Γάτες: Ένα μεγάλο αφιέρωμα

Σήμερα το Ημερολόγιο είναι γατοφιλικό. Σας ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον και τις κοινοποιήσεις. Καλή σας ανάγνωση.

Τα 10 πράγματα που πιστεύει η γάτα σου για σένα

1. «Είσαι μια μεγάλη, πλην αδέξια, γάτα. Αυτό είσαι, και τίποτα παραπάνω».
2. «Όταν κλείνεις την πόρτα, ανοίγεις μια πύλη στο πουθενά. Γι’ αυτό και πρέπει να είμαι πάντα από την άλλη μεριά της. Όποια κι αν είναι αυτή».
3. «Είσαι μάγος με το φαγητό, σαμάνος, τζεντάι, σου το δίνω — αλλά και τρομερά τσιγκούνης, αδερφάκι μου».
4. «Καθετί που κοιτάς για ώρα (μια ηλίθια οθόνη, ένα βαρετό βιβλίο) κλέβει από την προσοχή που όφειλες να δίνεις σε μένα. Γι’ αυτό και πρέπει να καθίσω πάνω του. Ή μπροστά του. Deal with it».
5. «Το κρεβάτι είναι κοινόχρηστο, οπότε, ναι, μπορείς να κοιμάσαι κι εσύ σ’ αυτό. Απλώς εγώ θα διαλέγω πλευρά. Και μην κουνιέσαι, απογοητεύομαι πολύ εύκολα. Και δεν το θέλεις αυτό».
6. «Όλα τα αντικείμενα έχουν ένα μόνο σκοπό: να τα ρίξω στο πάτωμα. Και, εν πάση περιπτώσει, αν δεν το ήθελες κάτω, γιατί το άφησες εκεί πάνω; Ε; Παράλογο;»
7. «Η τσάντα σου είναι μια πύλη σε άλλους κόσμους. Και γι’ αυτό πρέπει να τη μυρίσω και να μπω μέσα της. Κάθε. Φορά. Για να μην αναφέρω τη βαλίτσα σου».
8. «Όταν σού νιαουρίζω, καταλαβαίνεις μια χαρά τι λέω — δεν με ξεγελάς εμένα. Απλώς επιλέγεις να μη με υπακούσεις».
9. «Η ύπαρξή σου έχει νόημα, κυρίως επειδή υπάρχεις για μένα. Αλλά τι να κάνουμε, σ’ αγαπώ. Με κάποιον δικό μου, γατίσιο τρόπο. Μην το ψάχνεις, αυτά είναι για τα μεγάλα κεφάλια. Εσύ κοίτα τη δουλίτσα σου».
10. «Ό,τι κι αν λες, στο τέλος θα κάνεις αυτό που θέλω εγώ. Και μπράβο σου».

* * *

Οι γάτες και η ψυχική μας υγεία

Ήσυχες, ανεξάρτητες, αλλά γεμάτες παρουσία: οι γάτες είναι διαρκώς παρούσες στο σπίτι μας, και ταυτόχρονα διακριτικές και μια στάλα απόμακρες, αν όχι απολύτως εξαφανισμένες: τι παραπάνω μπορεί να ζητήσει κανείς από ένα ζωάκι; Και είναι και γλυκές — γενικά μιλώντας. (Γιατί από καμιά φορά γίνονται και γαϊδούρες, ή μικροί Γκοτζίλες). Κατ’ αυτά, η συμβίωση με μια γάτα μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη για την ψυχική μας υγεία, ειδικά σε περιόδους έντονου άγχους ή μοναξιάς.

• Το γουργούρισμα που θεραπεύει

Το γουργούρισμα της γάτας δεν είναι απλώς χαριτωμένο, παράξενο και, τέλος πάντων, χαρακτηριστικό — έχει αποδειχτεί πως εκπέμπεται σε συχνότητες (25-150 Hz) που σχετίζονται με τη χαλάρωση και την επούλωση συναισθηματικών πληγών. Ανεξάρτητα όμως από αυτό, πολλοί άνθρωποι (άπειροι: και σίγουρα πολλοί φίλοι σας) δηλώνουν πως το άκουσμά του τους βοηθά να ηρεμήσουν ή ακόμη και να κοιμηθούν. Δεν υπάρχει άλλος ήχος στην πλάση σαν το γατίσιο ρονρόνισμα, κι αυτό είναι fact.

• Συντροφιά χωρίς πίεση

Σε αντίθεση με άλλα κατοικίδια (ονόματα δεν λέμε, υπολήψεις δεν θίγουμε), οι γάτες δεν απαιτούν συνεχή αλληλεπίδραση. Αυτό έλειπε. Έρχονται κοντά μας όταν αυτές θέλουν να έρθουν, κάθονται λίγο μαζί μας, και μας αφήνουν (λέμε τώρα) όταν νιώσουν πως χρειαζόμαστε χώρο — κάτι που για πολλούς ανθρώπους με άγχος, burnout ή κατάθλιψη είναι ιδανικό. Η παρουσία τους είναι εξόχως διακριτική αλλά και σταθερή, γεγονός που προσφέρει μια αίσθηση ασφάλειας και ευλογημένης, ιερής ρουτίνας.

