Ξενάγηση στην Εθνική Γλυπτοθήκη με αφορμή τη συντήρηση του έργου του Charles Luis Lucien Muller «30ή Μαρτίου 1814»
Χρειάστηκε σχεδόν 38 τμ επιφάνειας για να απεικονίσει μια σημαντική, ιδιαίτερα φορτισμένη, και ακόμα νωπή τότε, σελίδα της ιστορίας της πατρίδας του. Ο λόγος για τον Σαρλ Λουί Λυσιέν Μυλέρ και τον πίνακά του «30ή Μαρτίου 1814», που διακρίθηκε με το πρώτο βραβείο στην Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού το 1855. Ευρύτερα γνωστός από το εμβληματικό Appel des dernières victimes de la Terreur dans la prison de Saint-Lazare (Κάλεσμα των τελευταίων θυμάτων της Τρομοκρατίας στη φυλακή του Σεν-Λαζάρ), ο Γάλλος ζωγράφος του 19ου αιώνα αφιέρωσε σε αυτή την περίπτωση τον χρωστήρα του στην ημέρα που ο λαός του Παρισιού –γυναικόπαιδα, τραυματίες πολέμου, γέροι και παιδιά–, μπροστά στην απειλή από τις συμμαχικές δυνάμεις της Πρωσίας, της Αυστρίας και της Ρωσίας, ξεσηκώνονται και σπεύδουν να αποτρέψουν την κατάληψη της πόλης τους. Μέχρι τότε θεωρούσαν ότι τα στρατεύματα του Ναπολέοντα προχωρούσαν τροπαιοφόρα. Μια μέρα αργότερα η γαλλική πρωτεύουσα θα έπεφτε. Το έργο απεικονίζει αυτή την ηρωική στιγμή του λαού που συγκεντρώθηκε μπροστά από την αψίδα του Σαιν Ντενί, προκειμένου να τρέξει για βοήθεια στο πεδίο της μάχης, στα προάστια του Παρισιού.
Charles Luis Lucien Muller, «30ή Μαρτίου 1814», Συλλογή Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου, δωρεά Αλεξάνδρου Κιτροέφ
Στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλέξανδρου Σούτσου από το 1913, χάρη στη δωρεά του Αλέξανδρου Κιτροέφ, το μνημειακών διαστάσεων (4,45x 8,45 μ.) έργο έχει να συναντήσει το κοινό από το 1987 περίπου όταν, μετά από ατύχημα που οδήγησε στο σχίσιμό του, αποσύρθηκε από τη μόνιμη έκθεση και παρέμεινε αποθηκευμένο. Πριν ξαναβρεί τη θέση του στην αίθουσα της συλλογής Δυτικοευρωπαϊκής Ζωγραφικής, απέναντι από το Γυναικείο κεφάλι του Πικάσο, τη Δευτέρα 20 Μαρτίου θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά τον πίνακα του Μυλέρ και μάλιστα στον χώρο όπου διενεργούνται οι εργασίες συντήρησης του.
Η Συραγώ Τσιάρα για την ξενάγηση «Στα παρασκήνια της Εθνικής Πινακοθήκης»
«Η δραστηριότητα της Εθνικής Πινακοθήκης αναπτύσσεται σε πολλαπλά επίπεδα. Το κοινό γίνεται συνήθως αποδέκτης του τελικού προϊόντος της συλλογικής εργασίας που προηγείται, απολαμβάνει μια έκθεση, διαβάζει τον κατάλογο, ξεναγείται στα εκθέματα, αλλά δεν είναι δεδομένο ότι οι επισκέπτες γνωρίζουν ποιες εργασίες προϋποτίθενται, πόση επιστημονική έρευνα, συνεργασία διαφορετικών ειδικοτήτων, διαχείριση και προετοιμασία απαιτείται ώστε να φτάσουμε στην ώρα της πραγματοποίησης μιας έκθεσης ή μιας διαθεματικής δράσης» αναφέρει στην ATHENS VOICE η διευθύντρια της ΕΠΜΑΣ Συραγώ Τσιάρα. «Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να εξοικειώνεται κάποιος με τα στάδια της προεργασίας. Ιδίως όταν πρόκειται για τη συντήρηση και την αποκατάσταση έργων τέχνης, η παρακολούθηση της όλης διαδικασίας είναι ιδιαιτέρως γοητευτική, ενέχει ένα στοιχείο αποκάλυψης, καθώς βλέπεις μπροστά στα μάτια σου το έργο να καθαρίζεται, να φωτίζεται και λεπτομέρειες που δεν είχες εντοπίσει να αποκαλύπτονται σταδιακά. Επίσης, είναι μια σπάνια ευκαιρία για να εκτιμήσει κανείς τον κόπο, την αφοσίωση και τον επαγγελματισμό των συντηρητών έργων τέχνης ιδίοις όμμασι. Επιθυμώντας να καταστήσουμε κοινό κτήμα αυτή την εμπειρία, εγκαινιάζουμε την πρακτική της ανοιχτής, δημόσιας πρόσβασης στη διαδικασία συντήρησης ενός εμβληματικού έργου του Charles Luis Lucien Muller με τίτλο “30ή Μαρτίου 1814” και είμαστε πολύ χαρούμενοι στην Εθνική Πινακοθήκη που θα μοιραστούμε με τους επισκέπτες μια εντελώς ξεχωριστή εμπειρία αυτή τη φορά».
