Έργα γεμάτα αντιθέσεις και αλληγορίες, δημιουργημένα υπό το κράτος της συγκίνησης. Καμβάδες στους οποίους συνυπάρχουν η οδύνη, η έκλαμψη και η υπερβολή. Ζωγραφική βουτηγμένη στο έντονο κόκκινο και στο μαύρο. Όπως η ένταση της μανίας και η μαυρίλα της κατάθλιψης…
Η έκθεση «Διπολικότητα και Τέχνη», που συνεχίζεται μέχρι τις 21/3 στον υπόγειο εκθεσιακό χώρο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, δείχνει ποιες είναι οι «κινήσεις» της έμπνευσης όταν νέοι καλλιτέχνες διασχίζουν τις εκτάσεις της πιο σοβαρής ψυχικής διαταραχής.
Το α΄ εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2009-2010, οι φοιτητές από το Δ΄ Εργαστήριο Ζωγραφικής, που το διευθύνει ο Πάνος Χαραλάμπους, συνεργάστηκαν με τους επιστήμονες του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (Ε.Π.Ι.Ψ.Υ.). Μέσα από σεμινάρια και διαλέξεις υπό το γενικό τίτλο «Διπολικότητα και Τέχνη» οι δημιουργοί πλησίασαν θέματα όπως η πραγματικότητα της ψυχικής νόσου, η πολυπλοκότητα της ψυχιατρικής θεραπείας, τα στερεότυπα και ο στιγματισμός, οι διαχρονικές πολιτισμικές διαστάσεις της «τρέλας» και η σχέση της με την καλλιτεχνική δημιουργία. Στόχος, μια πειραματική προσέγγιση στο τοπίο που συνδέει την τέχνη με την ψυχιατρική. Μια πρώτη διαπίστωση από αυτή τη συνάντηση είναι ότι μπορεί οι καλλιτέχνες ως «ειδικό» και πιο ευαίσθητο κοινό να μην έχουν ταμπού απέναντι στις ψυχικές διαταραχές… «έχουν όμως άλλου είδους προκαταλήψεις, απέναντι στα φάρμακα για παράδειγμα και γενικότερα απέναντι στην ψυχιατρική. Τη βλέπουν ως μια κατασταλτική επιστήμη» λέει χαρακτηριστικά η Μαρίνα Οικονόμου - Λαλιώτη, επίκουρη καθηγήτρια Ψυχιατρικής και επιστημονικά υπεύθυνη του Προγράμματος «Αντι-στίγμα» του Ε.Π.Ι.Ψ.Υ. Και προχωράει στο αμέσως επόμενο ενδιαφέρον γεγονός: «η διπολικότητα αποτυπώνει όσο κανένα άλλο σχήμα την ταυτότητα της σημερινής κοινωνίας. Οι ρυθμοί της ζωής, η αδυσώπητη τάση για αλλαγή, για υπερβολή και εκκεντρικότητα είναι τα “μανιακά συμπτώματα” του σύγχρονου κόσμου. Αντίστοιχα, το αίσθημα της ματαιότητας, η απογύμνωση από ιδανικά, η απομάγευση ενός κόσμου που έχει πια καταστεί ελέγξιμος και η νοσταλγία ενός παρελθόντος-χαμένου παραδείσου είναι οι εκδηλώσεις της καταθλιπτικόμορφης, παράλληλης, φύσης του». Άρα, είναι η ίδια η πραγματικότητα που έβαλε του φοιτητές στην καρδιά του ζητήματος. Με έναν τρόπο, τα έργα άρχισαν να μιλάνε για τους ίδιους τους δημιουργούς τους, ενώ η πνοή της τέχνης άνοιξε χαραμάδες στο μυστήριο της ανθρώπινης ψυχής. Ούτως ή άλλως: «ο καλλιτέχνης διαθέτει τις ευαισθησίες που μπορούν να φέρουν τον κλινικό πιο κοντά στον κόσμο του συναισθήματος», όπως το θέτει η υπεύθυνη του προγράμματος «Αντι-στίγμα», ενώ όπως το βλέπει ο Πάνος Χαραλάμπους από τη μεριά των καλλιτεχνών: «αποκτήσαμε μια γνώση που δεν “αποσυναισθηματοποιεί” την ανθρώπινη δημιουργικότητα, ώστε να ζούμε όσο γίνεται την αγάπη, το μίσος, τον πόνο και τη θλίψη… χωρίς φόβο». Αυτό είναι και το μήνυμα της έκθεσης: ζωή που τα χωράει όλα, χωρίς φόβο, ή, όπως το περιέγραψε ο Βαν Γκογκ απευθυνόμενος πρώτα και κύρια στον εαυτό του: «δεν θα έλεγα ότι θα επέλεγα την τρέλα εάν είχα επιλογή. Αυτό που με παρηγορεί είναι ότι αρχίζω να τη θεωρώ σαν μια αρρώστια όπως όλες τις άλλες και έτσι να την αποδέχομαι». ●
10°
