Η νέα τάση παντρεύει τη ρετρό αισθητική με την προηγμένη τεχνολογία. Και δημιουργεί ένα νέο είδος design, που συνδυάζει τη συναισθηματική βαρύτητα του παραδοσιακού με την υψηλής τάσης ενέργεια του υπερσύγχρονου.
Όλοι μας έχουμε κάποια αντικείμενα που κληρονομήσαμε από τις προηγούμενες γενιές. Τα φροντίζουμε και τα φυλάμε. Ή τα κλειδώνουμε στο πατάρι και τα ξεχνάμε. Αλλά δεν ελπίζουμε ότι θα βρουν κάποτε τη θέση τους στο σπίτι – απλά, δεν ταιριάζουν με τις σύγχρονες τάσεις. Δεν μπορείς να βάλεις το σεμέν της γιαγιάς επάνω στην καινούργια τηλεόραση-φέτα συμπυκνωμένης τεχνολογίας με προφίλ πιο λεπτό κι από πακέτο τσιγάρων... Μπορείς;
Καρέκλες Re-trouve, σχ. Patricia Urquiola, MEXIL
Η ερώτηση βέβαια είναι παγίδα. Το technicraft δεν δημιουργήθηκε στο ατελιέ κάποιου trendsetter που αναζητούσε μια νέα μόδα. Γεννήθηκε στο καθιστικό όλου του δυτικού κόσμου που βίωνε τη διεθνή κρίση. Οι οικονομικές δυσχέρειες μας προξένησαν ανασφάλεια και μας ώθησαν να αναζητήσουμε παρηγοριά και επιβεβαίωση στο παλιό, το οικείο και το γνώριμο. Έτσι λειτουργούμε.
Απέναντι στις νέες προκλήσεις, αλλάζουμε προτεραιότητες. Τώρα που η σπατάλη δεν αποτελεί πλέον εναλλακτική λύση, αναθεωρούμε τι πραγματικά χρειαζόμαστε για να ζήσουμε καλά. Αποφεύγουμε συνειδητά τη βουλιμική υπερκατανάλωση design – τα trendy έπιπλα που προορίζονται να αντικατασταθούν σε μια σεζόν. Και ανασύρουμε στην επιφάνεια πράγματα με ιστορία – το φιλντισένιο δίσκο της μαμάς, τα φανάρια που φέραμε από το ταξίδι στην Κίνα και το σεκρετέρ που παζαρέψαμε στο Μοναστηράκι.
Ωστόσο, παραμένουμε παιδιά της εποχής μας και όση παρηγοριά κι αν μας προσφέρει η παράδοση, δεν είμαστε πρόθυμοι για χάρη της να απαρνηθούμε την τεχνολογία. Δεν θα μας άρεσε να ζούμε σε λαογραφικό μουσείο. Το σπίτι μας θέλουμε να έχει πάπλωμα κεντητό στο χέρι αλλά και home cinema. Γι’ αυτό έχει απήχηση το technicraft – η συνταγή του περιλαμβάνει σε ίσες δόσεις νοσταλγία και εξέλιξη. Τις αναμνήσεις από το χθες και την αισιοδοξία για το αύριο. Τον πλούτο της πολιτισμικής κληρονομιάς και την υπόσχεση της επιστήμης. Θα βάλουμε δηλαδή σεμέν στην καινούργια τηλεόραση; Ας αρχίσουμε με dimmer στον κρυστάλλινο πολυέλαιο…
Αν το χαλί Manga της Patricia Urquiola μοιάζει με τα ζακάρ πουλοβεράκια που φορούσαμε στο Δημοτικό, η καρέκλα Retrouve παραπέμπει σε αξιοπρεπείς κυρίες με κομψά καπέλα σε κάποιον κήπο και η κρεμαστή πολυθρόνα Maia θυμίζει καλοκαιρινές βεγγέρες και κρυφά ραντεβού κάτω από το δέντρο. Όλα όμως είναι σύγχρονα προϊόντα μαζικής παραγωγής.
