Κατεβαίνοντας ως συνήθως στο υπόγειο της Στέγης για να ζήσεις ακόμα μία εκθετική εμπειρία, αυτή τη φορά πολύ γρήγορα αισθάνεσαι ότι διακτινίζεσαι. Η πρώτη ενότητα της μεγάλης έκθεσης της Στέγης, «Παράξενα ταξίδια» είναι μία συντροφική περιήγηση μαζί με τους πρωτεργάτες και οραματιστές της επιστημονικής φαντασίας, μία ομαλή μετάβαση από την καθημερινότητα στο γαλήνιο σύμπαν της έκθεσης όπου θα βρουν καταφύγιο όλοι οι λάτρεις του είδους. Χαμένες πολιτείες, δεινόσαυροι και μηστηριώδη νησιά από το «Godzilla» και το «JurassicPark» μέχρι τη «Νέα Ατλαντίδα» του Φράνσις Μπέικον, τον «Ροβινσώνα Κρούσο» του Ντάνιελ Ντεφόε, τα «Ταξίδια του Γκιούλιβερ» του Τζόναθαν Σουίφτ και το «TarzanandtheLostEmpire» του Έντγκαρ Ράις Μπάροουζ.
«Έχετε επανεφεύερει στα εκθέματα όλον τον κόσμο της έμπνευσής μου» άκουσα μάλιστα να λέει κάποιος -καλλιτέχνης φαίνεται- στον επιμελητή της έκθεσης «ScienceFiction: Ταξίδι στο άγνωστο», Patrick Gyger.
Θανάσης Καρατζάς
Όντως, η προσεγμένη παρουσίαση και επιμέλεια έχει καταφέρει να καλύψει όλο το φάσμα αυτού που καλείται επιστημονική φαντασία. Πρόκειται για ένα ταξίδι που σε παρασύρει κάπου μεταξύ δεινοσαύρων, αστερισμών, εξελιγμένων γραφικών και χρωμάτων, ανάμεσα σε κράνη, ρομπότ και θαυμαστούς καινούριους κόσμους. Λίγο ρετρό για τους παλιούς, το οδοιπορικό στο άγνωστο συνεχίζεται και φτάνει μέχρι τα τελευταία οράματα που σκαρφίστηκε ο άνθρωπος για το μέλλον.
Οι προθήκες «βλέπουν» τον κόσμο με τα μάτια εκείνων που θέλησαν πρώτοι να ανακαλύψουν το άγνωστο. Τις ακολουθείς και μεταφέρεσαι στο διάστημα, σε μακρινούς γαλαξίες που φτάνουν μέχρι τη μαζική κατανάλωση συμπαντικής φαντασίας χαζεύοντας το «Alphaville» και το «Mad Max» ή ακούγοντας Sun Ra.
Θανάσης Καρατζάς
Το δεύτερο μέρος, οι «Οδύσσειες του Διαστήματος» είναι το σημείο διαπλανητικής συνάντησης, μακριά από τη Γη. Διαστημόπλοια καταφεύγουν σε μέρη μακρινά κι εσύ περιηγείσαι ανάμεσα σε αντικείμενα από ταινίες όπως οι «Στενές επαφές τρίτου τύπου», «Aliens», «Stargate», «StarTrek», «StarWars», «Interstellar», «IndependenceDay» και έπεται ακόμα συνέχεια. Την καρδιά της δράσης επιφυλάσσει όμως η νέα interactive ανάθεση του Territory Studio, που βασίζεται στο «TheMartian» του Ρίντλεϊ Σκοτ. Εδώ σίγουρα θα παίξεις λίγο στη διαδραστική εγκατάσταση, παριστάνοντας τον τεχνικό γραφικών οθόνης.
Φώτης Μηλιώνης
«Η επιστημονική φαντασία διατρέχει όλο το φάσμα της σύγχρονης κουλτούρας», είχε αναφέρει πριν λίγους μήνες στην έναρξη της έκθεσης ο υπεύθυνος για τον συντονισμό, Χρήστος Καρράς. «Αυτό το σκοτεινό και συνάμα διαφωτιστικό είδος δείχνει πώς μπορεί να μεταμορφώνεται ο κόσμος μας και ο στόχος μας με αυτή την έκθεση ήταν να αγγίξουμε την καρδιά του παιδιού που κρύβεται μέσα μας», είχε επισημάνει ο Patrick Gyger. Πράγματι, όλα τα βλέπεις στο υπόγειο: συσκευασίες γλυκών με σκίτσα από σκηνές επιστημονικής φαντασίας, διαφημίσεις του 19ου και 20ου αιώνα που προωθούν το διάστημα είτε ως προϊόν, είτε ως πεδίο και γη κατάκτησης, διαφημίσεις φουτουριστικών πόλεων, παιδικές κάρτες που απαγορεύτηκαν ως βίαιες το 1962 (οι Mars Attacks cards), τέρατα, δεινόσαυροι, λογοτεχνία, σινεμά, γραφικά και υπερήρωες...
