Η Ανάφη της Μιλένας Αποστολάκη

Αν περπατήσεις στα στενά της Πλάκας και βρεθείς στα Αναφιώτικα, τον οικισμό  που δημιούργησαν οι φημισμένοι κτιστάδες του νησιού στις αρχές του 19ου αιώνα, έχεις ένα πολύ ισχυρό κίνητρο να ταξιδέψεις στο νοτιοανατολικότερο νησί του Αιγαίου και να γνωρίσεις την Ανάφη.

Φτάνοντας στο νησί μεταμεσονύκτιες ώρες και αφού προηγουμένως το καράβι αποβιβάσει χιλιάδες κυριολεκτικά τουρίστες στη Σαντορίνη, το μικρό λιμανάκι σε προϊδεάζει για τη βουτιά στο χρόνο που θα ακολουθήσει. Το νησί είναι ένα από τα λίγα τελευταία σημεία της Ελλάδας που το ρολόι σταμάτησε στη δεκαετία του εξήντα. Ο μοναδικός οικισμός του νησιού, η Ανάφη, κτισμένη αμφιθεατρικά στα ερείπια του βενετσιάνικου κάστρου, 1,5 μόλις χιλιόμετρο από το λιμάνι, αποτελεί το πρότυπο πάνω στο οποίο ως μικρογραφία χτίστηκαν τα Αναφιώτικα της Πλάκας. Στενά σοκάκια από πέτρα και κατάλευκα μικρά σπιτάκια με αυλές. Μόνο που εδώ είσαι παντού «αντιμέτωπος» με το γαλάζιο του Αιγαίου που χωρίζει την Ανάφη από την αντικριστή στα ανατολικά της Σαντορίνη. Τα σοκάκια οδηγούν στο παλιό δημοτικό σχολείο με θέα το πέλαγος, το οποίο σήμερα λειτουργεί ως χώρος εκθέσεων. Το κτίριο είναι υπέροχο. Έτσι θα ονειρευόταν κανείς το ιδανικό σχολείο. Κλείνεις τα μάτια και φαντάζεσαι ένα μαυρόασπρο φόντο με κοντοκουρεμένα αγοράκια που φορούν κοντά παντελόνια και κοριτσάκια με ποδιές να κατεβαίνουν τα σκαλιά στο σχόλασμα. Η κεντρική πλατεία του νησιού με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου είναι και αυτή σαν σκηνικό. Στα σοκάκια οι ντόπιοι σε χαιρετούν με ευγενική οικειότητα. Οι πόρτες στα σπίτια ανοιχτές,  όπως παλιά, στις ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες. Σε χαιρετούν και αν ρωτήσεις κάτι, συνήθως η πληροφορία θα σου δοθεί αφού πρώτα σε βάλουν στο σπίτι τους να σε κεράσουν. «Ευχαριστώ πολύ» είπα την πρώτη φορά με διάθεση να αποφύγω το κέρασμα. Διέγνωσα όμως μια ζεστή και φιλόξενη επιμονή. «Το έχω φτιάξει η ίδια» μου είπε η  κυρία από την οποία ζήτησα την  πληροφορία. «Είναι το γλυκό που κάνουμε στις χαρές», μέλι με σουσάμι σε κουταλάκι του γλυκού με παγωμένο νερό.

Εννοείται το έφαγα και φεύγοντας από το νησί αγόρασα και για το σπίτι, όπως και εξαιρετικό μέλι και νόστιμα καπαρόφυλλα, που όμοιά τους δεν έχω ξαναδοκιμάσει. 

Αλλά για τις συνήθειες και τους τρόπους του παρελθόντος είχαν φροντίσει να με προϊδεάσουν πριν φτάσω στην Ανάφη. Όταν μιλούσαμε τηλεφωνικά για την κράτηση των δωματίων και ρωτούσαμε για την προκαταβολή η απάντηση ήταν μνημειώδης. «Ελάτε να περάσετε καλά και μας πληρώνετε τότε». Πάλι σκηνές από μαυρόασπρο ελληνικό κινηματογράφο! Στο νησί δεν έχει γίνει ποτέ συστηματική ανασκαφή. Η Ανάφη είναι διάσπαρτη από αγάλματα, τα οποία έχουν συγκεντρωθεί σε ένα χώρο επισκέψιμο για τους τουρίστες, δίπλα από το ΚΕΠ του νησιού, ενώ στην Παναγία στο Δοκάρι υπάρχει μια εκπληκτική ρωμαϊκή σαρκοφάγος.