• Πολεμώντας τη μοναξιά

Σε δύσκολες περιόδους, το να έχεις δίπλα σου ένα πλάσμα που σε περιμένει στο σπίτι, που σε κοιτάζει (συχνά επίμονα) στα μάτια και που νιαουρίζει ή γουργουρίζει όταν σε βλέπει, μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά. Δεν σε κρίνει, δεν σε πιέζει, δεν αγαπά τις υπερβολές — απλώς είναι εκεί. Και αυτό αρκεί. Επίσης, δεν του τρέχουν σάλια, δεν στριφογυρνάει σαν τρελό, δεν γαβγίζει άνευ λόγου και αιτίας, είναι κουλ. Οκέι, μπορεί τις μικρές ώρες της νύχτας να τραγουδάει Nine Inch Nails. Ναι. Όμως άλλο αυτό.

• Μικρές ευθύνες, μεγάλη βοήθεια

Το να φροντίζεις ένα ζώο δίνει νόημα και δομή στην καθημερινότητά σου. Μια γάτα σε αναγκάζει να σηκωθείς, να τη φροντίσεις, να της δώσεις προσοχή — ακόμα κι αν όλα τα άλλα μοιάζουν ανούσια, αυτή η ενασχόληση δίνει σαφές νόημα στη μέρα σου. Δεν είναι κάτι τρομερό: είναι μια απλή κίνηση, που όμως σε τραβά ξανά στη ζωή, όπως ισχυρίζονται κάμποσα εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη. Για να μην πούμε για την ήρεμη παρέα που σου κάνουν όταν διαβάζεις ή όταν βλέπεις τηλεόραση.

Η ψυχική υγεία είναι πολύπλοκη, και φυσικά καμία γάτα δεν αντικαθιστά την ψυχοθεραπεία ή τη σχετική υποστήριξη από ειδικούς που μπορεί να χρειαστεί κανείς. Αλλά, σε αυτό το ταξίδι, οι γάτες μπορούν να είναι σύμμαχοι. Σιωπηλοί, μα σταθεροί. Και πάντα με τρομερό, απαράμιλλο στιλ.

* * *

Τελικά πώς αποφασίζει κανείς με ποια γάτα θα συνδέσει τη ζωή του;

Εάν τυχόν είστε πέρα για πέρα σίγουροι πως θέλετε μια γάτα, η πρώτη ερώτηση που θα σας έθετε κάποιος ή που θέτετε εσείς οι ίδιοι στον εαυτό σας είναι η εξής: «Οκέι, αλλά τι γάτα;» Γιατί, μπορεί η μέλλουσα γάτα σας να είναι μία και μοναδική, και πράγματι θα είναι, αλλά γενικώς υπάρχουν πολλές, πάρα πολλές επιλογές. Θα προσπαθήσουμε να τις ομαδοποιήσουμε:

α'. Μικρό γατάκι ή ενήλικη γάτα;
β'. Θηλυκό ή αρσενικό;
γ'. Καθαρόαιμη ή ημίαιμη;
δ'. Από καταφύγιο ή από τον δρόμο;

Υπάρχουν και διάφοροι ακόμη συνδυασμοί (μεταξύ των τεσσάρων αυτών κατηγοριών) καθώς και πολλές εξειδικεύσεις (για παράδειγμα: μείξη δύο καθαρόαιμων φυλών, υπερήλικη γάτα, γάτα με ειδικές ανάγκες κ.ο.κ.), αλλά ας μείνουμε σε αυτά. Και ας τα δούμε ένα-ένα.

[Α'] Μικρό γατάκι ή ενήλικη γάτα;