Στη δική τους αναζήτηση για την ουσία των πραγμάτων, οι designers κοιτάζουν στο χθες για έμπνευση, αλλά επιστρατεύουν την εξελιγμένη τεχνολογία για την τελική δημιουργία. Η Hella Jungerius έγινε γνωστή ακριβώς για το ταλέντο της να αναμειγνύει το ρετρό με το βιομηχανικό και το αρχετυπικό με το σύγχρονο. Τα βάζα Big White Pot και Red White έχουν ατέλειες που δημιουργούν την αίσθηση του χειροποίητου. Κανείς δεν φαντάζεται ότι είναι βαμμένα με σπρέι που χρησιμοποιούν οι αυτοκινητοβιομηχανίες.
Δίπορτος ψυγειοκαταψύκτης Mia της Meneghini
Η συμμετοχή της τεχνολογίας δεν είναι πάντοτε τόσο διακριτική. Συχνά, η παράδοση γίνεται αγνώριστη καθώς αντικείμενα που θεωρούνται κλασικά στιλιζάρονται με μια φρέσκια προσέγγιση. Τέτοιο παράδειγμα είναι οι μπαρόκ πολυθρόνες, καρέκλες και πολυέλαιοι Smoke που σχεδίασε ο Maarten Baas για τον moooi, τον πιο αβανγκάρντ ολλανδικό οίκο design. Κάθε αντικείμενο της σειράς κυριολεκτικά καίγεται κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες, για να καλυφτεί στη συνέχεια με εποξική ρητίνη. Το τελικό προϊόν είναι μια σύγχρονη απόδοση της ολλανδικής παράδοσης.
Αυτή είναι άλλωστε η υπογραφή του technicraft: η απόδοση περασμένων αισθητικών αξιών μέσα από το πρίσμα τού σήμερα. Σ’ αυτό το πνεύμα, το φωτιστικό Bourgie της Kartell έχει μπαρόκ αναφορές αλλά διάφανο σκελετό και διακόπτη αφής. Η καρέκλα Comback της Urquiola πατάει στο στιλ Windsor του 18ου αιώνα, αλλά είναι πλαστική και πολύχρωμη. Και το Grand Chandelier Glo Canvas είναι η σημερινή εκδοχή του κλασικού πολυέλαιου: μια ψηφιακά τυπωμένη εικόνα ενός κρυστάλλινου πολυέλαιου σε υφασμάτινο πλαίσιο με ατμοσφαιρικό φωτισμό.
Νομίζεις ότι αν το ανοίξεις θα ακούσεις τη Σοφία Βέμπο. Όταν πραγματικά το ανοίγεις, θέλεις να πετάξεις όλα τα blue tooth γκάτζετ σου. Το Tivoli Audio Model One, από τον Giulio Cappellini, έχει ξύλινη κάσα και ρετρό προφίλ. Συγχρόνως, σύμφωνα με το MSNBC, έχει «τον καλύτερο ήχο σε ραδιόφωνο που φτιάχτηκε ποτέ». Ένα τεχνολογικό επίτευγμα με παραδοσιακό look είναι ίσως ο σαφέστερος ορισμός του technicraft. Δεν είναι παράξενο που η νέα τάση βρίσκει την πιο εύγλωττη έκφρασή της στις οικιακές συσκευές.
Πραγματικά, μόνο η μηλόπιτα της γιαγιάς Ντακ λείπει από την κουζίνα που σχεδίασε για τη Smeg o Marc Newson. Τo ρετρό της look συμπληρώνεται από πυρολυτική λειτουργία, τηλεσκοπικούς οδηγούς και πολλά ακόμη πρωτοποριακά τεχνικά χαρακτηριστικά. Νοσταλγική όψη έχει και το ψυγείο Mia Ghiaccaia του Meneghini: πίσω από το παραδοσιακό ερμάριο, υπάρχει ένα υπερσύγχρονο ψυγείο κατασκευασμένο από τη γερμανική, πρωτοπόρο Liebherr. Σαν να έχεις μια ιταλική αντίκα Ferrari – με σύγχρονο γερμανικό κινητήρα Audi.
