Όταν τον συνάντησα μου έδωσε αμέσως την εικόνα του «τυπικού» σύγχρονου αμερικάνου: cool στιλ, νωχελικές κινήσεις, τυπική αμερικάνικη προφορά. Όχι άδικα. Ο Νταν Κόλεν γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Νιου Τζέρσι το 1979. Διεθνής σήμερα, δουλεύει με έδρα τη Νέα Υόρκη. Έργα του βρίσκονται παντού στον κόσμο, από τη Saatchi Gallery μέχρι τη συλλογή του Δάκη Ιωάννου. Συνδυάζει την αισθητική πλευρά της καθημερινότητας του πεζοδρομίου με το συντακτικό της ζωγραφικής. Μια σαγιονάρα, ένα κουτί από μπογιά, κουρέλια, κλωστή, μπουκάλια και μία ρόδα είναι μόνο μερικά από τα αντικείμενα που έχει χρησιμοποιήσει ως πινέλα για να απλώσει την μπογιά στον καμβά μέχρις ότου τα δύο, επιφάνεια εργασίας και πινέλο-σκουπίδι, ενωθούν. Στη νέα έκθεση «Blowin’ in the Wind», που φιλοξενείται στην Gallery Gagosian της Αθήνας μέχρι τις 5 Ιουλίου, εξελίσσει την έρευνά του μέσα από τρεις συγγενικές ομάδες έργων. Στην πρώτη χρησιμοποιεί σελίδες από το ημερολόγιο Pirelli Nudes του Terry Richardson, η δεύτερη είναι μια ομαδοποίηση μερικών κολάζ με γράμματα κομμένα από βρόμικα χαρτιά περιτυλίγματος και η τρίτη είναι μία επιλογή από ready mades που έχει βρει στα σκουπίδια.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την τέχνη;
Ζωγράφιζα πολύ από παιδί. Όταν έφτασε η ώρα του πανεπιστημίου οι καλές τέχνες έμοιαζαν η πιο φυσική επιλογή κι οι καθηγητές με ενθάρρυναν - στα υπόλοιπα μαθήματα ήμουν χάλια. Οι γονείς μου δεν είχαν καμία σχέση με την τέχνη. Όταν όμως ο πατέρας μου επισκέφτηκε για πρώτη φορά στα 30 του το MOMA ένιωσε κάτι σαν επιφοίτηση. Από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησε μια συστηματική προσωπική εκπαίδευση που «πέρασε» και σε εμένα - θυμάμαι να μου φέρνει βιβλία τέχνης από τη δημοτική βιβλιοθήκη. Τα πρώτα χρόνια μετά την αποφοίτηση ήμουν λεπτολόγος, τελειομανής, σκληρά κι επίμονα εργαζόμενος. Έκανα ζωγραφική με λάδια, με περίεργα θέματα, λίγο σουρεαλιστικά. Από ένα σημείο και πέρα όμως άρχισα να αντιπαλεύομαι την ίδια τη διαδικασία της ζωγραφικής - στο τέλος ήθελα να ανακατέψω το τέλειο αποτέλεσμα χρησιμοποιώντας απανωτές στρώσεις χρώματος τη μία πάνω στην άλλη.
Θεωρείτε απαραίτητο για έναν καλλιτέχνη να έχει περάσει από το στάδιο της ζωγραφικής;
Όχι, αν κι η αλήθεια είναι ότι οι εικαστικοί μπορούν να κερδίσουν πολλά περνώντας από το «σχολείο» της ζωγραφικής, γιατί η εξοντωτική εγκεφαλική λειτουργία αλλά κι ο εκτεταμένος χρόνος που χρησιμοποιείς όταν βρίσκεις τον εαυτό σου κολλημένο στο λεπτομερές σύμπαν της είναι χρήσιμα. Προσωπικά δεν την απόλαυσα πραγματικά, αλλά τη θεωρώ μια διαδικασία γεμάτη προκλήσεις. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σωστός τρόπος για να ξεκινήσεις την πορεία σου, μπορείς κατευθείαν να πάρεις ένα τίποτα από το δρόμο κι αυτή να είναι η αρχή σου.