ΓΑΤΑΚΙ: ΤΑ ΣΥΝ. Τα γατάκια είναι τα πιο χαριτωμένα και πιο όμορφα μικρά ζωάκια του κόσμου. Δεν χωρά συζήτηση αυτό. Είναι πάνω από τα σκυλάκια, πάνω από τα μικρά της τίγρης, πάνω από τους σκύμνους, πάνω από τα ελεφαντάκια. Γενικώς τα μικρά όλων (έστω: σχεδόν όλων) των ζώων είναι τρισχαριτωμένα, αλλά στην κορυφή της κορυφής οι 99 στους 100 ανθρώπους θα τοποθετήσουν ένα γατάκι. Και θα έχουν δίκιο. Κάπως έτσι, τίποτε δεν συγκρίνεται με το διάστημα που θα περάσετε μαζί, παρέα, με το μικρό αυτό γατί, το πανέμορφο πλάσμα της φύσης. Θα το βλέπετε και θα φωτίζεστε ολόκληροι, θα είστε διαρκώς με το κινητό για να το βγάζετε φωτογραφίες που θα μοιάζουν όλες μεταξύ τους —όταν κοιμάται, όταν παίζει, όταν τρώει, όταν θα κάνει κωλοτούμπες—, δεν θα βλέπετε την ώρα για να το ξαναταΐσετε. Δεν θα υπάρχει κανένα αρνητικό, κανένα ψεγάδι στη ζωή σας όσο αυτό το γατί θα είναι ακόμη μια χνουδωτή μαγεία, ένα μικρό, ατίθασο, γεμάτο ζωή πλασματάκι. Το μόνο «κακό» είναι ότι αυτή η περίοδος κρατά ελάχιστα — όχι πάνω από μερικές εβδομάδες ουσιαστικά, αν μάλιστα υποθέσουμε πως θα φέρετε εκείνο το πανέμορφο αγγελάκι σπίτι σας στην ηλικία των δύο με τριών μηνών. (Γιατί δεν πρέπει να το φέρετε νωρίτερα, πρέπει να μείνει με τη μαμά του). Η μεγάλη αλήθεια είναι πως τα γατιά τείνουν να γίνουν γάτες. Όπως το θέτει μία φίλη που έχει τέσσερις ενήλικες αρσενικούς γάτους στο σπίτι της: «Θα ήθελα να πάρω εκατό γατάκια, τα θέλω όλα. Αλλά αργά ή γρήγορα γίνονται γάταροι, τα άτιμα». Γάταροι. Ναι. Γίνονται. Είναι στη φύση τους.

ΓΑΤΑΚΙ: ΤΑ ΜΕΙΟΝ. Τα γατάκια απαιτούν από εσάς τη μέγιστη δυνατή φροντίδα και προσοχή. Για την ακρίβεια, θέλουν τόση φροντίδα και τόση προσοχή επειδή είναι πάρα πολύ ευαίσθητα πλάσματα. Τρωτά. Μπορούν να πάθουν πολλά. Μπορεί να αρρωστήσουν, να φάνε κάτι που δεν πρέπει, να πέσουν και να χτυπήσουν, να τρυπώσουν από τον φόβο τους κάπου και να μην μπορούν να βγουν. Δεν είναι μόνο αδιανόητα καταπληκτικό το να μεγαλώνεις ένα μικρό γατάκι. Είναι μια δουλειά που σας θέλει πάντα εκεί, επιτόπου, έτοιμους να αντιμετωπίσετε τα πάντα. Ναι: είναι μία μικρή περίοδος — δυστυχώς. Αλλά είναι μια τρομερά μεγάλη ευθύνη αυτή που θα αναλάβετε. Το θέλετε δεν το θέλετε, θα γίνετε η μαμά τους. Ανάλογα με την ηλικία τους, θα πρέπει να τα ταΐζετε τακτικά με το μπιμπερό και με το ειδικό γαλατάκι τους. Θα πρέπει να τους μάθετε την τουαλέτα. Θα πρέπει να φροντίζετε να μάθουν τον χώρο, αλλά να είναι ταυτόχρονα και μερικώς περιορισμένα. Θα πρέπει να είστε δίπλα τους για να μη φοβούνται και για να μην αναπτύξουν φοβίες — που ίσως εγκατασταθούν μέσα τους για πάντα. Μια μαμά μπορεί να είναι μόνο καλή, έτσι δεν είναι; Έτσι είναι.

ΕΝΗΛΙΚΗ ΓΑΤΑ: ΤΑ ΣΥΝ. Έρχεται… έτοιμη. Δεν έχετε να κάνετε απολύτως τίποτε εσείς. Δεν θα χρειαστεί «συναρμολόγηση» όπως ένα μικρό γατί. Ή μήπως θα χρειαστεί; Ναι. Κατά πάσα πιθανότητα —εδώ που τα λέμε—, ναι. Αυτό όμως που πρωτίστως θα χρειαστεί είναι ένα: εμπιστοσύνη. Πρέπει να σας εμπιστευτεί. Να καταλάβει πως δεν θα της κάνετε κακό. Πως είστε εκεί για εκείνην. Πως αυτό εδώ είναι το σπίτι σας — το σπίτι της. Πως είναι όλο δικό της. Πως έχει κρυψώνες εκεί, για να καταφύγει αν παραστεί ανάγκη. Πως έχει πάντα νόστιμο, χορταστικό φαγητό και δροσερό, άφθονο νερό. Πως έχει έναν άνθρωπο να τη λατρεύει, να την προστατεύει, να την εκτιμά, να τη συγχωρεί, να τη φροντίζει, να παίζει μαζί της, να τη χαϊδεύει και να την αγαπά. Αν τα καταφέρετε αυτά, αν ξεπεράσετε με απόλυτη επιτυχία το στάδιο της «συναρμολόγησης», αν κερδίσετε την εμπιστοσύνη της, τότε ο δρόμος προς την απόλυτη ευτυχία είναι ανοιχτός. Ακούγεται δύσκολο; Συνήθως δεν είναι. Ειδικά μία γάτα μιας κάποιας ηλικίας —ή και μιας… δεύτερης, μια ηλικιωμένη γάτα δηλαδή— θα εγκλιματιστεί πολύ γρήγορα στη νέα της ζωή, ίσως μάλιστα τόσο γρήγορα που θα σας καταπλήξει. Θα καταλάβει εύκολα πως την αγαπάτε και τη σέβεστε. Μια μεγάλη γάτα, πόσο δε μια ηλικιωμένη, ξέρει ήδη από ανθρώπους. Τους ξέρει καλά. Κι αυτό που κυρίως θέλει είναι να ξεκουραστεί πια, να χαλαρώσει, να είναι ήρεμη και να περνά —το κατά δύναμιν— καλά.

