Πώς ο φωτισμός διαμορφώνει την εμπειρία του χώρου

Το αρχιτεκτονικό γραφείο Delta-Theta γνωρίζει πολύ καλά ότι ένα κτίριο μπορεί να έχει τέλεια γεωμετρία, αλλά χωρίς τον σωστό φωτισμό, χάνει την ψυχή του. Με μεγάλη διαδρομή, από το Λονδίνο μέχρι το Ντουμπάι, και τώρα σε ένα καλαίσθητο χώρο στα σύνορα των Ιλισίων με την Καισαριανή, η ηλεκτρολόγος μηχανικός Δέσποινα Τσελεγκαρίδου από τη Θεσσαλονίκη και η αρχιτέκτονας Θεοφίλη Μαχαιρίδη από τη Ρόδο, έχουν καταφέρει να κάνουν το φως εργαλείο σχεδιασμού, αφήνοντας το αποτύπωμά τους σε σημαντικά projects στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Το ταλέντο και η αφοσίωσή τους στην τέχνη του φωτισμού δεν πέρασαν απαρατήρητα. Απέσπασαν το βραβείο «Best Lighting Design Project» στον διεθνή διαγωνισμό Residential Lighting Project of the Year, Light Middle East Awards, ξεχωρίζοντας για την καινοτομία, τη λεπτομέρεια και την ατμόσφαιρα που δημιούργησαν στον φωτισμό της κατοικίας Casa Amal, στο Ντουμπάι.

«Ήταν μια τεράστια επιβεβαίωση για εμάς», λέει η Δέσποινα. «Δεν σχεδιάζουμε απλώς φωτισμούς, χτίζουμε εμπειρίες». Και η Θεοφίλη συμπληρώνει: «Το φως μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα, να μεταμορφώσει χώρους, να αφήσει μνήμη. Και αυτό το βραβείο ήταν η αναγνώριση ότι το πετυχαίνουμε».

Τι έκανε όμως τη Δέσποινα Τσελεγκαρίδου και τη Θεοφίλη Μαχαιρίδη να στραφούν σε ένα τόσο ειδικό πεδίο, όπως είναι ο φωτισμός; 

Δ.Τ.: Εγώ προσωπικά ένιωσα τον φωτισμό ως μία διέξοδο. Έναν τρόπο να συνδυάσω το τεχνικό μου background, το engineering, με κάτι που είχε περισσότερη δημιουργικότητα και αισθητική.

Θ.Μ.: Ήμουν σε έναν πολύ δημιουργικό χώρο, σε μια μεγάλη αρχιτεκτονική σχολή, κι έψαχνα κάτι που θα μου έδινε μια πιο τεχνική πρόκληση. Ήθελα να βρω κάτι που θα με τραβούσε έξω από το καθαρά καλλιτεχνικό και θα μου επέτρεπε να εξερευνήσω το τεχνικό κομμάτι της αρχιτεκτονικής.

Ο φωτισμός, όπως συμφωνούν και οι δύο, δεν είναι απλώς ένα αισθητικό εργαλείο, αλλά ένα πεδίο που απαιτεί βαθιά τεχνική γνώση. «Το φως είναι φυσική», λέει η Δέσποινα. «Έχει θεωρία, μαθηματικά, τεχνική ανάλυση». Αλλά το πιο εντυπωσιακό είναι το πώς αυτή η τεχνική βάση μετατρέπεται σε συναίσθημα. «Η έκφρασή του είναι αισθητική. Είναι αυτό που καθορίζει πώς νιώθεις σε έναν χώρο. Ένας λάθος φωτισμός μπορεί να καταστρέψει ένα design, όπως ένας σωστός φωτισμός μπορεί να το απογειώσει», συμπληρώνει η Θεοφίλη.

Αυτός ο συνδυασμός τεχνικής και συναισθήματος ήταν που τις ένωσε. Ο φωτισμός δεν είναι ένα βοηθητικό στοιχείο – είναι πρωταγωνιστής στην εμπειρία του χώρου. «Μπορεί να ενισχύσει ή να εξαφανίσει μια αίσθηση, να κάνει έναν χώρο να φαίνεται φιλόξενος ή ψυχρός, να κατευθύνει την προσοχή ή να τη διαχέει», λέει η Δέσποινα.

Δεκαπέντε χρόνια πριν, όταν ξεκίνησαν, ο φωτισμός στην Ελλάδα ήταν σχεδόν ανύπαρκτος ως αυτόνομο αντικείμενο. «Ήταν πολυτέλεια, κάτι που κανείς δεν έβλεπε ως απαραίτητο», θυμάται η Θεοφίλη. «Ακόμα και στα πιο μεγάλα έργα, ελάχιστοι έδιναν σημασία στη μελέτη του φωτός».