Τα καθημερινά υλικά από το δρόμο πώς εισήλθαν στο καλλιτεχνικό σας σύμπαν;
Ανακάλυψα ότι όσο λεπτολόγος κι επίμονος κι αν είμαι δεν έφτανα ποτέ στο αποτέλεσμα που επιθυμούσα. Όσα συνέβαιναν στην καθημερινή ζωή από λάθος ή έκπληξη, όσα ήταν έξω από εμένα, εμπεριείχαν περισσότερη τέχνη. Άρχισα να σκέφτομαι: πώς επιλέγω τελικά ένα χρώμα, ένα θέμα, ένα αντικείμενο; Πώς διαμορφώνονται οι αποφάσεις μου; Ήθελα αυτές οι αποφάσεις να είναι μεγαλύτερες από εμένα, να με ξεπερνάνε, γιατί στην ουσία δεν είναι καλύτερες από οποιουδήποτε άλλου καλλιτέχνη. Έψαχνα για κάτι βαθύτερο. Κι έτσι ανακάλυψα τα σκουπίδια αν και ποτέ δεν βρέθηκα σε χώρους συλλογής σκουπιδιών ή ψαχούλεψα έναν κάδο, γιατί την ίδια στιγμή δεν ήθελα ο εαυτός μου να είναι μέρος αυτής της διαδικασίας. Μάζευα με την ομάδα μου ό,τι βρίσκαμε στο διάβα μας - δεν διαχωρίζαμε τα «καλά» με τα «κακά» σκουπίδια. Βλέπαμε ένα μπούτι κοτόπουλου πετάμενο; Το παίρναμε μαζί μας. Τι άλλο περίεργο έχουμε μαζέψει; Ένα νεκρό πουλάκι κι ένα κομμάτι πίτσα. Αυτό που μου άρεσε ήταν ότι όλα αυτά είχαν να διηγηθούν ανθρώπινες ιστορίες. Αντικείμενα τα οποία δεν προορίζονταν να γίνουν τέχνη αλλά εγώ έβλεπα ότι μπορούσαν να παράγουν περισσότερη από αυτή που μπορούσα εγώ χωρίς την παρουσία τους. Ακόμα κι η ίδια η περιπλάνηση στο δρόμο είναι μέρος της τελικής παραγωγής του έργου. Αρχικά χρησιμοποιούσα τα σκουπίδια σαν πινέλα, σε επόμενα στάδια τα άφηνα πάνω στον καμβά να πάρουν τη θέση τους.
Ποιες είναι οι δηλώσεις αυτών των έργων;
Ότι υπάρχει –ή ότι τέλος πάντων πρέπει να υπάρχει– ισότητα ανάμεσα σε όλα όσα βρίσκονται και συνυπάρχουν στον κόσμο.
Τα σκουπίδια από τη μία κι η τέχνη από την άλλη είναι τα δύο εντελώς αντίθετα, σα να συγκρίνεις έναν παπά με μια πόρνη. Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι ένας παπάς σε καμία περίπτωση δεν έχει περισσότερη αξία από μια πόρνη. Όλα στον κόσμο είναι απαραίτητα κι όλα αλληλοσυμπληρώνονται. Γύρω μας υπάρχουν πολλά που τείνουμε να παραβλέπουμε. Και φυσικά υπάρχει πάντα η κεντρική ιδέα του έργου μου: πώς μπορεί αυτό να είναι κάτι περισσότερο από τον εαυτό μου; Μπορώ να ρωτήσω 20 ανθρώπους ποιο είναι το αγαπημένο τους χρώμα και μετά να πάω να ζωγραφίσω πίνακες με το χρώμα που «νίκησε» ή να βγω έξω και να μαζέψω τα σκουπίδια 20 ανθρώπων – πράγματα που άγγιξαν και να δημιουργήσω κάτι που να τους αφορά πραγματικά.
Αν σας ζητούσαν να περιγράψετε τη δουλειά σας με μια πρόταση;
Μου αρέσουν τα πάντα και τίποτα.
Επιρροές;
Art Povera και Art Brut. Το νόημα είναι να μιλάς ελεύθερα για ό,τι εισπράττεις από αυτό το εντελώς αόρατο αλλά ταυτοχρόνως απολύτως συναισθηματικό κομμάτι της ζωή μας: την τέχνη. Κάτι που δυστυχώς τελευταία εξαλείφεται ολοένα και περισσότερο, καθώς πια το κάθε τι που βλέπουμε πρέπει να εμπίπτει σε μια κατηγορία, να δηλώνει αυτό ή εκείνο. Θέλω να μοιράζομαι με τους θεατές των έργων μου αυτό τον εξωφρενικό κόσμο της τέχνης μέσα από τα αντικείμενά τους.
Πώς βρέθηκαν τα «θεϊκά» κορίτσια από το ημερολόγιο της Pirelli στη νέα σειρά έργων;
Μερικές φορές είμαστε τόσο ενθουσιασμένοι όταν δουλεύουμε που οτιδήποτε βλέπουμε γύρω μας καταλήγει στον καμβά. Το ημερολόγιο το οποίο βρισκόταν στο εργαστήριο και μου το είχε κάνει δώρο ο Terry Richardrson λειτούργησε ιδανικά ως ένα παιχνίδι ανάμεσα στα σκουπίδια και την ομορφιά, στην ομορφιά και το βρόμικο, στο τι είναι ποθητό και στο τι τελικά αξίζει.
Η πιο χρήσιμη συμβουλή που σας έδωσαν ποτέ;
Το αφεντικό είσαι εσύ και η γκαλερί δουλεύει για σένα. Πολλοί καλλιτέχνες τείνουν να το ξεχνάνε και να παγιδεύονται στο σύστημα των συμβολαίων με τις αίθουσες τέχνης.
14°