Ανθοστήλη της DK Home, INTERNI
Global chic
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης καμία τάση, κοινωνική ή αισθητική, δεν έχει στεγανά. Το technicraft δεν αποτελεί εξαίρεση. Καθώς αναζητούμε στο χθες την ταυτότητά μας, εμπνεόμαστε και από τις παραδόσεις άλλων λαών. Και το design μεταμορφώνεται καθώς έθνικ επιρροές από όλο τον κόσμο συνδυάζονται με μοντέρνα μοτίβα και πρότυπα παραγωγής. Εμείς πηγαίνουμε στα πακιστανικά και στα ρουμάνικα παζάρια να βρούμε παραδοσιακά πιάτα για τη state-of-the-art κουζίνα μας...
Και οι designers εντρυφούν σε ξένους πολιτισμούς για να πλουτίσουν το σχεδιαστικό λεξιλόγιό τους. Αυτό έκανε o Ross Lovegrove όταν σχεδίασε είδη μπάνιου εμπνευσμένα από την Κωνσταντινούπολη. Για να αποδώσει το πνεύμα της τουρκικής παράδοσης, μελέτησε τις πολιτιστικές και αρχιτεκτονικές πλευρές της πόλης, τα κεραμικά, τα έθιμα, ακόμη και την οθωμανική τέχνη της καλλιγραφίας. Το αποτέλεσμα: αισθησιακές, ανατολίτικες φόρμες που αποκτούν σύγχρονο πρόσωπο μέσα από –τι άλλο;– την εξελιγμένη τεχνολογία.
Ανεμιστήρας Clay, σχ. Maarten Baas
Χειροποίητο Design
Η νέα γενιά σχεδιαστών αναζητά παλιές –ξεχασμένες συχνά– τεχνικές, για να τις αναμείξει με το σύγχρονο know-how. Και το technicraft γίνεται χαρμάνι κληροδοτημένης γνώσης και εξελιγμένης τεχνολογίας. Δες το στρώμα Citation Adjustable της Hansen. Είναι φτιαγμένο με τον παλιό τρόπο, με γέμιση από αγνό μαλλί, λινάρι και τρίχες αλόγου. Συγχρόνως, έχει κινητήρες για να ανασηκώνεται, μηχανικό σύστημα για μασάζ, ακόμη και τηλεκοντρόλ.
Χειροποίητο στρώμα της Hästens
Επανεξετάζοντας τις ανάγκες μας προκειμένου να ζήσουμε μια ζωή ολοκληρωμένη, ανακαλύπτουμε ότι θέλουμε αυθεντικότητα. Και την αναζητούμε σε προϊόντα χειροποίητα και ως εκ τούτου μοναδικά, κατασκευασμένα με μαστοριά και παραδοσιακή δεξιοτεχνία. Η τεχνολογία έρχεται μετά, για να τους προσδώσει ποιότητα, λειτουργικότητα και για να τα φέρει στο σήμερα. Το χαλί Shang της Paola Lenti είναι χειροποίητο με τσιγκελάκι. Πλεκτό στο χέρι είναι και το περίτεχνο χαλί Crochet. Συγχρόνως, αμφότερα είναι φτιαγμένα από το τεχνολογικά προηγμένο νήμα Rope, το οποίο τα καθιστά ασύγκριτα ανθεκτικά.
Τραπεζάκι New Antiques, σχ. Μarcel Wanders για την Cappellini
Η παράδοση μεταμορφώνεται σε πρωτοπορίακαθώς νέα προϊόντα καταργούν τα όρια ανάμεσα στις χώρες και στο χρόνο. Το φωτιστικό Granny της Casamania έχει καπέλο που πλέκουν στο χέρι (δουλεύοντας μάλιστα από το σπίτι) οι εργάτες μιας κολεκτίβας στην Ολλανδία. Το ίδιο το νήμα παράγεται με τον παλιό τρόπο, από μια οικογενειακή επιχείρηση στο Τιρόλο.
Από τη γοητεία της παραδοσιακής τεχνοτροπίας δεν ξέφυγε ούτε η αβανγκάρντ Matali Crasset.Το φωτιστικό Diamonds are a Girl’s Best Friend, έχει σκελετό φτιαγμένο με τη –χαμένη πλέον σήμερα– τεχνική του κεριού. Αποτελείται δε από το επίσης εξαφανισμένο πακτόνγκ, ένα χρυσαφί μέταλλο που δεν σκουριάζει. Για την εκ νέου παραγωγή του, επιστρατεύτηκε η σύγχρονη επιστήμη – το Τμήμα Αρχαιολογικών Υλικών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, αλλά και ένα προηγμένο χυτήριο, εξειδικευμένο στα σύνθετα, ιστορικά κράματα.