Αυτό, όμως, άλλαξε. Και η Delta-Theta ήταν ένα από τα γραφεία που έβαλαν τον φωτισμό στην αρχιτεκτονική εξίσωση στην Ελλάδα. «Όταν ξεκινήσαμε, στην Ελλάδα δεν υπήρχαν αρκετά γραφεία με διεθνή πρότυπα», λέει η Δέσποινα. «Δεν υπήρχε η κουλτούρα ότι το φως είναι βασικός παράγοντας στην εμπειρία ενός χώρου, ειδικά σε μικρότερης κλίμακας projects».

Ο φωτισμός δεν είναι διακοσμητικός. Είναι λειτουργικός, ψυχολογικός, συναισθηματικός. Κι όταν γίνεται σωστά, δεν τον παρατηρείς – τον νιώθεις.

Η διαδρομή της Delta-Theta

Η ιστορία της Delta-Theta ξεκινά από το Λονδίνο. Εργαστήκαν και οι δύο για πολλά χρόνια σε μεγάλα γραφεία του Λονδίνου και του Ντουμπάι, με highlight το διάστημα που δημιούργησαν και διεύθυναν την in house ομάδα φωτισμού στο αρχιτεκτονικό γραφείο του Norman Foster. Το πρώτο project στην Ελλάδα ήρθε μέσω ενός τυχαίου meeting. Αυτή η πρώτη δουλειά τις οδήγησε σε μια σειρά από projects, με πιο πρόσφατο την ολοκλήρωση του Mandarin Oriental στο Costa Navarino. Από εμβληματικά ξενοδοχεία της Κρήτης, της Κέρκυρας, της Καλαμάτας έως και τις Κυκλάδες, η ομάδα δούλεψε σε projects που ανέβασαν τον πήχη του αρχιτεκτονικού φωτισμού στην Ελλάδα. Και μετά ήρθε το The Ilisian Hotel (πρώην Hilton). Το Hilton δεν είναι απλώς ένα ξενοδοχείο. Είναι ένα σύμβολο, ένα κτίριο με ιστορία, ένα σημείο αναφοράς για την Αθήνα. Και τώρα, μετά από δεκαετίες, αλλάζει. Όχι απλώς ως κατασκευή, αλλά ως εμπειρία. Και σε αυτή την αναβίωση, η Delta-Theta έχει ρόλο.

Δ.Τ: Είναι τεράστια τιμή για εμάς. Το Hilton είναι ένα από τα πιο εμβληματικά ξενοδοχεία της χώρας και το να συμμετέχουμε στην ανανέωσή του σημαίνει πολλά.

Θ.Μ.: Δεν είναι απλώς ένα ακόμα έργο. Είναι ένα ορόσημο της Αθήνας. Ο φωτισμός του πρέπει να αναδείξει τη νέα του ταυτότητα, να σεβαστεί την ιστορία του, αλλά και να το φέρει στο μέλλον.

Η σημασία του φωτισμού

Πώς φωτίζεις έναν χώρο; Πώς αποφασίζεις πού θα πέσει το φως, πού θα δημιουργηθεί σκιά, πώς θα νιώσει κάποιος όταν περπατήσει σε αυτό τον χώρο;

Δ.Τ.: Ο φωτισμός είναι ιστορία. Δεν είναι απλώς μια σειρά από λάμπες και φωτιστικά. Είναι ένα αφήγημα, ένα concept. Ο φωτισμός μπορεί να είναι διακριτικός, μπορεί να είναι εκφραστικός, μπορεί να αλλάζει την αίσθηση ενός χώρου. Μπορεί να προσθέτει δραματικότητα ή να λειτουργεί σχεδόν αόρατα, δίνοντας μια φυσική αίσθηση.

Θ.Μ.: Πρέπει να καταλάβεις τον χώρο. Όπως ένας σχεδιαστής μόδας προσαρμόζει τα ρούχα στο σώμα, εμείς προσαρμόζουμε το φως στην αρχιτεκτονική, στον χαρακτήρα του κτιρίου, στο πώς θέλεις να νιώθεις μέσα σε αυτό.

Η αισθητική του φωτισμού προσαρμόζεται πάντα στην ταυτότητα του χώρου;

Δ.Τ.: Αν ένα σπίτι έχει γαλλικές επιρροές, ένα πιο κλασικό ύφος, δεν θα χρησιμοποιήσεις έντονους, χωνευτούς φωτισμούς από το ταβάνι – αυτό θα ταίριαζε σε ένα μίνιμαλ, contemporary σπίτι. Ο φωτισμός πρέπει να είναι σύμφωνος με το αρχιτεκτονικό ύφος, να ενισχύει τη συνολική εικόνα, όχι να τη διακόπτει.

