«Νομίζω ότι ζούμε μια κατάσταση διαφθοράς. Επιστημονικά, προγραμματικά έγινε αυτό και μας οδήγησε εδώ που μας οδήγησε. Μεγάλες αξίες έχουν φθαρεί. Ο συνδικαλισμός ήταν ένα σπουδαίο πράγμα, αλλά κατάντησε εργατοπατερισμός. Η δημοκρατία, για την οποία όλοι είχαμε αγωνιστεί, κατάντησε πατσαβούρα σκέτη. Η ελευθερία κι αν έχει φθαρεί. Τη λέξη αυτή σπάνια πια τη λέω, γιατί αγανακτώ. Να πεθάνεις σήμερα για τι πράγμα;»
«Θυμάμαι παλιά όταν είχα αμφιβολίες έτρεχα στον Ηλία Ηλιού. Ήμουνα 20 χρονών και είχα τις απόψεις μου. Εκείνος υπομονετικά καθότανε και μου ανέλυε γιατί είχα άδικο και με έπειθε. Τώρα που τα ενενήντα χτύπησαν την πόρτα, θα ήθελα πολύ να υπήρχε κάποιος να με πείσει».
«Θεωρώ μάλιστα τους καιρούς μας περισσότερο πουριτανικούς. Υποβάλλουμε το γυναικείο σώμα σε λογής μαρτύρια αλλά είμαστε ανήμποροι απέναντι στη σεξουαλική του έκφραση. Είναι μια αλλόκοτη ηθική συνθήκη».
«Και χωρίς να έχω πρόβλημα να θεωρήσει κάποιος ότι αντιμετωπίζω ευνοϊκά την ορθοδοξία μάλλον πρόκειται για παρανάγνωση. Ίσα-ίσα νομίζω ότι η τυπολατρία, ή η λατρεία του σχήματος σε όλα τα επίπεδα, από τους νόμους ως τη φιλολογία, ένα από τα καρκινώματα της σύγχρονης Ελλάδας, οφείλεται εν πολλοίς στην ορθόδοξη εκκλησία η οποία ήταν και παραμένει φοβική απέναντι στη σύγχρονη ζωή, κατά συνέπειαν οχυρώνεται πίσω από το σχήμα».
«Η αποτίμηση της αξίας της ανθρώπινης ύπαρξης είναι σταθερή; Αλλάζει ανάλογα με τα δεινά που μας χτυπούν; Συνηθίζουν οι ψυχές και ο νους το θάνατο; Περιερχόμαστε πολλάκις σε συναισθηματική ανοσία; Είναι τούτο ενίοτε και ανάγκη της ψυχής κι εκδηλώνεται ως ενστικτώδης αντίδραση για την αυτοπροστασία μας;»
«Έγραψα τρία βιβλία για το ποδόσφαιρο. Είναι ένας συναρπαστικός κόσμος που δεν έχει εξεταστεί αρκετά στη λογοτεχνία. Διαθέτει εγκληματικότητα, ίντριγκα, πακτωλούς χρημάτων, διαφθορά. Λατρεύω το ποδόσφαιρο. Η υπόθεση ενός βιβλίου εκτυλίσσεται στην Ελλάδα, και χρειάστηκε να παραβρεθώ σε ντέρμπι Ολυμπιακού – Παναθηναϊκού. Έχω να βιώσω κάτι ανάλογο από τους αγώνες Ρέιντζερς – Σέλτικ τη δεκαετία του ’70. Τα επίπεδα μίσους ήταν εξωπραγματικά. Η συλλογικότητα του ποδοσφαίρου και ο οπαδισμός συντελούν σε ένα είδος ανθρωπολογίας που δύσκολα απαντάται αλλού. Πρόκειται για εξαιρετικό αφηγηματικό υλικό».
