Μάνος Καρατζογιάννης: «Το Ηράκλειό μου, μια παιδική πατρίδα για ν' αντέχω τα βάσανα της ζωής»

Καθένας κουβαλάει αλλιώς τον τόπο του. Κι όσο κι αν με εκνευρίζει η «ματσίλα» μιας μερίδας ανθρώπων ή ο τρόπος που ορισμένοι φέρονται στα ζώα, η Κρήτη είναι ο τόπος μου. Μια παιδική πατρίδα, όπου καταφεύγω πάντα για να αντέξω τα καθημερινά ή τα βάσανα της ζωής. Να θυμηθώ τον εαυτό μου. Δυο μαυροφορεμένοι άνθρωποι, ο παππούς και η γιαγιά. Κι ας λένε ότι το μαύρο συμβόλιζε στα ρούχα των συμπατριωτών μου την εκδίκηση για τους νεκρούς τους. Το δικό τους μαύρο ήταν μια ουδέτερη βάση –ελευθερίας– να ζωγραφίσω τα δικά μου χρώματα. Μέσα από την ανιδιοτέλεια, τη μη προσδοκία, που μόνο η αγάπη των παππούδων έχει. Κάθε φορά που πατάω το πόδι μου στο λιμάνι του Ηρακλείου αλλάζει η λαλιά μου. Και μιλώ όπως η μάνα μου. Και τραγουδάω και χαίρομαι σαν το μικρό κοπέλι στον τρύγο. Και τρώω ό,τι έτρωγα παιδί κι ό,τι δεν έτρωγα. Αλλάζει η γεύση όσο μεγαλώνεις… κολοκυθοανθοί, μυζηθροπιτάκια, ρακή. Όμορφη που είναι η Κρήτη, όμορφη.

Η ορεινή γη του Ψηλορείτη, το φουρτουνιασμένο πέλαγος, η χορδή της λύρας, όλα να με ημερεύουν μα και να με δυναμώνουν την ίδια στιγμή. Άλλωστε, σύμφωνα με τον μύθο, το Ηράκλειο πήρε το όνομά του από τον Ιδαίο Ηρακλή. Η Ρέα, η μητέρα του Δία, ανέθεσε στους Κουρήτες να προστατέψουν τον γιο της από τον Κρόνο. Ένας από τους Κουρήτες, ο Ιδαίος Ηρακλής φεύγει για την Ολυμπία και διοργανώνει μαζί με τα αδέλφια του αγώνα δρόμου. Ήταν ο πρώτος αγώνας δρόμου στον κόσμο και ο Ιδαίος Ηρακλής στεφάνωσε τον νικητή με ένα κλαδί αγριελιάς. Από τότε έμεινε η συνήθεια να στεφανώνουν τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων με στεφάνια αγριελιάς. Ο ίδιος χάρισε το όνομά του στο σημερινό Ηράκλειο. Όλοι οι καιροί περνούν μέσα από το Ηράκλειο.

Αρκεί μια βόλτα στα μουσεία και τα μνημεία του (Αρχαιολογικό, Ιστορικό, Φυσικής Ιστορίας, Μουσείο Μάχης Κρήτης και Εθνικής Αντίστασης, Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου, Χριστιανικής Τέχνης της Κρητικής Σχολής, ενετικά τείχη Ηρακλείου, αρχαιολογικός χώρος Κνωσού). Μια βόλτα στα Μάταλα, την «τηλεοπτική παραλία», ένας περίπατος στον Ψηλορείτη… Στις χαρακιές και στα φαράγγια.

Αναζητώντας την ελευθερία. Αυτός είναι ο αέρας της πατρίδας μου. Του τόπου του Καζαντζάκη που τον έκανε να μην ελπίζει και να μη φοβάται τίποτα. Να είναι λεύτερος. Στο ορεινό μου χωριό, εκεί όπου εκτελέστηκε ο προπάππους μου και ο γιος του από τους Γερμανούς, στις μαρτυρικές, μα αγέρωχες Γωνιές, λίγο πριν τα Ανώγεια, ανάμεσα στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, αισθάνομαι, έστω και για λίγο, πως «Όλα για μένα σφάλουσι και πάσιν άνω κάτω / για με ξαναγεννήθηκε η φύση των πραγμάτων» (Ερωτόκριτος).

* Ο Μάνος Καρατζογιάννης είναι ηθοποιός, σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Σταθμός.