Μιχάλης Βαλάσογλου: «Στη Χίο, αυτή την ευωδιαστή όαση που κάνει μασάζ στην ψυχή»

Τη Χίο μού τη γνώρισαν δύο λατρεμένοι φίλοι, πολύ φωτεινοί άνθρωποι, η γλύπτρια Μάρθα Φωκά και ο συνθέτης Λευτέρης Βενιάδης, Χιώτες κι οι δύο. Είναι δώρο να δεις ένα μέρος μέσα από το βλέμμα του ντόπιου, αλλάζει όλη η εμπειρία. Και η χιώτικη ιδιοσυγκρασία έχει κάτι ιδιαίτερο, γοητευτικό, μοιάζει ποτισμένη από τον ίδιο τον τόπο. Κάθε τόπος ούτως ή άλλως προικίζει τους ανθρώπους του με ό,τι έχει και η Χίος σίγουρα έχει ιστορία βαριά και πλούσια. Είναι τέτοιος ο πόνος, αλλά και τόσος ο πλούτος αυτής της γης, που ακόμα και η χαρά των ανθρώπων μού φαίνεται αλλιώτικη. Εκτονωτική, αλλά με μια στωικότητα μαζί, μια ελαφράδα κόντρα σ’ όλα.

Πρωτοπήγα στη Χίο το 2017 και την οργώσαμε μέχρι τη βορειότερη ακτή, είναι τόσο άγρια εκεί που μοιάζει με σκηνικό ταινίας. Aπό τη λαχτάρα μας πήραμε μέχρι και το καραβάκι για τη Σμύρνη απέναντι. Ξαναπήγαμε το αμέσως επόμενο καλοκαίρι για να παίξουμε την «Όπερα της Μαστίχας», μία σύμπραξη ηθοποιών με σολίστες Γερμανούς και Χιώτες, την τοπική παιδική χορωδία και μια υψίφωνο, κάπου στην πλαγιά ενός χωριού. Στα στενά του Κάστρου, σκάρτα δυο μέτρα η μια πόρτα απέναντι απ’ την άλλη, οι γυναίκες βγαίναν να ετοιμάσουν παρέα το φαγητό του μεσημεριού, κι εμείς μουσική, κείμενα και τραγούδια. Πήγα άλλες δυο φορές έκτοτε και ακόμα δεν νιώθω ότι τη χόρτασα.

Οι διαδρομές του Μιχάλη Βαλάσογλου στη Χίο

Από τα Μαστιχοχώρια του νότου μέχρι τον ανθισμένο Κάμπο των εσπεριδοειδών και τον επιβλητικό βορρά των καραβοκύρηδων, το νησί μιλάει και λέει ιστορίες μεγάλων καταστροφών, αλλά και απερίγραπτου κάλλους. Στο Μουσείο της Μαστίχας, αυτό το στολίδι, σε παίρνουν τα κλάματα από τις μαγνητοσκοπημένες διηγήσεις των γερόντων και το πώς η ιστορία ζωντανεύει – σχεδόν τη μυρίζεις. Το Μουσείο των Εσπεριδοειδών επίσης, με το αρχοντικό του 1700 να δεσπόζει στα περιβόλια, τα εργαλεία για κάθε είδους χειρωναξία, τα εκθέματα από τη γραφιστική του προηγούμενου αιώνα (κάποτε τα πορτοκάλια εξάγονταν ως είδη πολυτελείας τυλιγμένα ένα ένα σε τυπωμένα χρυσόχαρτα), οι εκθέσεις σύγχρονης τέχνης κάτω απ’ τ’ αμπέλια και τους πορτοκαλεώνες, όλη αυτή η ευωδιαστή, πράσινη όαση είναι μασάζ για την ψυχή. Ο μεσαιωνικός Ανάβατος, ένα μικρό χωριό με πανοραμική θέα, λαξεμένο κάθετα στα απόκρημνα βράχια, στην τελευταία απογραφή είχε έναν μόνο κάτοικο.

Αν σταθείς στην απέναντι κορφή δεν το διακρίνεις καν, τέτοια ήταν η μαστοριά των χτιστών του. Στο Λωβοκομείο, έξι αιώνων ίδρυμα, σε πιάνει δέος όταν σκέφτεσαι τι ζωή υπήρχε κάποτε εκεί, κάτω από αυτά τα πανύψηλα δέντρα που θροΐζουν μες στην ησυχία του μεσημεριού. Το πρόλαβα όταν τα ίχνη των ανθρώπων ήταν ακόμα σχεδόν φρέσκα. Τα στρώματα, το φαρμακείο, η αίθουσα χορού, οι κλίβανοι στο πίσω μέρος των δωματίων, ανατριχίλα να σκέφτεσαι πως κάποτε κατέβαιναν στην πόλη με κουδούνες, να ξέρουν οι κάτοικοι να φυλαχτούν. Οι ξακουστές παραλίες της επίσης είναι αμέτρητες. Στην Αποθύκα, την αγαπημένη μου, κρέμεσαι σε ένα μπαλκόνι πάνω από το Αιγαίο και τις νύχτες χωρίς φεγγάρι βλέπεις στεφάνι όλο τον γαλαξία. Είναι τόσο πλούσιο το ταξίδι στη Χίο που θα την επισκεπτόμουν κάθε χρόνο, αν μπορούσα. Φέτος θα ανέβουμε ξανά με την παράσταση των «Ορνίθων». Δύο μέρες είναι μόνο, αλλά η μυρωδιά της μαστίχας και του πορτοκαλιού θα φτάσει, δεν μπορεί.

* Ο Μιχάλης Βαλάσογλου είναι ηθοποιός.