Σίγουρα θα σταθείς στο πρωτότυπο κράνος του Νταρθ Βέιντερ από το «Star Wars» του 1980, στις χειρόγραφες σημειώσεις από το σενάριο του «Interstellar» και στη διαστημική στολή του Κάπα από την ταινία «Sunshine» του 2007. Ενδιαφέρουσα προθήκη αυτή με τα εξώφυλλα των βιβλίων, από το «Hunger Games» μέχρι τις «Αόρατες πόλεις» του Ίταλο Καλβίνο, κι από το «Κουρδιστό πορτοκάλι» και το «1984» μέχρι το «Last Man». Στην τρίτη ενότητα «Θαυμαστοί καινούριοι κόσμοι» θα δεις σκηνές από το «American Astronaut» και εμβληματικά κείμενα λογοτεχνίας που συνδέονται με την επιστημονική φαντασία και στον τέταρτο όροφο η εμπειρία ολοκληρώνεται στα «Απώτατα σύνορα», στα όρια δηλαδή επιστήμης και τεχνολογίας.
Θανάσης Καρατζάς
Αυτή η μεγάλη έκθεση της Στέγης, με τη στήριξη της COSMOTE,αποτελεί έναυσμα και για ένα ευρύ πρόγραμμα παράλληλων δράσεων (εδώ το πρόγραμμα προβολών), ενώ η περιπλάνηση στα εκθέματα προσεγγίζει την ουτοπία και εξετάζει τον κόσμο όπως θα μπορούσε να ήταν. Όπως είχε πει στο καλωσόρισμα ο επιμελητής Patrick Gyger, ειδικός σε θέματα επιστημονικής φαντασίας, «σήμερα ζούμε στη δυστοπία, επομένως δεν μπορώ να πω με σιγουριά ότι η επιστημονική φαντασία χαρακτηρίζει την εποχή μας».
Η στιγμή πάντως είναι κατάλληλη, τα εγκαίνια συνέπεσαν τότε με την κυκλοφορία του νέου τρέιλερ του «Start Wars» και το νέο «Blade Runner» τον Οκτώβριο, ενώ εμείς θα έχουμε την ευκαιρία να θαυμάζουμε μέχρι τον Ιανουάριο εμβληματικά έργα τέχνης, συλλεκτικά αντικείμενα και σπάνια εκθέματα, πολλά από τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά. Όλα αυτά σε μία διαδρομή με προορισμό το άγνωστο.
Αφού τελειώσεις με τα κόμικς υπερηρώων και χαζέψεις τα πρωτότυπα storyboard του «Incredible Shrinking Man» (1957), η έκθεση συνεχίζεται στον τέταρτο όροφο με μουσική και φιλμ να παίρνουν τη σκυτάλη. Φοράς ακουστικά και μαθαίνεις. Στην οθόνη της jazz, ακούω τον εμβληματικό δημιουργό Sun Ra και διαβάζω για τις επιρροές που δέχτηκε το μουσικό είδος από το 1960 και μετά από την επιστημονική φαντασία - μία σύγκλιση επιρροών που καλείται σήμερα Αφροφουτουρισμός. Λίγο πιο κει βλέπεις την εξαιρετική σειρά «Black Mirror», σοκάρει αναπαριστώντας την συνεχή παρουσία οθονών στη ζωή μας και την εξάρτηση από αυτές, κάτι που, που όπως ανέφερε μια άλλη προθήκη της έκθεσης, η πρώιμη εποχή της επιστημονικής φαντασίας δεν κατάφερε να προβλέψει.
Δηλαδή, παρόλο που γίνεται σαφές ότι η επιστημονική φαντασία δεν πρέπει να συγχέεται με τη μελλοντολογία, αφού δεν αποσκοπεί στην πρόβλεψη της εικόνας που θα έχει ο κόσμος στο μέλλον, η επιστήμη χρησιμοποιείται για να δώσει αληθοφάνεια στη μυθοπλασία. Το μόνο λοιπόν, που ξέφυγε σε πολλούς εκπροσώπους του είδους, όπως διάβασα κάπου, ήταν η πρόβλεψη αυτής της απανταχού παρουσίας υπολογιστών στη ζωή μας.
Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς
Info: ScienceFiction: Ταξίδι στο άγνωστο, έως 14 Ιανουαρίου 2018, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Συγγρού 107
Καλλιτεχνική επιμέλεια από την BarbicanInternationalEnterprises, με συμπαραγωγούς το Brandts - MuseumofArt & VisualCulture (Δανία) και τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.
Στηρίζοντας σταθερά τον πολιτισμό στη χώρα μας, η COSMOTE -για τρίτη συνεχή χρονιά- συμμετέχει ως χορηγός στις εκθέσεις της Στέγης, που αξιοποιούν διαφορετικά μέσα και μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης οι οποίες βασίζονται στην τεχνολογία ή επηρεάζονται από αυτήν.
15°