ΕΝΗΛΙΚΗ ΓΑΤΑ: ΤΑ ΜΕΙΟΝ. Τα είπαμε μόλις. Μια ενήλικη γάτα είναι μία γάτα με παρελθόν. Συχνά, δεν το γνωρίζουμε. Μπορεί να έχει κακοποιηθεί, μπορεί να έχει κακοπεράσει, μπορεί να έχει αναπτύξει φοβίες ή να έχει υιοθετήσει κάποιες συμπεριφορές που, πλέον, δύσκολα θα αποβάλει. Μάλιστα, ενδέχεται να φερθεί ορισμένες φορές άσχημα απέναντί σας, ή απέναντι στο σπίτι, ή απέναντι σε τυχόν άλλα ζωάκια του σπιτιού. Αλλά ίσως και όχι. Χρειάζεται προσοχή εκ μέρους σας, και ίσως πολλή υπομονή. Αλλά βέβαια η υπερηφάνεια πως κατακτήσατε την καρδιά μιας ενήλικης γάτας δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτε. Δεν υπάρχουν πολλά άλλα ηθικά ανθρώπινα επιτεύγματα ικανά να σταθούν δίπλα σε μια τέτοια μεγαλειώδη στιγμή. Και, μολονότι κάποιοι θα πουν ότι εδώ κάποιοι τα κατάφεραν να τους εμπιστευτούν μέχρι και γορίλες μέσα στη ζούγκλα, μην τους ακούτε. Αυτό, το να σε εμπιστευτεί δηλαδή ένας γορίλας, αφορά ελαχίστους, και βασικά μόνο τους φυσιοδίφες και τους παραγωγούς ντοκιμαντέρ των καναλιών της συνδρομητικής τηλεόρασης. Το να σε εμπιστευτεί όμως μια ενήλικη γάτα, και δη μια γάτα που δεν έχει μόνο καλές εμπειρίες με τα προηγούμενα «αφεντικά» της, το να ξεπεράσει τους όποιους ενδοιασμούς έχει και να ’ρθει να κουρνιάσει στα πόδια σου γουργουρίζοντας… όχι, αυτό είναι αδιαπραγμάτευτα μοναδικό — και ταυτόχρονα οικουμενικό: μας αφορά όλους. Θα ακούτε χαρμόσυνες καμπάνες μέσα στο σπίτι σας μόλις συμβεί. Και θα συμβεί. Στο χέρι σας είναι.

[Β'] Θηλυκό ή αρσενικό;

ΘΗΛΥΚΟ/ΑΡΣΕΝΙΚΟ: ΤΑ ΣΥΝ. Όλα. Δεν υπάρχει κάτι σε μία γάτα, ανεξαρτήτως φύλου, που να μην είναι στα συν της.

ΘΗΛΥΚΟ/ΑΡΣΕΝΙΚΟ: ΤΑ ΜΕΙΟΝ. Κανένα. Δεν υπάρχει κάτι σε μία γάτα, ανεξαρτήτως φύλου, που να είναι αρνητικό, να είναι μείον.

Συμπέρασμα: Δεν υπάρχουν διαφορές, μην παρασύρεστε από τις φήμες που θέλουν πολλές θηλυκές να είναι πιο αγαπησιάρες και πολλούς αρσενικούς να είναι πιο μάτσο. Κάποιες ενδέχεται κάλλιστα να είναι έτσι όπως είπαμε, μα στην πραγματικότητα όλες οι γάτες, θηλυκές και αρσενικές, είναι οι πιο αγαπησιάρες του κόσμου. Και, αν θέλουν, επίσης όλες είναι και οι πιο μάτσο. Γι’ αυτό και τις λατρεύουμε.

