Τα κτίρια της πόλης μιλάνε #4

Πανεπιστημίου 32. Εκεί έπρεπε να πάω. Έψαχνα απεγνωσμένα ένα πολύ σημαντικό βιβλίο για την ολοκλήρωση της πτυχιακής μου. «Αυτές οι σπάνιες εκδόσεις μόνο στην Εθνική Βιβλιοθήκη υπάρχουν», μου είπε η υπεύθυνη της βιβλιοθήκης της σχολής μου. Τρέχω αλαφιασμένη μπας και προλάβω. Μετά τον σχετικό έλεγχο καταφέρνω να μπω. Ένα δέος με κυριεύει που ξεχνάω για λίγο το λόγο για τον οποίον ήρθα. Επιβλητικό κτίριο. Εκκλησιαστική σιωπή. Παρέες φοιτητών διαβάζουν, κάνουν εργασίες, δεν ακούγεται κιχ.

Κοιτάω πάνω. Νιώθω πως οι στοίβες με τα βιβλία που υπάρχουν κατά μήκος όλων των ορόφων, θα έρθουν να με καταπλακώσουν. Η μυρωδιά του βιβλίου σε αυτό το μέρος είναι σχεδόν μεθυστική. Βρίσκω το βιβλίο που θέλω και αφήνομαι. Δεν έχω καταλάβει πως έχουν περάσει 4 ώρες ανάγνωσης. 

Εθνική βιβλιοθήκη. Ένα διαμάντι αρχιτεκτονικής που έχει ζήσει πορείες, εκδηλώσεις, φεστιβάλ, έχει δεχθεί δακρυγόνα, βλέπει από τα μπαλκόνια της σκουπίδια, graffiti, άστεγους, κι εσένα που βγαίνεις κάθε τόσο από το μετρό. Κουβαλά μέσα της όλο το γραπτό εθνικό πολιτιστικό θησαυρό της Ελλάδας.

Στεγάζεται στο Βαλλιάνειο κτίριο που σχεδιάστηκε από το Θεόφιλο Χάνσεν και οικοδομήθηκε με γενική επίβλεψη του αρχιτέκτονα που υπογράφει πολλά από τα σπουδαία κτίρια της Αθήνας, Ερνέστου Τσίλλερ.

Αποτελεί μέρος της λεγόμενης Νεοκλασσικής Τριλογίας της Αθήνας η οποία εκτός από την Εθνική Βιβλιοθήκη περιλαμβάνει την Ακαδημία των Αθηνών και το κτίριο του Πανεπιστημίου. Το μεσαίο μέρος του κτιρίου που είναι και το μεγαλύτερο αποτελεί το αναγνωστήριο. Οι κίονες που το απαρτίζουν είναι δωρικού ρυθμού και μάλιστα σχεδιασμένοι με βάση το μοντέλο του Ναού του Ηφαίστου στην Αρχαία Αγορά. Θεωρείται ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα του ώριμου Νεοκλασσικισμού.

Για την ιστορία, η πρώτη Εθνική Βιβλιοθήκη χτίστηκε το 1832 στην Αίγινα με την επωνυμία «Δημοσία Βιβλιοθήκη» και με πρώτο διευθυντή το Γεώργιο Γεννάδιο.Ο φιλέλληνας Ι. Μάγερ είχε ήδη εκφράσει την ιδέα υλοποίησης μιας Εθνικής Βιβλιοθήκης και ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας προχώρησε στην πραγματοποίησή της το 1829. Την επιστασία είχε αναλάβει ο Ανδρέας Μουστοξύδης.

Το 1834 μεταφέρθηκε στη νέα τότε πρωτεύουσα του Κράτους, την Αθήνα, και στεγάστηκε προσωρινά στο κτίσμα του Λουτρού (στη Ρωμαϊκή Αγορά) και αργότερα στην εκκλησία του Αγίου Ελευθερίου (δίπλα στη Μητρόπολη) και κατά καιρούς σε διάφορα άλλα κτίρια. Παράλληλα με την κρατική μέριμνα για τον εμπλουτισμό της έχει δεχτεί πολλές δωρεές βιβλίων από διάφορα ιδρύματα και ιδιωτικούς φορείς.

Το 1842 η Δημόσια Βιβλιοθήκη ενοποιήθηκε με τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου και συστεγάστηκαν μαζί με τη Νομισματική Συλλογή στο νέο κτίριο του Οθώνειου Πανεπιστημίου. Πρώτος Διευθυντής ορίστηκε ο Γεώργιος Κοζάκης-Τυπάλδος. Με το βασιλικό διάταγμα του 1866 οι δύο Βιβλιοθήκες συγχωνεύτηκαν και διοικητικά σε μία, με τον τίτλο «Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος».

Στις 16 Μαρτίου 1888  ξεκινούν οι διεργασίες για τη μεταφορά της Βιβλιοθήκης στο Βαλλιάνειο κτίριο που χρηματοδοτήθηκαν από τους αδελφούς Βαλλιάνου, Έλληνες της Ρωσίας. Έτσι η Βιβλιοθήκη παρέμεινε στο κτίριο του Πανεπιστημίου μέχρι το 1903, οπότε μεταφέρθηκε στο νεοκλασσικό Βαλλιάνειο κτίριο όπου βρίσκεται μέχρι τώρα.

Σήμερα, πέρα από το ότι είναι ένα από τα εξαιρετικότερα δείγματα αρχιτεκτονικής της πόλης, αποτελεί και χώρο ανάγνωσης, έρευνας και μεταφοράς της γνώσης. Είναι η βιβλιοθήκη με το πιο πλούσιο υλικό σε ολόκληρη τη χώρα, με σπάνιες εκδόσεις από παλαιότερα βιβλία, ελληνικά και ξένα. Φοιτητές και μελετητές επισκέπτονται καθημερινά το αναγνωστήριό της στο πλαίσιο της εξέλιξης της πολιτιστικής και επιστημονικής έρευνας σε όλους τους τομείς του γνωστικού ενδιαφέροντος. 

Την εργασία την τελείωσα. Το πτυχίο το πήρα. Όμως συνεχίζω να έρχομαι και να χαζεύω που και που το κτίριο, τα βιβλία. Τον μοναδικό τρόπο που σταματάει ο χρόνος σ' αυτό εδώ το μέρος.