Η Ανάφη είναι γνωστή και για την Παναγία την Καλαμιώτισσα. Ένα μοναστήρι χτισμένο περί τα 1500 μ.Χ. πάνω στον Κάλαμο, τον πελώριο βράχο, τον δεύτερο μεγαλύτερο της Μεσογείου μετά το Γιβραλτάρ. Στην κορυφή του χτίστηκε  το μοναστήρι που ο μύθος λέει ότι αναδύθηκε μέσα από τη θάλασσα για να βοηθήσει τους Αργοναύτες να βρουν στεριά. Η πεζοπορία αυτή είναι για πολύ γενναίους. Προϋποθέτει πρωινό ξύπνημα για να μη σε πιάσει η μεγάλη ζέστη, αλλά για την κούραση που σε περιμένει σε αποζημιώνει η θέα που κόβει την ανάσα!

Ο οικισμός της Ανάφης αποτελεί ένα τοπίο θαυμάσιας ομορφιάς. Η μαγεία όμως του νησιού συμπληρώνεται από τις εκπληκτικές παραλίες του. Το Κλεισίδι, ένας κόλπος με ψιλή ξανθή άμμο και γαλαζοπράσινα νερά. Το χρώμα των νερών είναι εκθαμβωτικό, κρυστάλλινη διαύγεια που σου επιτρέπει να βλέπεις το βυθό. Φεύγοντας θα φας στη Μαργαρίτα, όπου στα χάρτινα σουπλά που φέρνουν ο σκιτσογράφος Γιάννης Ιωάννου έχει με το γνώριμο ύφος του αποτυπώσει υπέροχα όσα πρέπει να κρατήσει κανείς από την Ανάφη.

Δίπλα ένα μικρότερο κολπάκι, το Κατσούνι και λίγο πιο πέρα στη νότια πάντα πλευρά του νησιού ο Ρούκουνας, η πιο μεγάλη και πιο ονομαστή παραλία του νησιού. Με αρμυρίκια για φυσική σκιά και δροσιά και με τον άγραφο νόμο οι γυμνιστές στα δεξιά και στα αριστερά οι κολυμβητές με τα μαγιό. Άπλετος χώρος, κανείς δεν ενοχλεί κανέναν.

Ακόμη οι παραλίες των Αγίων Αναργύρων και του Αγίου Νικολάου προσφέρουν αντίστοιχες απολαύσεις. Πεντακάθαρα καταγάλανα νερά, ψιλή ξανθή άμμος, το ελληνικό καλοκαίρι στην πιο ωραία του εκδοχή.

Τα καταλύματα στην Ανάφη είναι περιορισμένα και κινούνται στην κλίμακα του νησιού ως προς το μέγεθός τους. Το νησί είναι προνομιακός τόπος για τους κατασκηνωτές, γι’ αυτό και είναι γεμάτο κυρίως από φοιτητές και νέα παιδιά. 

Στην Ανάφη θα φας καλά και μετά μουσικής! Το βράδυ στη χώρα στα περισσότερα ταβερνάκια το καλό φαγητό και η ψαροφαγία συνοδεύεται υπό τους ήχους λαϊκών τραγουδιών της δεκαετίας του εξήντα τα οποία ερμηνεύουν αυτοσχέδιες ορχήστρες. Και είναι χαρακτηριστικό ότι παρότι ελάχιστοι από τους θαμώνες ανήκουν στις γενιές που μεγάλωσαν και γαλουχήθηκαν με αυτά τα τραγούδια, οι πάντες τραγουδούν γνωρίζοντας στίχους και μελωδίες μιας άλλης εποχής που γέννησε στη μουσική κάτι δυνατό, κάτι που διαρκεί και γι’ αυτό το αγαπάμε τόσο.

Αυτή είναι η Ανάφη. Μικρή και πανέμορφη. Ένας κρυφός μακρινός παράδεισος, που είσαι τυχερός αν τον ανακαλύψεις.

*H Μιλένα Αποστολάκη είναι πρώην υπουργός.