Ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος μας μιλά για την p+R+D, τη νέα πλατφόρμα έρευνας που επαναπροσδιορίζει την αρχιτεκτονική πράξη
Ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος προσεγγίζει την αρχιτεκτονική ως ένα ζωντανό, εξελισσόμενο πεδίο, που συνδυάζει τη θεωρία με την πράξη, τη δημιουργία με τη σκέψη. Ο αρχιτέκτονας και επικεφαλής της Potiropoulos+Partners μιλά για τη δημιουργία της πλατφόρμας p+R+D, μια εσωτερική πρωτοβουλία αφιερωμένη στην αρχιτεκτονική έρευνα, αλλά και για τις προκλήσεις του επαγγέλματος και το μέλλον της ελληνικής αρχιτεκτονικής σε έναν σύγχρονο και διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.
Δημήτρης Ποτηρόπουλος
― Μια καινοτομία του γραφείου σας είναι η πρόσφατη σύσταση «τμήματος» αφοσιωμένου στην έρευνα και η δημιουργία της πλατφόρμας p+R+D. Τι προσδοκάτε να πετύχετε με αυτό το εγχείρημα;
Η αρχιτεκτονική έρευνα εντοπίζει και διερευνά πεδία δυνατοτήτων. Πρόκειται για μια «εκτατική» διαδικασία. Δημιουργεί έναν «χάρτη» όπου παραθέτει όλες τις δυνατότητες: Τις εντοπίζει, τις καταγράφει και τις αξιολογεί συστηματικά και διεξοδικά. Είναι μια οριζόντια διαδικασία. Η συγκεκριμένη διαδικασία, της συνεχούς επέκτασης του «δυνατού», περιγράφει ίσως με ιδανικό τρόπο τη βασική ουσία της έρευνας στην αρχιτεκτονική.
Η διεξοδική, συστηματική αυτή διαδικασία είναι σχεδόν αδύνατο να «τρέξει» παράλληλα με τις μελετητικές «υποχρεώσεις» του γραφείου. Μπορεί σε κάποια έργα να παρέχεται η αναγκαία άνεση χρόνου, όπως π.χ. σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, ωστόσο σε μέσους όρους λειτουργούμε υπό πίεση. Επομένως αναζητήσαμε τον «χώρο» που μας έλειπε.
Slow Living Resort Cyclades - 3d visualization: Batis Studio
― Το περιβάλλον και η ποιότητα ζωής είναι έννοιες-κλειδιά στη φιλοσοφία του γραφείου σας. Πώς συνδέετε τη θεωρία με την πράξη στο συγκεκριμένο πεδίο;
Η φύση λειτουργεί σαν ένα απέραντο εργαστήριο, που δεν παράγει «ισορροπίες» έτσι όπως τις αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος, αντίθετα, μπορεί να ανατρέψει κάθε «ισορροπία» που εμείς συλλαμβάνουμε, όταν αυτή δεν συμβαδίζει με τη δική της δυναμική. Ένα ανθρωπογενές πρότζεκτ μπορεί να τροποποιήσει την ισορροπία στη σχέση φύσης-τεχνολογίας, ελεγχόμενα κατά την άποψή μας, και να κριθεί τελικά «ωφέλιμο» με τα δικά μας μέτρα, αλλά όχι με τα μέτρα της φύσης, που το αντιλαμβάνεται ως «εισβολή».
Δεν υπάρχουν λοιπόν εύκολες απαντήσεις. Σε ένα πρώτο επίπεδο προσπαθούμε να απελευθερώσουμε τη σκέψη μας από την ανθρωποκεντρική λογική που έχουμε συνηθίσει, να «δούμε» τη φύση ως διαρκώς μεταλλασσόμενη, καθώς δεν εντάσσεται εύκολα στις ανθρώπινες «λογιστικές» καταστάσεις που εξ ορισμού είναι στατικές.
― Πώς βλέπετε το μέλλον της ελληνικής αρχιτεκτονικής ενώ ολοκληρώνεται το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα;
Στον σύγχρονο δυτικό κόσμο υπάρχει μια παράδοξη συνεκτικότητα αντιφατικών στοιχείων, όπου η συνοχή ναι μεν συνδέει αυτά τα κομμάτια, όχι όμως ολοκληρωμένα, αλλά σε μια κατάσταση ευαίσθητης ισορροπίας. Η δυναμική αυτή καθρεφτίζεται και στις αρχιτεκτονικές πραγματοποιήσεις. Ταυτόχρονα, τα φαινόμενα της ανταλλαγής και διάχυσης της αρχιτεκτονικής γνώσης είναι παγκόσμια και χαρακτηρίζουν την περίοδο που ζούμε. Ο νεότερος κόσμος μοιάζει να αρέσκεται σε ένα μέλλον χωρίς παρελθόν, ωστόσο πάντα βασιζόμαστε σε κάτι που έχει υπάρξει, δεν δημιουργούμε εκ του μηδενός.
Στη σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική, ο κριτικός τοπικισμός έχει αντικατασταθεί από έναν ρευστό «πλουραλισμό», που παρακολουθεί αμήχανα τις σύγχρονες τάσεις. Παρ’ όλα αυτά, διεθνώς, άλλες μορφές τέχνης όπως η λογοτεχνία, η ποίηση, η περφόρμανς και η μουσική, διαρρηγνύουν με έναν συνειδητό και βαθύτερο τρόπο το «σκληρό περίβλημα» της αρχιτεκτονικής. Το επισημαίνω ως πιθανή αισιόδοξη εξέλιξη, που όμως θα αργήσει πολύ να φτάσει στη χώρα μας.
― Πώς τοποθετούνται τα έργα σας στον άξονα του χρόνου; Επιδιώκουν να ανήκουν σε κάποιον συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα ή να γεφυρώνουν εποχές;
Υπάρχει ο παράγοντας της μνήμης που μας συνοδεύει, υπάρχει και ο παράγοντας της αναζήτησης του «νέου». Η ισορροπία μεταξύ τους δεν είναι προδιαγεγραμμένη, ούτε τελεσίδικη, πολλές φορές το «τυχαίο» έρχεται να συνδιαμορφώσει τη σκέψη μας. Με την έννοια αυτή, όλα έχουν ένα ιστορικό πλαίσιο, το οποίο όμως μεταβάλλεται συνεχώς, εξελίσσεται, κάθε στιγμή δίνεται μια ερμηνεία του με τα εκάστοτε σύγχρονα κριτήρια. Το μέλλον, ωστόσο, δεν θα είναι ποτέ αυτό που οι αρχιτέκτονες σχεδιάζουμε. Εξάλλου οι κοινωνίες βιώνουν διαφορετικά αυτά τα θέματα, και ο τρόπος που τα βιώνουν επηρεάζει και τη δική μας σκέψη. Η αρχιτεκτονική γλώσσα είναι μια αλυσίδα που εξελίσσεται δυναμικά, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον είναι αλληλένδετα μεταξύ τους.
«Το σημαντικότερο είναι να παραμένουμε πιστοί σε μια αρχιτεκτονική που βελτιώνει την καθημερινότητα και αφήνει θετικό αποτύπωμα στο περιβάλλον», τονίζει ο Πάνος Ευστρατίου.
Παλιά βιομηχανικά συγκροτήματα στην Αθήνα και τον Πειραιά μεταμορφώνονται σε σύγχρονες κατοικίες, γραφεία και πολιτιστικούς χώρους, συνθέτοντας τη νέα αφήγηση της πόλης
