθλήματα μέχρι τότε, έτυχε να βρίσκεται η ΑΕΚ σε εκείνη τη θέση. Ήταν άλλη εποχή τότε και με άλλα ήθη. Όλη η Ελλάδα ήταν στο πλευρό εκείνης της ομάδας που διέθετε εξαιρετικούς παίχτες. Εκείνο το βράδυ του τελικού υπήρχαν πανό που τα είχαν ολυμπιακοί κι έγραφαν «ΑΕΚ, οι Ολυμπιακοί μαζί σου». Πράγματα αδιανόητα σήμερα. Όμως υπήρχε και μια σημαντική διαφορά. Η Χούντα μετρούσε ήδη ένα χρόνο δικτατορίας. Εκείνος ο αγώνας πέτυχε να ενώσει όλη την Ελλάδα κατά του καθεστώτος της χούντας. Και αυτό που έγινε μετά με τους πανηγυρισμούς σε όλη την Αθήνα ήταν καταπληκτικό. Μην ξεχνάμε ότι η Χούντα απαγόρευε τις μαζικές συγκεντρώσεις και ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους έχοντας την αίσθηση ότι μετέχει σε μια παλλαϊκή παρουσία.
Η έρευνά σας από πού ξεκίνησε και πού κατέληξε;
Το υλικό που αντλήσαμε ήταν τεράστιο. Ξεκινήσαμε από τα βασικά. Να μαζεύουμε τις μαρτυρίες των ζωντανών πρωταγωνιστών εκείνης της βραδιάς, ελλήνων και ξένων. Παικτών, παραγόντων, σπορτσκάστερ όπως ο Βασίλης Γεωργίου του οποίου η χαρακτηριστική φωνή στη μετάδοση του αγώνα έχει χαραχθεί στη μνήμη όλων. Ταξιδέψαμε επίσης στην Τσεχία για να βρούμε τους παίκτες της Σλάβια, αλλά και στην Κωνσταντινούπολη για να βρούμε τις ρίζες καταγωγής της ΑΕΚ. Βρήκαμε αληθινούς θησαυρούς ακόμη και από απλούς φιλάθλους ή συγγενείς των μεγάλων πρωταγωνιστών. Το αποτέλεσμα ήταν ένα υλικό που ξεπερνάει τις 23 ώρες με καταπληκτικές ιστορίες και μαρτυρίες. Μοιραία κάποιες από αυτές έμειναν έξω από το φιλμ αλλά θα συμπεριληφθούν στο dvd που θα κυκλοφορήσει σε λίγους μήνες.
Είστε περισσότερο μπασκετόφιλος από ποδοσφαιρόφιλος. Πώς κι έτσι;
Επειδή έχω παίξει μπάσκετ. Μάλιστα αποφάσισα να ασχοληθώ με το άθλημα, όταν ερωτεύτηκα μια κοπέλα που της άρεσε το μπάσκετ. Έτσι γράφτηκα στο Μαρούσι για να παίξω αλλά δεν ήμουν καλός παίκτης. Τότε αποφάσισα να γίνω σκηνοθέτης. Όταν απέτυχα ως μπασκετμπολίστας.
Πώς καταλήξατε στους χαρακτήρες των παράλληλων μικρών ιστοριών και ποιο είναι το concept της ταινίας;
Οι χαρακτήρες αυτοί αντιπροσωπεύουν την Ελλάδα εκείνης της εποχής. Οι ιστορίες τους εξελίσσονται παράλληλα με τον αγώνα της ΑΕΚ. Το concept αφορά στην ιστορική μνήμη. Βλέποντας τον αγώνα αυτό, γινόμαστε μάρτυρες της ιστορίας της ΑΕΚ αλλά και της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Επίσης το φιλμ έχει και νοσταλγικό χαρακτήρα. Όσοι έζησαν εκείνη την εποχή, μέσα από τις ιστορίες των απλών, καθημερινών ανθρώπων που αφηγούμαστε είναι βέβαιο ότι θα εντοπίσουν και κομμάτια της δικής τους προσωπικής διαδρομής.
Μπορείτε να κάνετε μια σύγκριση εκείνης της Ελλάδας και της σημερινής;
Παρότι υπήρχε χούντα οι αληθινές αξίες του λαού δεν είχαν χαθεί. Υπήρχε ήθος, πνευματικότητα, ποιότητα. Ήταν μια Ελλάδα αυθεντική και πιο ελκυστική. Υπήρχαν πραγματικές ηθικές αξίες και σεβασμός στον διάλογο. Πράγματα που απουσιάζουν σήμερα.
Το 1968 όμως είναι κι ένα έτος κοσμογονικών αλλαγών σε παγκόσμια κλίμακα.
Φυσικά. Πέρα από τη διαμόρφωση ολόκληρων γενεών, είναι μια καθοριστική χρονιά που συνδέεται άμεσα με τους σημερινούς ηγέτες που κάνουν κουμάντο στον πλανήτη. Τότε βιώνουν την εφηβεία τους οι πολιτικοί αυτοί, ενώ δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητα αιματηρά γεγονότα, όπως ο θάνατος του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ την ίδια βραδιά που γίνεται ο τελικός. Ακόμη: έναν μήνα πριν ξεκινά το κίνημα για την ανεξαρτητοποίηση της Τσεχοσλοβακίας που οδήγησε στην «Άνοιξη της Πράγας», ακολουθεί ο Μάης του ’68, οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις για το Βιετνάμ, η δολοφονία του Ρόμπερτ Κένεντι, η σύλληψη Παναγούλη, ο θάνατος του Γεωργίου Παπανδρέου κ.λπ. Και για την Ελλάδα και για τον υπόλοιπο κόσμο η διαπίστωση είναι κοινή: πρόκειται για μια κοινωνία που βράζει! Προσωπικά μόλις είχα αρχίσει να ψυλλιάζομαι –ήμουν 11 ετών– ότι κάτι δεν πάει καλά με το πολιτικό σύστημα της εποχής. Η συναίσθηση αυτή έγινε βεβαιότητα με την προβολή του «Woodstock» δύο χρόνια αργότερα.
Τι μας είπε η πρωταγωνίστρια του βραβευμένου στις Κάννες «Grand Tour», λίγο πριν έρθει στην Αθήνα ως επίσημη καλεσμένη του 13ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου
8°