[Γ'] Καθαρόαιμη ή ημίαιμη;

ΚΑΘΑΡΟΑΙΜΗ: ΤΑ ΣΥΝ. Άλλες φυλές είναι πιο χαδιάρες, άλλες αγαπούν πιο πολύ τις εξερευνήσεις, άλλες προσκολλώνται περισσότερο στον μπαμπά ή στη μαμά τους (εσείς είστε αυτοί), άλλες έχουν μια τάση προς την περιπέτεια κι άλλες μια τάση προς τον ακόμη περισσότερο ύπνο. Δεν έχει σημασία. Όλες τους είναι υπέροχες και μοναδικές. Όλες τους είναι λιγωτικά όμορφες. Σε κάποιους αρέσουν πιο πολύ οι γάτες της Σιβηρίας. Σε άλλους οι Αβησσυνίας. Σε άλλους οι Βεγγάλης. Σε άλλους οι κεραμιδόγατες. Όλες τους είναι καλλονές: σούπερ μόντελ. Είναι θέμα γούστου. Από εκεί και πέρα, ακριβώς επειδή η γάτα που ίσως θέλετε ανήκει σε κάποια συγκεκριμένη φυλή, πιθανότατα θα έχει και πολλά, αν όχι όλα, από τα χαρακτηριστικά αυτής της φυλής. Ξέρετε τι παίρνετε δηλαδή εκ των προτέρων…

ΚΑΘΑΡΟΑΙΜΗ: ΤΑ ΜΕΙΟΝ. Δεν υπάρχουν. Κάποιες καθαρόαιμες φυλές, θα σας πουν κάποιοι, φημίζονται για το… τραγούδι τους, όπως η γάτα του Σιάμ. Αυτό βέβαια δεν είναι ακριβώς μείον, εκτός κι αν είναι φάλτσες. Δεν υπάρχουν —ξαναλέμε— μείον σε μια γάτα που ανήκει σε κάποια συγκεκριμένη φυλή. Από την άλλη, ακόμη περισσότεροι θα σας πουν ότι ενδέχεται κάποιες ράτσες να έχουν μια μεγαλύτερη προδιάθεση για κάποιες συγκεκριμένες παθήσεις. Καθώς οι ράτσες είναι πολλές, πάνω από πενήντα, καλά θα κάνατε να διαβάσετε προσεκτικά όλα τα χαρακτηριστικά της φυλής που σας ενδιαφέρει προτού καταλήξετε στην απόκτησή της: και τα συν, και τα πιθανά μείον. Το ίντερνετ είναι μία πηγή πληροφοριακού πλούτου για τις γάτες, όπως και για καθετί — και ασφαλώς για τη συγκεκριμένη καθαρόαιμη φυλή που οπωσδήποτε θέλετε, και που πολύ καλά κάνετε και θέλετε. Ψάχνοντας για τη συγκεκριμένη φυλή, ίσως βρείτε ότι κάποιο από τα πιθανά χαρακτηριστικά της μέλλουσας γάτας ίσως να μη σας κάνει. Ή ίσως, τελικά, να μη θέλετε πράγματι να διακινδυνεύσετε τη μεγαλύτερη πιθανότητα μιας κληρονομικής ασθένειας.

ΗΜΙΑΙΜΗ: ΤΑ ΣΥΝ. Ό,τι υπάρχει πάνω της, μέσα της και γύρω της. Ό,τι υπάρχει στον κόσμο της. Ό,τι υπάρχει μέσα στα όνειρά της. Όλα μα όλα είναι καλά. Αρκούντως καλά ώστε να πλημμυρίσετε ευτυχία διά παντός. Δεν υπάρχει κάποια εξαίρεση εδώ.

ΗΜΙΑΙΜΗ: ΤΑ ΜΕΙΟΝ. Καθώς πράγματι δεν υπάρχει κάποια εξαίρεση εδώ, οι ημίαιμες γάτες, οι κεραμιδόγατες, δεν έχουν κανένα μείον. Όπως ξέρει όλος ο κόσμος, είναι όμορφες, πιστές, αγαπησιάρες, κοκέτες, γλυκές, δυνατές, τεμπέλες, έξυπνες, πονηρές και με γερή κράση. Μηδέν μείον, λοιπόν.

[Δ'] Από καταφύγιο ή από τον δρόμο;

ΑΠΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ: ΤΑ ΣΥΝ. Τα γατάκια που γεννήθηκαν στο καταφύγιο ή οι ενήλικες ή μεγάλης ηλικίας γάτες που περιμαζεύτηκαν εκεί ζουν σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον, με φροντίδα και παρακολούθηση. Έτσι, οι άνθρωποι του καταφυγίου —αυτοί οι ήρωες— μπορούν ίσως να σας ενημερώσουν για τον χαρακτήρα του ζώου που έχετε βάλει στο μάτι, για τις πιθανές ιδιαιτερότητές του και για οτιδήποτε άλλο τα αφορά. Τα καταφύγια ζώων είναι τα τρυφερά ορφανοτροφεία των αυριανών σας τετράποδων παιδιών. Ακόμη, μπορείτε και εσείς οι ίδιοι να παρακολουθήσετε τη γάτα ή το μικρό γατάκι που σας ενδιαφέρει, επισκεπτόμενοι το καταφύγιο κάθε μέρα ή μία στο τόσο, μέχρι να είστε έτοιμοι για το μεγάλο βήμα. Ίσως να θέλετε να προσφέρετε και λίγες ώρες εθελοντικής εργασίας εκεί.

ΑΠΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ: ΤΑ ΜΕΙΟΝ. Κανένα. Απολύτως κανένα. Η γάτα που θα πάρετε από το καταφύγιο θα γίνει ο πιστός και αγαπησιάρης σύντροφός σας για μια ζωή. Είστε το μεγάλο της ανομολόγητο όνειρο. Όχι ένας άνθρωπος γενικώς. Όχι ένα σπίτι γενικώς. Αλλά εσείς ο ίδιος, εσείς προσωπικά. Και το σπίτι σας. Το σπίτι της.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ: ΤΑ ΣΥΝ. Ναι, τα ζώα αυτά έχουν μάθει να ζουν έξω και είναι προετοιμασμένα να αντιμετωπίσουν κάθε κίνδυνο που θα βρεθεί μπροστά τους με γενναιότητα και ιώβειο υπομονή. Παρά ταύτα, αυτό δεν είναι κατιτί γενετικό, δεν είναι χαραγμένο ανεξίτηλα στα χρωμοσώματά τους. Για την ακρίβεια, αυτό που είναι χαραγμένο ανεξίτηλα στα ψυχικά χρωμοσώματά τους δεν είναι άλλο από την επιθυμία τους, την κρυφή τους λαχτάρα να αφήσουν αυτή τη φυλακή της «ελευθερίας» για ένα ασφαλές σπίτι για πάντα. Δεν υπάρχει γάτα που θα διάλεγε τον δρόμο αν το μπορούσε. Όλες θα διάλεγαν εσάς. Το σπίτι σας. Την ασφάλεια και τη διαρκή αγάπη. Και θα σας το ξεπλήρωναν με κάθε τους ανάσα. Αν είστε διατεθειμένοι να ξεπεράσετε το πρώτο, αναγνωριστικό στάδιο εξοικείωσης και εγκλιματισμού σε μια κατάσταση εντελώς πρωτόγνωρη για την αλήτισσα γάτα που θα σώσετε από τους δρόμους, όλα θα πάνε καλά. Και για τα δύο μέρη.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ: ΤΑ ΜΕΙΟΝ. Το υπαινιχθήκαμε ήδη: θα χρειαστεί μία περίοδος προσαρμογής. Θα τα καταφέρετε; Εάν δεν είστε σίγουροι πως μπορείτε να αντεπεξέλθετε σε αυτήν, μην το επιχειρήσετε. Χρειάζεται πίστη στον εαυτό σας και περίσσευμα αγάπης. Αν είστε σίγουροι, μη διστάσετε. Το κέρδος σας θα είναι μεγάλο και δυσανάλογο με όσα θα προσφέρετε εσείς σ’ αυτόν τον αμετανόητο αλήτη.

(Χρησιμοποιήθηκε απόσπασμα από το βιβλίο «Πήραμε γάτα», εκδ. Κλειδάριθμος).

* * *

Μύθοι και αλήθειες για τις γάτες

Νά και (μερικοί) μύθοι για τις γάτες — μπας και σταματήσουμε κάποια στιγμή να τις αδικούμε. Οι δέκα κυριότεροι, τέλος πάντων:

Μύθος #1: Οι γάτες είναι αντικοινωνικές

Ψέμα… sort of: Είναι επιλεκτικά κοινωνικές. Δεν πηγαίνουν με όλους — και γι’ αυτό, όταν σε διαλέγουν, είναι μεγάλη τιμή: για σένα.

Μύθος #2: Οι γάτες δεν δένονται με τους ανθρώπους όπως οι σκύλοι

Ψέμα: Δένονται βαθιά, απλώς το δείχνουν αλλιώς. Με ένα γρήγορο τρίψιμο στα πόδια σου, με το να σε ακολουθούν στο μπάνιο, με ένα βλέμμα από μακριά που λέει, «Εσύ εκεί… ναι, εσύ: είσαι δικός μου».

Μύθος #3: Οι γάτες είναι εκδικητικές

Ψέμα: Δεν σου κατούρησε το πατάκι επειδή θύμωσε. Ίσως έχει άγχος, ή ένα πρόβλημα υγείας, ή απλώς δεν της καθάρισες την άμμο. Βασικά, μάλλον εσύ είσαι το πρόβλημα — όχι εκείνη.

Μύθος #4: Οι μαύρες γάτες φέρνουν κακοτυχία

Ανοησία: Έχει να κάνει με την κουλτούρα κάθε κοινωνίας. Στην Ιαπωνία, π.χ., υποτίθεται πως φέρνουν καλοτυχία. Στην πραγματικότητα, το μόνο που φέρνουν οι μαύρες γάτες είναι γουργουρητά και αγκαλιές. Και μια πανθηρίσια ομορφιά.

Μύθος #5: Οι γάτες μπορούν να μείνουν μόνες τους για μέρες

Μερικώς αλήθεια: Μπορούν να είναι πιο ανεξάρτητες από τους σκύλους, αλλά χρειάζονται και συντροφιά, καθαριότητα και φροντίδα. Το «άφησα τροφή και έφυγα για τριήμερο» δεν παίζει.