Η ίδια μαζί με την επικεφαλής της Διεύθυνσης Συλλογών Μουσειολογικού και Καλλιτεχνικού Προγραμματισμού του μουσείου Έφη Αγαθονίκου, αλλά και με την ομάδα των συντηρητών του ιδρύματος θα βρίσκονται στις εγκαταστάσεις της Εθνικής Γλυπτοθήκης για να μας συστήσουν τον κόσμο του έργου και τις εργασίες που θα το αποδώσουν λαμπρό ξανά μπροστά στα μάτια των επισκεπτών.
«Είναι ένα ακαδημαϊκό έργο που δημιουργήθηκε προκειμένου να συγκινήσει. Από τεχνοϊστορικής άποψης δείχνει όλους τους κανόνες δομής μιας σύνθεσης. Η παράσταση είναι πολυπρόσωπη, διαθέτει κίνηση και παρότι ο ζωγράφος οργανώνει το πλήθος σε επιμέρους ομάδες, καταφέρνει να αποδώσει τον αυθορμητισμό των απλών ανθρώπων που επιθυμούν να συνδράμουν στην υπεράσπιση της πόλης τους» μας λέει η Έφη Αγαθονίκου.
Η Αγνή Τερλιξή για τις εργασίες συντήρησης του έργου στην Εθνική Γλυπτοθήκη
Η συντήρηση αφορά την αποκατάσταση όλων των φθορών που έχουν επέλθει στη διάρκεια των ετών και, όπως διευκρινίζει η Αγνή Τερλιξή, αναπληρώτρια προϊσταμένη της Διεύθυνσης Συντήρησης και Αποκατάστασης Έργων Τέχνης της ΕΠΜΑΣ, «είναι μία σύνθετη διαδικασία που εμπεριέχει πολλά στάδια, κατά τη διάρκεια της οποίας υλοποιούνται ενέργειες τόσο στη ζωγραφική επιφάνεια, όπως για παράδειγμα η αφαίρεση του οξειδωμένου βερνικιού, το οποίο με την πάροδο των ετών αποκτά μια πιο σκουρόχρωμη απόχρωση, αλλοιώνοντας τη χρωματική απόδοση της ζωγραφικής επιφάνειας, όσο και στον καμβά του έργου, όπως η αποκατάσταση των παλαιών σχισιμάτων. Παράλληλα με τη συντήρηση πραγματοποιείται και φυσικοχημική έρευνα και τεκμηρίωση οι οποίες, μεταξύ άλλων, μπορούν να ταυτοποιήσουν τις χρωστικές που έχουν χρησιμοποιηθεί καθώς και υποκείμενα στρώματα, όπως π.χ. τυχόν προσχέδιο του ζωγράφου».
Εθνική Πινακοθήκη: Η ειδική γέφυρα που δημιουργήθηκε για τις ανάγκες συντήρησης του έργου "30η Μαρτίου 1814"
Οι προκλήσεις δεν έλειψαν για την ομάδα του προγράμματος, ξεκινώντας από το μέγεθος του έργου και την εύρεση του χώρου όπου θα μπορούσαν να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες. Μάλιστα, προκειμένου να μπορούν οι συντηρητές να έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση σε διαφορετικά σημεία του έχει δημιουργηθεί μια ειδική, τμηματικά ανοιγόμενη γέφυρα.