«Μια από τις μεγάλες αυταπάτες που είχα ήταν πως η γενιά του Πολυτεχνείου ήταν ενωμένη σαν γροθιά ενάντια στη Χούντα, δηλαδή ότι όλες οι επιμέρους διαφοροποιήσεις αναστέλλονταν για το κοινό καλό. Στην πορεία ανακάλυψα πως αυτό δεν ισχύει ‒ στην πραγματικότητα οι πολιτικές αντιπαλότητες ανάμεσα στους αντιδικτατορικούς φοιτητές ήταν τεράστιες ήδη κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, με αποκορύφωση βέβαια την κατάληψη του Πολυτεχνείου, όπου οι κόντρες ανάμεσα στους λεγόμενους αριστεριστές και τους «ρεφορμιστές», αλλά και η δυσανεξία των τελευταίων για τους λιγοστούς αναρχικούς που μπήκαν στην κατάληψη χτύπησαν κόκκινο».
«Πιστεύω ότι η περίπτωση του Κώστα Καραμανλή είναι μοναδική. Το γεγονός δηλαδή ότι συνέβαλε σημαντικά στην καταστροφή της χώρας και δεν έχει την ευαισθησία να δώσει μια συνέντευξη, να απολογηθεί, έστω να δικαιολογηθεί, να πει κάτι τέλος πάντων, μόνο κάθεται και παριστάνει τον χωρατατζή φίλαθλο και σφυράει ανέμελα, με ξεπερνάει, ειλικρινά. Νομίζω ότι ήταν τελικά ο ακαταλληλότερος πρωθυπουργός που πέρασε ποτέ. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι τέτοια περίπτωση. Τουλάχιστον έβγαλε έρπητα. Δεν χάσαμε μόνοι τον ύπνο μας. Συνεπώς θεωρώ ότι η αποκαθήλωση θα του στοιχίσει. Όχι μόνο γιατί είναι φιλόδοξος αλλά επειδή είναι πολιτικό ζώο και (θα;) έχει μια στοιχειώδη αίσθηση των ευθυνών του. (Εύχομαι.)».
«Ιδιαίτερα εδώ στην Ελλάδα η ερμηνεία της πραγματικότητας έχει ψυχωτικά χαρακτηριστικά και μάλιστα με μαζική διείσδυση. Στη σημερινή εποχή νιώθω πως πολλοί συμπολίτες μας καταφεύγουν σε μη ανορθολογικά βιβλία, και πως δεν έχουν στα χέρια τους τα σωστά εργαλεία γνώσης. Θα ήθελα να βοηθήσω ώστε να υπάρξουν και να βοηθήσουν σε μια αλλαγή της ανορθολογικής σκέψης».
«Είναι αλήθεια ότι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τρυπώνει ευκολότερα η ακρότητα και η μισαλλοδοξία. Χάνεται το φιλτράρισμα που επί δεκαετίες προσέφεραν τα κλασικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η μαζική δημοκρατία δίνει τη θέση της σε μία μετα-μαζική κοινωνία, όπου ο Τραμπ, το Brexit, από γραφικά μετατρέπονται σε πραγματικά και ο αριστεροδεξιός λαϊκισμός θερίζει τις συνειδήσεις της μεσαίας τάξης. Όλοι ειναι αρθρογράφοι της ευκολίας, έστω και για 10 λεπτά, παραφράζοντας τον Άντι Γουόρχολ».
«Έχουμε περισσότερες ομοιότητες με τον εγκληματικό νου από όσες θα θέλαμε να παραδεχτούμε. Ο φόνος συχνά προέρχεται από συναισθήματα και ένστικτα αρκετά τετριμμένα. Τα κίνητρα είναι στερεοτυπικά: οργή, λαγνεία, εκδίκηση. Όλοι μπορούμε να ταυτιστούμε. Η διαφορά έγκειται στο ποιος είναι ικανός να κάνει το ακραίο βήμα. Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι είμαστε όλοι ικανοί για φόνο».