Κάθε έργο απαιτεί διαφορετική τεχνική προσέγγιση. Ακολουθείτε διαφορετικά σενάρια φωτισμού ανάλογα με την ώρα της ημέρας και τη λειτουργία του χώρου;

Θ.Μ.: Σε ένα ξενοδοχείο, ένα resort ή ένα σπίτι, ο φωτισμός είναι πιο θερμός, πιο χαλαρωτικός. Σε ένα νοσοκομείο ή ένα σχολείο το φως είναι πιο ψυχρό, πιο έντονο, γιατί πρέπει να σε κρατάει σε εγρήγορση.

Δ.Τ: Δεν φωτίζουμε ποτέ έναν χώρο ομοιόμορφα. Ο διάχυτος φωτισμός είναι πάντα πιο χαμηλός, ενώ δημιουργούμε layers – στρώματα φωτισμού. Έχουμε γενικό φωτισμό αλλά και accent lighting, δηλαδή φωτισμό που εστιάζει σε αντικείμενα ή αρχιτεκτονικά στοιχεία. Στα μουσεία, για παράδειγμα, το περιβάλλον είναι φωτισμένο χαμηλότερα σε ένταση, αλλά οι πίνακες ή τα εκθέματα φωτίζονται έντονα. Το πρωί, ο φωτισμός είναι πιο δυνατός, ενεργοποιητικός. Το βράδυ, χαμηλώνει, γίνεται πιο στοχευμένος, πιο ήπιος. Η αλλαγή αυτή επηρεάζει το πώς νιώθουμε, το πώς αλληλεπιδρούμε με τον χώρο. Ο φωτισμός δεν είναι διακοσμητικός. Είναι λειτουργικός, ψυχολογικός, συναισθηματικός. Και όταν γίνεται σωστά, δεν τον παρατηρείς – τον νιώθεις.

Τα διεθνή πρότυπα

Το γραφείο έχει ελληνική βάση, αλλά λειτουργεί με διεθνή πρότυπα. Η αποστολή της Delta-Theta δεν είναι απλώς να φωτίζει χώρους – είναι να διαδώσει τη σημασία του φωτισμού ως εργαλείο που αναβαθμίζει την ποιότητα ζωής. Ο στόχος τους είναι διπλός: αφενός να γίνει αντιληπτό από το ευρύ κοινό πόσο σημαντικός είναι ο φωτισμός στην καθημερινότητα. Αφετέρου να καθιερωθεί η Delta-Theta ως ένα ελληνικό γραφείο που δραστηριοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο, προωθώντας το ελληνικό design στη διεθνή σκηνή.

Δ.Τ.: Όσο περισσότερο διαδίδεται αυτή η επιστήμη τόσο περισσότερο βελτιώνεται η καθημερινότητά μας. Η σωστή χρήση του φωτός μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που ζούμε, που δουλεύουμε, που ξεκουραζόμαστε. Μάθαμε να δουλεύουμε σε μεγάλα, καταξιωμένα γραφεία σε όλο τον κόσμο. Φέραμε αυτή τη δομή, την οργάνωση, το επαγγελματικό delivery στην Ελλάδα. Δεν έχει σημασία αν ένα project είναι στη Μέση Ανατολή ή στην Αθήνα – ο τρόπος που το προσεγγίζουμε είναι ο ίδιος: σχολαστικός, αναλυτικός, μελετημένος μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια.

Θ.Μ.: Ένα ελληνικό γραφείο παίρνει έργα έξω. Δεν ήταν αυτοσκοπός μας – απλώς έγινε. Έχουμε δημιουργήσει ένα σύστημα που μπορεί να σταθεί δίπλα στα μεγαλύτερα διεθνή γραφεία και έχουμε φτάσει στο σημείο να μας αναγνωρίζουν εκτός συνόρων, να μας λένε «καλώς ήρθατε, είστε ένας από εμάς πλέον». Και είναι υπέροχο να βλέπουμε ότι οργανικά, σταδιακά, το ελληνικό design αρχίζει να διεκδικεί τη θέση που του αξίζει στη διεθνή σκηνή.

Η Delta-Theta Lighting Consultants είναι ένα βραβευμένο δημιουργικό γραφείο με έδρα την Αθήνα, που εξειδικεύεται στον αρχιτεκτονικό φωτισμό. Από το 2017, η ομάδα σχεδιάζει και υλοποιεί έργα φωτισμού υψηλής αισθητικής για δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους μεγάλης και μικρής κλίμακας, όπως ξενοδοχεία, κατοικίες, εστιατόρια, εμπορικά κέντρα, ουρανοξύστες και masterplans.