Στην ξενάγηση της Δευτέρας, που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος ΠΡΩΤΕΑΣ, θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά μέρος της διαδικασίας συντήρησης και να ενημερωθούμε σχετικά με τις σχετικές ενέργειες που απαιτούνται προκειμένου να εκτεθεί ξανά ο πίνακας.
Εθνική Πινακοθήκη: ξεκινά ο νέος κύκλος εκπαιδευτικών δράσεων
Η ξενάγηση στα παρασκήνια της Εθνικής Πινακοθήκης είναι μόνο μία από τις δράσεις εξωστρέφειας του ιδρύματος που πρόσφατα ενορχήστρωσε και μια διαφορετική εμπειρία γνωριμίας με το έργο του Κωνσταντίνου Παρθένη μέσα από την θεατρική περφόρμανς Sognatta Terra tu m’ appartiens με τον Γιάννη Τσορτέκη, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Κουτλή. Μια προσπάθεια που κέρδισε τη συμμετοχή του κοινού, με την ΕΠΜΑΣ να προσθέτει επιπλέον παραστάσεις για να καλύψει τη ζήτηση.
Την τιμητική τους, όμως, έχουν στο ίδρυμα και οι νεότεροι επισκέπτες, καθώς ξεκινά αυτές τις μέρες το ανοιξιάτικο πρόγραμμα που περιλαμβάνει δράσεις ακόμα και για παιδιά βρεφικής ηλικίας με τις οικογένειές τους. Οι πιο νεαροί φιλότεχνοι (από 18 μηνών) θα έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε δομημένα παιχνίδια μπροστά στη μνημειακή Λαϊκή Αγορά του Παναγιώτη Τέτση (στις 17, 31/3 και 7 & 21/4). Σε παιδιά δημοτικού απευθύνονται οι συναντήσεις με επίκεντρο Τα ψηλά δέντρα του Κωνσταντίνου Παρθένη (1/4) και γνωριμίας με τη ζωή και το έργο του Πάμπλο Πικάσο (29 & 30/4) αλλά και το πρόγραμμα «Θάρρος ή Αλήθεια; Ανακαλύπτουμε τη ζωγραφική παίζοντας» (στις 18 & 19/3, 8 & 9/4, 13 & 14/5, 27 & 28/5, 10 & 11/6, 24 & 25/6) που προσκαλεί μικρούς και μεγάλους να παίξουν παιχνίδια παρατηρητικότητας, επινόησης και δημιουργίας και να «διαβάσουν» τα ζωγραφικά έργα σαν ιστορίες γραμμένες με πινέλα με αφετηρία έργα ζωγραφικής της μόνιμης συλλογής από τον 19ο και κυρίως τον 20ο αιώνα. Την πασχαλινή περίοδο στο κεντρικό κτίριο τα παιδιά ηλικίας 4 έως 6 ετών καλούνται να «ξετρυπώσουν» «Τα μυστικά των κουνελιών» (5 & 12/4) παρατηρώντας επιλεγμένα εκθέματα, ακούγοντας ιστορίες και δημιουργώντας με τα χέρια τους. Κατασκευές στο πνεύμα των ημερών θα έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν και τα παιδιά ηλικίας 3 έως 10 ετών στην Εθνική Γλυπτοθήκη στο πλαίσιο της βιωματικής δράσης «Στη φωλιά» (8 & 9/4). Η συμμετοχή γίνεται μέσω ηλεκτρονικής κράτησης στα edu.episkepseis@nationalgallery.gr και ekarzi@nationalgallery.gr (Δευτέρα-Παρασκευή έως τις 15:00), η ολοκλήρωση της οποίας πραγματοποιείται με σχετικό επιβεβαιωτικό email. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
Εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές ομάδες πραγματοποιούνται και στα παραρτήματα του μουσείου: στο Μουσείο Χρήστου Καπράλου στην Αίγινα, στην Κουμαντάρειο Πινακοθήκη στη Σπάρτη και στο Καστελλίνο στην Κάτω Κορακιάνα της Κέρκυρας.
INFO: Στα παρασκήνια της Εθνικής Πινακοθήκης Εθνική Γλυπτοθήκη, Λεωφ. Παναγιώτη Κανελλόπουλου, Γουδή Δευτέρα 20 Μαρτίου 2023, στις 11.00 & 13.00 Κρατήσεις: 2107709855, 08.00-15.00 Λόγω του περιορισμένου αριθμού ατόμων θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. *Για τις ανάγκες του έργου κατά τη διάρκεια της δράσης θα γίνει λήψη βίντεο.
13°