«Τίποτα απ’ ό,τι κάνω συγγραφικά δεν είναι προσχεδιασμένο ή επιτηδευμένο. Δε μ’ ενδιαφέρει καθόλου να ανήκω σε κάποιο είδος ή να προσπαθήσω να μιμηθώ κάποιον ξένο συγγραφέα. Όλα έρχονται ενδόμυχα και αναίσθητα. Όταν διαβάζω από κριτικούς ή από ανθρώπους που εμπιστεύομαι κάποια ονόματα, συχνά μένω έκθαμβος. Αναγνωρίζω επηρεασμούς μου από τον Μανσέτ, διάολε, μου έχει δώσει την καλύτερη δικαιολογία για να απαντήσω σε όποιον ποτέ με κατηγορήσει ότι σκοτώνω πολλούς στα βιβλία μου, ο Μανσέτ δεν αφήνει κανέναν. Συνεχίζω με τον Τζέιμς Τσέις, τον Στίβεν Κίνγκ, ίσως και τον Σιμενόν».
«Δεν αποκλείεται μετά από χρόνια ακόμα κι αυτοί οι προσδιορισμοί – ετεροφυλόφιλος, αμφιφυλόφιλος, ομοφυλόφιλος– να θεωρούνται σχηματικοί, σήμερα όμως είναι αναγκαίοι. Η σεξουαλικότητα, ιδίως υπό την έννοια του προσανατολισμού, είναι από τα σημαντικότερα στοιχεία στην έκφραση, στη ζωή, άρα και στην ταυτότητα ενός προσώπου. Όσοι απεργάζονται τη χειραγώγηση του ατόμου (μονοθεϊστικές θρησκείες ή ολοκληρωτικές ιδεολογίες) καταλήγουν στο ότι η σεξουαλικότητα είναι επιλογή, άρα και κάθε απόκλιση από τη νόρμα είναι ηθικά επιλήψιμη. Ο δρόμος ύστερα ως τα ροζ τρίγωνα του Χίτλερ ή τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ομοφυλοφίλων του Τσε Γκεβάρα στην Κούβα είναι ελάχιστος. Στη φύση τα πράγματα δεν είναι ποτέ τόσο σχηματικά όσο στην ανθρώπινη σκέψη».
“Δεν νομίζω πως δεν τα έχω σκεφτεί όλα αυτά για τα οποία έγραψα, απλά δεν τα είχα διατυπώσει. Όταν τα διατυπώνεις αποκτούν συνείδηση. Η διατύπωση των ιστοριών είναι που με οδηγούσε στην κατακλείδα τους. Εξάλλου ο τρόπος που διατυπώνω την κάθε ιστορία ισχυροποιεί την αξία που έχει αυτή η ιστορία για μένα. Πολλές φορές ρωτούσα τη μάνα μου για κάποιες από τις ιστορίες. «Όχι», μου έλεγε «δεν έγινε έτσι». Τελικά αποφάσισα να βάλω τις ιστορίες όπως εγώ τις θυμάμαι, γιατί νομίζω αυτό έχει αξία.
«Ο πατέρας μου ήταν Ούγγρος. Το επώνυμο Πάτακης στην Ουγγαρία είναι πολύ συνηθισμένο, κάτι σαν το δικό μας Παπαδόπουλος. Στην Ελλάδα το τόνισε στην παραλήγουσα, αν και δεν έμαθα ποτέ το λόγο. Ήταν μηχανικός στα καράβια, δεν τον σήκωσε η θάλασσα κι έτσι φτάνοντας στην Πάτρα έπιασε δουλειά, αν θυμάμαι καλά, σε μια χαρτοποιία. Στο Αίγιο γνώρισε και ερωτεύτηκε την αδελφή της μητέρας μου. Όμως στη διάρκεια του αρραβώνα η κακομοίρα πέθανε. Η γιαγιά μου, έχοντας 15 παιδιά, του πρότεινε να παντρευτεί τη μητέρα μου κι αυτός δέχτηκε. Εγώ είμαι το τελευταίο από τα 5 παιδιά και δυστυχώς σήμερα ζούμε μόνο ο μεγαλύτερος αδελφός μου κι εγώ».
«Τι να σου πω; Ότι το καράβι ναυάγησε αλλά το ταξίδι ήταν υπέροχο, όπως συνήθιζε να λέει ο φίλος μας ο Αντώνης Καρκαγιάννης; Το μόνο που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι, ότι, ναι, το καράβι ναυάγησε. Και ότι το καράβι ήταν προορισμένο από το ναυπηγό του, τον Βλαδίμηρο Ίλιτς, να ναυαγήσει και να σε παραπέμψω στα λόγια της Ρόζας Λούξεμπουργκ: Πού πας, Βλαδίμηρε Ίλιτς, έγραφε, χωρίς ελεύθερο τύπο, χωρίς ελεύθερα συνδικάτα, χωρίς αντιπολίτευση; Είσαι καταδικασμένος να σε καταπιεί η γραφειοκρατία».