Μύθος #6: Οι γάτες δεν εκπαιδεύονται

Ψέμα, ή περίπου: Εκπαιδεύονται μια χαρά — απλώς όχι με τους ίδιους όρους που εκπαιδεύονται οι σκύλοι. Κι αν στην εκπαίδευση των σκύλων παίρνουν μέρος και τα αφεντικά, στης γάτας είναι κυρίως αυτοί που εκπαιδεύονται: πώς να τις υπηρετούν.

Μύθος #7: Οι γάτες πάντα προσγειώνονται στα τέσσερα

Μύθος με μια δόση αλήθειας: Έχουν εξαιρετικό «αντανακλαστικό διόρθωσης», όπως λέγεται (το «labyrinthine righting reflex»), αλλά δεν είναι άτρωτες. Αν πέσουν από ψηλά ή απότομα, μπορεί να τραυματιστούν σοβαρά. Μην αφήνετε ποτέ ανοιχτά παράθυρα ή μπαλκόνια χωρίς δίχτυ ασφαλείας. Πραγματικό δίχτυ, δεν είναι σχήμα λόγου.

Μύθος #8: Οι γάτες βλέπουν στο απόλυτο σκοτάδι

Σχεδόν μύθος: Βλέπουν πολύ καλύτερα από εμάς στο ημίφως, αλλά όχι στο απόλυτο σκοτάδι. Αν δεν υπάρχει καθόλου φως, δεν βλέπουν ούτε αυτές. Έχετε κανένα φωτάκι νυκτός στα δωμάτια και στο χολ, γιατί το βράδυ τούς αρέσει να αλωνίζουν.

Μύθος #9: Αν σου γλείφει το χέρι, το κάνει για να σε καθαρίσει

Αλήθεια, αλλά με λίγο παραπάνω βάθος: Είναι όντως και καθάρισμα το γλείψιμο, αλλά κυρίως συνιστά ένδειξη εμπιστοσύνης και δεσίματος. Στις γάτες, το γλείψιμο έχει έντονη κοινωνική σημασία.

Μύθος #10: Όταν δείχνει την κοιλιά της, θέλει να της τη χαϊδέψεις

Μεγάλη παγίδα, SOS: Το να δείξει την κοιλιά της σημαίνει «σε εμπιστεύομαι» — όχι απαραίτητα «χάιδεψέ με στην κοιλίτσα». Μερικές γάτες, από την άλλη, το θέλουν, ή έστω το θέλουν για λίγο (π.χ., για ένα δευτερόλεπτο), ενώ άλλες θα σου αφήσουν μερικά σουβενίρ στο χέρι, να έχεις να πορεύεσαι. Το μαθαίνεις με τον καιρό…

* * *

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Λένα Διβάνη, «Εγώ ο Ζάχος Ζάχαρης» (Εκδόσεις Πατάκη)

Στοιχεία αυτοσαρκαστικής αυτοβιογραφίας (αν στέκει να πούμε κάτι τέτοιο), υπό μορφήν σατιρικών απομνημονευμάτων ενός γάτου. Όχι όποιου κι όποιου όμως: ο Ζάχος ζει την έβδομη (και τελευταία) ζωή του, οπότε έχει πια συλλέξει την πείρα και τις γνώσεις των προηγούμενων έξι — και νόον έγνω. Δεν γίνεται να του ξεφύγει τίποτε, και, καθώς δεν είναι μόνο καλός μελετητής της ανθρώπινης συμπεριφοράς αλλά και ένας διαπρεπής είρων, δεν αφήνει να πέσει τίποτε κάτω από τις επιλογές και τα φυσικά της Δεσποσύνης του. Ούτε κανείς άλλος θα ξεφύγει από την οξεία παρατηρητικότητά του, την ωραία στοχευμένη, πιπεράτη ματιά του, και την πλούσια, ανάμεικτη, γλώσσα του. Επικούρειος φιλόσοφος από τη μια, και μια Φραν Λίμποβιτς με λευκή γούνα από την άλλη, κάνει ό,τι μπορεί για να κερδίσει το μόνο που φαίνεται να του λείπει: την αγάπη της θετής, δίποδης, ταξιδιάρας μαμάς του — καθώς και μια θέση στα βιβλία της. Θα τα καταφέρει, στο μεγάλο —και αξέχαστο, και έξοχα συγκινητικό— φινάλε. Ένα βιβλίο που θα χαράξει ένα πλατύ χαμόγελο στο πρόσωπό σας, με διάρκεια και ουσία. 