Ραδιόφωνο - ξυπνητήρι της Tivoli, APOPSIS SOUND
Χέρι Βοηθείας
Με τον ίδιο τρόπο που εκτιμάμε ένα παραδοσιακό ή χειροποίητο αντικείμενο, τολμάμε κάποιες φορές –διευρύνοντας κάπως τον ορισμό του technicraft– να γίνουμε οι ίδιοι τεχνίτες και να φτιάξουμε με τα χέρια μας τα έπιπλά μας. Οι λόγοι συνήθως δεν είναι πρακτικοί αλλά συναισθηματικοί. Κατασκευάζοντας κάτι, το κάνεις κομμάτι της προσωπικής ιστορίας σου.
Μια μερίδα σχεδιαστών ανταποκρίνεται σ’ αυτή την επιθυμία. Με σύμμαχο την τεχνολογία, δημιουργούν μια νέα γενιά προϊόντων που βασίζονται τόσο στη χειροτεχνία όσο και στην προσωπική συμμετοχή στη διαδικασία της δημιουργίας. Τα λεγόμενα incompletes είναι αυτό ακριβώς που λένε: ημιτελή προϊόντα που καλούμαστε εμείς να ολοκληρώσουμε σύμφωνα με το γούστο μας. Ακραίο παράδειγμα «ημιτελούς» ήταν το έκθεμα Do-Hit Chair της Marijn van der Poll για την Droog: ένας κύβος από ανοξείδωτο ατσάλι που συνοδευόταν από μια βαριοπούλα και από το βίντεο ενός άντρα που χτυπά με τη βαριοπούλα τον συμπαγή όγκο. Αυτό υποτίθεται ότι πρέπει να κάνει και ο αγοραστής για να δώσει στον κύβο το σχήμα μιας καρέκλας της αρεσκείας του.
Κρεμαστό φωτιστικό, ΟΙΚΟS
Περισσότερο φιλική προς το χρήστη, η Leftover Lamp της Clara Lindsten έχει ένα γλόμπο γύρω από τον οποίο κρέμονται ανομοιόμορφα κομμένα καλώδια σιλικόνης. Δική σου δουλειά είναι να πάρεις ένα ψαλίδι και να τα κόψεις όπως που σου αρέσει. Ακόμη πιο δημιουργικό, το φωτιστικό Clouds των αδερφών Bouroulec, αποτελείται από μεμονωμένα πλακίδια που μπορείς να συναρμολογήσεις ξανά και ξανά δημιουργώντας κάθε φορά ένα προϊόν απόλυτα μοναδικό.
Αυτή η τελευταία μορφή του technicraft φανερώνει μια σημαντική πολιτισμική στροφή. Θέλουμε πλέον να έχουμε προσωπική σχέση με τα αντικείμενα που μας περιτριγυρίζουν – κι αυτό ανοίγει ένα νέο δρόμο στη σχέση μας με την παράδοση, την εξέλιξη και τα έπιπλα που αποκτούμε. Και θέτει νέα ερωτήματα για τη φύση του χειροποίητου, το ρόλο της τεχνολογίας και τη θέση μας ανάμεσά τους. Κι εμείς ακόμη αναρωτιόμαστε αν ταιριάζει το σεμέν στη χάι-τεκ τηλεόραση; Θα το βάλουμε και σ’ όποιον αρέσει.
Φωτιστικό Hang on easy της Droog Design, WORKSHOP
Χειροποίητο στρώμα της Hästens
Χαλί Shang, σχ. Paola Lenti
Χαλί Manga της Gandia Blasco, σχ. Patricia Urquiola
Μιλήσαμε με τους επικεφαλής του παγκοσμίου φήμης βραβευμένου αρχιτεκτονικού γραφείου, Νατάσα Λιανού και Ερμή Χαλβατζή. Έχουν σχεδιάσει το νέο κτίριο της COSMΟTE TV και το The Orbit
11°