Για πολύ καιρό νόμιζα ότι με τη δουλειά μου θα μπορούσα να αλλάξω τον κόσμο, ήμουν τόσο ηλίθια. Μετά από λίγο, αντίθετα, ο κόσμος άλλαζε εμένα. Γιατί έρθεις κοντά στην πολιτική, αυτό που βλέπεις είναι πολύς κυνισμός, πάντα βρωμοδουλειές. Και άρχισα να γίνομαι κι εγώ κυνική, και είναι το τελευταίο πράγμα που ήθελα να γίνω. Ο κόσμος είναι μια διαδικασία που χάνεις τις ψευδαισθήσεις σου. Περνάνε τα χρόνια και συνειδητοποιείς τι γίνεται, και τότε, μόλις μάθεις πώς να ζεις, το σώμα σου έχει γεράσει. Αρνούμαι να γίνω κυνική. Όλοι μας θέλουμε μια καλύτερη κοινωνία, αλλά κανείς δεν σκέφτεται ότι εμείς φτιάχνουμε την κοινωνία, κι αν δεν αλλάξουμε εμείς, πώς θα αλλάξει εκείνη;
«Άμα πας να χωρέσεις μια πλοκή σε μια προαποφασισμένη δομή, δεν θα σου βγει. Κακοί λογοτέχνες είναι αυτοί οι οποίοι πάνε να καπελώσουν με την προαποφασισμένη πλοκή το βιβλίο. Ο χαρακτήρας «αρνείται» να κάνει όσα του προορίζονται, ο συγγραφέας τον βάζει με το στανιό να τα κάνει κι ύστερα δεν γίνεται πιστευτός. Επιδιώκουν ντε και σώνει να τους βγει η πασιέντζα. Η πασιέντζα όμως είναι περιπέτεια».
«Γεννήθηκα λίγα χρόνια μετά την εισβολή και μεγάλωσα ακούγοντας πως στην άλλη πλευρά είναι οι κακοί. Είναι κάτι που με την πορεία του χρόνου το έχω αποβάλει, οπότε όλο αυτό που πρέσβευε ο Λεόντιος με εξέφραζε. Συνειδητοποίησα πως αν δεν τον δολοφονούσαν ή δεν πέθαινε ‒δεν έχουν αποσαφηνιστεί ακόμη οι πραγματικές αιτίες θανάτου του, ασχέτως αν εγώ παίρνω θέση‒ θα ήταν πολύ διαφορετική η εξέλιξη στην Κύπρο».
«Τα δελτία ειδήσεων και τα ρεπορτάζ, ανεξάρτητα από την ποιότητα ή την αντικειµενικότητά τους, και κυρίως χάρη στην ατέρµονη δυνατότητά τους να ανακυκλώνονται, δίνουν στους θεατές την απατηλή εντύπωση της εξοικείωσης ακόµη και µε το πλέον βάρβαρο θέαµα. Πρόκειται ωστόσο για µια επίπλαστη οικειότητα –ένα ακόµη υποπροϊόν της βιοµηχανίας του φόβου– που εύκολα χάνεται όταν η πραγµατικότητα µας χτυπά την πόρτα».
«Μάλλον να ενθαρρύνω έναν ευρύτερο διάλογο. Παραμείναμε σιωπηλοί για πολλά χρόνια. Και να πού οδηγηθήκαμε. Ήμασταν ψιθυριστές σε ένα καθεστώς ομοιόμορφου δημόσιου λόγου. Ή, αποφεύγαμε να εκφραστούμε για να μη δυσαρεστήσουμε φίλους και γνωστούς. Η υπερβολική ανοχή είναι το ίδιο επικίνδυνη με τη μισαλλοδοξία».
10°