• Διαβάστε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο:

Ο επόμενος σεισμός ήταν δυστυχώς στη ζωή μου. Ήμουν ξαπλωμένος στην κουζίνα της Γλύκας προσπαθώντας να μαντέψω πού στον διάβολο οφειλόταν το κακό μου προαίσθημα, όταν άκουσα με φρίκη ότι θα ξενιτευτώ δεύτερη φορά μέσα στην ίδια εβδομάδα. Ο Τζίνης ήθελε να πάμε στο χωριό του! Θα είμαι σύντομος: έπεσα σε κατατονία μέχρι να φτάσουμε. Το χωριό απεδείχθη απελπιστικά ρουστίκ. Πέντε κακόγουστα σπίτια όλα κι όλα, κατοικούμενα από δεκαέξι κακόγουστους ανθρώπους. Με εγκατέλειψαν στην αυλή. Στα κακόγουστα χωριά, ως γνωστόν, οι γάτες παραμένουν εκτός κακόγουστου σπιτιού με αποκλειστική αποστολή τη μυοφιδοκτονία. Με λίγα λόγια, ήμουν αναγκασμένος να υποστώ τα απηρχαιωμένα ήθη της υπαίθρου όπως οι όχι και τόσο αρχαίοι ημών πρόγονοι, φίλτατοι. Κάθισα λοιπόν σε μια γωνιά και μαδούσα μαζοχιστικά τη γούνα μου, που ούτως ή άλλως ήταν θύμα της καλοκαιρινής τριχοπτώσεως. Ήξερα πια εκ πείρας (βλ. κεφάλαιον περί μεταξωτών βρακιών) ότι από λεπτού εις λεπτόν θα αριβάρουν οι κακόγουστοι χωριατόγατοι και θα με κάνουν κιμά.

• Νά και το οπισθόφυλλο:

Αρχικά θέλω να ξέρετε κάτι. Εγώ δεν είμαι οποιοσδήποτε γάτος. Τυγχάνω πανέξυπνος, μορφωμένος, κούκλος και απίστευτα παρατηρητικός. Όφειλα λοιπόν να διασώσω την ιστορία των επτά ζωών μου και κυρίως τις σκέψεις μου για το πόσο ασυνάρτητα ζούνε τη μοναδική ζωή τους όλοι οι άνθρωποι, και πιο συγκεκριμένα Εκείνη. Δε θέλω να φλυαρήσω άλλο. Μου πήρε έξι ζωές και πολύ μεγάλη ταλαιπωρία για να καταφέρω να τρυπώσω στο σπίτι και μετά στο κεφάλι της, ώστε να την πείσω να καταγράψει τις σκέψεις μου. Τα κατάφερα όμως! Ιδού, λοιπόν, τα απομνημονεύματά μου και ολίγον τα δικά της αφού οι ζωές μας διαπλέχτηκαν αγρίως. Ιδού τα ζόρια που υφίσταται οποιοδήποτε νοήμον ζώον στο σπίτι οποιουδήποτε συγγραφέα – για να μην πω οποιουδήποτε ανθρώπου. Ιδού το νόημα του να αγαπάς και να μην αγαπιέσαι, αλλά να μην το βάζεις κάτω. Νομίζετε ότι είναι εύκολο να γράψει κανείς μια ανθρωπογατική ιστορία αγάπης;

• Και ένα μικρό βιογραφικό της συγγραφέως:

Η Λένα Διβάνη ήταν καθηγήτρια της Ιστορίας Εξωτερικής Πολιτικής στη Νομική Σχολή Αθηνών μέχρι που παραιτήθηκε το 2022. Έχει δημοσιεύσει πέντε ιστορικές μελέτες και πολλά άρθρα για τη σύγχρονη Ελλάδα και τη σχέση της με τις Μεγάλες Δυνάμεις και τους Βαλκάνιους γείτονές της. Παράλληλα έχει δημοσιεύσει δώδεκα μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων, που έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχουν διασκευαστεί για την τηλεόραση, έναν συγκεντρωτικό τόμο με τα θεατρικά της έργα και τέσσερα παιδικά βιβλία. Τα βιβλία της «Εδαφική ολοκλήρωση της Ελλάδας, 1830-1947» και «Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορία της Ελλάδας» (Εκδόσεις Πατάκη, 2019) έχουν διασκευαστεί σε σενάριο και έχουν παρουσιαστεί από την ίδια στο Cosmote History. Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν επίσης τα έργα της «Το πικρό ποτήρι: Ο Καποδίστριας, η Ρωξάνδρα και η Ελλάδα» (2020), «Ονειρεύτηκα τη Διδώ» (2022), «Εργαζόμενο αγόρι» (2023, νέα έκδοση), «Για την καρδιά και το συκώτι του» (2023), «Εγώ ο Ζάχος Ζάχαρης» (2024, νέα έκδοση), καθώς και το παιδικό βιβλίο «Ραντεβού με τη Βασίλισσα» (σειρά: Αμαλία, βιβλίο 1, 2024). Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και αντιπρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου.

Βρείτε το στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.

* * *

Το Ημερολόγιο κυκλοφορεί τρεις φορές την εβδομάδα: κάθε Σάββατο, κάθε Κυριακή, και κάθε Τετάρτη. Στείλτε μας μέιλ αν θέλετε να μας πείτε ή να μας ρωτήσετε κάτι — οτιδήποτε. Όπως, θυμίζουμε, την πιο ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΤΙΓΜΗ της ζωής σας. Σας ευχαριστούμε πολύ.